جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

مناطق نیمه‌ جلگه‌ای


بيش از ۸۵ درصد مساحت کشور را فلور ايران توران تشکيل مى‌دهد. حدود ۶۰۰ گونه‌گون، ۲۰۰ گونه سرپوشک، ۹۰ گونه از جنس پياز و گونه‌هاى متعددى از فرفيون، چوبک، اسپرس، گل‌ گندم و گياهان ديگرى از انواع: سيف، درمنه، چلپو، علف ‌شور، علف‌ پشمکي، بومادران، سريش، جو، شنبليله و شکر تيغال از گياهان اين منطقه هستند.
  منطقه نيمه‌بيابانى
در اين منطقه، ميزان بارندگى سالانه کمتر از صد ميلى‌متر است؛ پوشش گياهى آن به‌علت استفاده‌هاى گوناگون عمدتاً از بين رفته است. در صحراى مرکزى ايران که بيشتر آن شوره‌زار و يا داراى شن‌هاى روان است، رستنى‌ها پراکنده هستند. گياهان تيرهٔ اسفناج، گياهان نمک دوست (هالوفيت) و انواع علف ‌شور در خاک‌هاى شور قليائى و هم‌چنين در خاک‌هاى شنى دامنه‌ها مى‌رويند. در دره‌ها گياهانى مانند گياهان چندسالهٔ تيرهٔ گندميان، گون، شکر تيغال هم‌چنين انواع درختان و درختچه‌ها مانند گز، بادام کوهى و اسکنبيل ديده مى‌شود.
  مناطق نيمه‌ جلگه‌اى
در مناطق نيمه ‌جلگه‌اى يا نيمه‌ استپي، ميزان بارندگى سالانه بين ۲۰۰ تا ۴۵۰ ميلى‌متر است. گياهان عمده اين مناطق از تيرهٔ نعناع، کاسني، بقولات، گندميان، اسفناج و از انواع درمنه، گون، جارو، کنگر، شقاقل، علف‌ شور، آويشن، گل‌ گندم، و علف‌ پشمکى هستند. اين مناطق سلسله کوه‌هاى زاگرس و بخش‌هائى از کردستان، خراسان، کرمان و فارس را شامل مى‌شود.
  منطقه جلگه‌اى
در سطح وسيعى از کشور که مقدار باران سالانه بين ۱۰۰ تا ۲۳۰ ميلى‌متر است گياهان گوناگونى ديده مى‌شود. يکى از گياهان مشخص جامعه گياهى جلگه‌اي، درمنه است. اين نوع گياه در خوزستان به‌دليل بوته‌کنى از بين رفته است در بعضى از مناطق گياهانى چون علف‌شور و درختچهٔ تاغ جايگزين آن شده است، انواع زنبق، گَوَن، جارو، چوبک، کلاه ميرحسن، شکر تيغال، خورنال، خارشتر و ... از گياهان ديگر اين مناطق هستند.
مناطق جلگه‌اى را بر حسب دماى زمستانى آن به سه بخش به‌شرح زير تقسيم مى‌کنند:
جلگه‌اى گرم: در اين مناطق دماى متوسط در دى‌ماه بيش از ۱۰ درجهٔ سانتى‌گراد است. خوزستان، جنوب‌شرقى استان فارس و نواحى کم‌‌ارتفاع بلوچستان و صحراى مرکزى جزء اين مناطق به‌ حساب مى‌‌آيند.
جلگه‌اى معتدل: دماى متوسط دى‌ماه مناطق جلگه‌اى معتدل از ۵ تا ۸ درجهٔ سانتى‌گراد است. زاهدان، بيرجند و قم جزء اين مناطق هستند.
جلگه‌اى سردسير: دماى متوسط دى‌ماه در اين نواحى از چهار درجهٔ سانتى‌گراد کمتر است. مناطق جلگه‌اى سرد، تهران، اصفهان، سبزوار، و کوهستان‌هاى نواحى مرکزى و جنوب شرقى را شامل مى‌شود.
  مناطق جنگلى خشک
اين مناطق داراى ميزان بارندگى بيش از ۴۰۰ ميلى‌متر است. درختچه‌هائى مانند پستهٔ وحشي، گلابي، زالزالک، بادام کوهى و بوته‌هاى چون علف ‌باغ، علف ‌پشمکي، چاودار کوهي، جو وحشي، اسپرس و غيره در آن مى‌رويند. سلسله کوه‌هاى زاگرس از فارس تا کردستان و بخشى از کوه‌هاى آذربايجان و خطوط باريکى از سلسله جبال البرز جزء اين مناطق به‌شمار مى‌آيند. اين نواحى در ارتفاعات ۸۰۰ تا ۲۶۰۰ مترى واقع شده‌اند.
  مناطق کوهستانى مرتفع
اين مناطق کوهستان‌هاى مرتفع را شامل مى‌شوند. در ارتفاعات، بارندگى از ارتفاعى معين کمتر و نيز ميزان تبخير کم مى‌شود، بنابراين به نسبت ارتفاع، آب و هوا سردتر و خشک‌تر مى‌‌شود. مى‌توان گفت که در ارتفاع ۳۰۰۰ مترى به‌ بعد در شمال ايران اقليم نيمه‌ استپى آلپى وجود دارد و ارتفاعات کوه‌هاى جنوب و جنوب شرقى نوعى آب و هواى استپى سرد دارد. در بخش‌هاى شمالى در بالاتر از ۲۶۰۰ متر تا ۳۰۰۰ متر ارتفاع، درخت اُرس مى‌رويد و حد فوقانى رُستنى‌هاى علفى به‌نظر مى‌رسد که حدود ۴۳۰۰ متر باشد. در مناطق کوهستانى مرتفع (که کمتر ديده شده است دستگاه‌هاى کامل هواشناسى را مستقر کنند) مى‌توان بر اين اساس که با هر ۲۰۰ متر ارتفاع يک درجهٔ سانتى‌گراد از دما کاسته مى‌شود، ميزان دما را تخمين زد.


همچنین مشاهده کنید