رده‌های داروی غیرمجاز

- رده‌هاى داروئى دوپينگ:

۱. محرک‌ها

۲. داروهاى مخدر

۳. عوامل آنابوليک

۴. داروهاى ديورتيک

۵. هورمون‌هاى پپتيدى و گليوکوپروتئينى و آنالوگ‌هاى آنها

- روش‌هاى دوپينگ:

۱. دوپينگ خونى

۲. تجويز حمل‌کننده‌هاى مصنوعى اکسيژن يا افزاينده‌هاى حجم پلاسما

۳. دستکارى فارماکولوژيک، شيميائى و فيزيکى نمونه

- رده‌هاى داروئى در معرض محدوديت‌هاى خاص:

۱. الکل

۲. مارى‌جوآنا

۳. داروهاى بى‌حس‌کنندهٔ موضعى

۴. گلوکوکورتيکوستروئيدها

۵. بتابلوکرها

در واکنش به تغيير تمايل در سوء استفادهٔ داروها در ورزش، IOC به‌طور دوره‌اى در ليست رده‌ها و روش‌هاى دوپينگ تجديد نظر مى‌کند. متأسفانه هيچ زمان‌بندى قطعى و مشخص در اين مورد وجود ندارد که همين امر مى‌تواند باعث مقدارى تأخير در اعمال قوانين جديد شود.

رده‌هاى داروى غيرمجاز

ليست IOC در مورد رده‌هاى داروئى دوپينگ نخستين بار در سال ۱۹۶۷ انتشار يافت و به‌تدريج تا حال حاضر دستخوش تغيير و تحول شده است. در اولين ليست IOC، تنها محرک‌ها و داروهاى ضد درد مخدر ذکر گرديده بود. استروئيدهاى آنابوليک نخست در سال ۱۹۷۴، يعنى زمانى که تکنولوژى تشخيص اين مواد در دسترس قرار گرفت، توسط کميسيون پزشکى IOC ممنوع اعلام شدند. اگرچه افزودن استروئيدهاى آنابوليک به ليست داروهاى دوپينگ نشان‌گر احتمال سوء مصرف آنها توسط ورزشکاران بود، ولى با توجه به آنکه آزمون دوپينگ صرفاً در زمان مسابقه انجام مى‌شد، ارزيابى دقيق مصرف آنها ممکن نبود. انجام آزمون در خارج از زمان مسابقه، استفادهٔ برخى ورزشکاران از استروئيدهاى آنابوليک در دورهٔ تمرين را مشخص ساخت.

روش آزمايشگاهى براى تشخيص تستوسترون، نخستين بار در بازى‌هاى کشورهاى مشترک‌المنافع سال ۱۹۸۲ در بريسبان استراليا ارائه گرديد. گنجاندن اين ماده در ليست IOC در سال ۱۹۸۳ از آن جهت حائز اهميت بود که استروئيد آندروژن يا طبيعى غيرمجاز بود و تا آن زمان داروهاى غيرمجاز منحصر به مواد خارجى بودند. در اين مورد دانشمندان با مشکل تعيين حدود غلظت يک مادهٔ طبيعى در بدن مواجه شدند، يعنى ميزانى که بتوان بيش از آن را دوپينگ تلقى نمود. شناسائى تستوسترون (T) براساس مقايسهٔ هورمون‌ها در بدن صورت مى‌گيرد: هورمون LH که توسط غدهٔ هيپوفيز ترشح مى‌شود و اپى‌تستوسترون (E) که از بيضه‌ها ترشح مى‌گردد. در سوء مصرف تستوسترون ترشح LH افت مى‌کند و نسبت تستوسترون به LH افزايش مى‌يابد. محاسبهٔ نسبت تستوسترون به LH يک آزمون مهم علاوه بر اندازه‌گيرى نسبت تستوسترون به اپى‌تستوسترون است. در آزمون اخير ابتدا نسبت تستوسترون به اپى‌تستوسترون (T/E) تا حد ۶ به ۱ مجاز تلقى مى‌شد، با اين وجود در سال ۱۹۹۲ IOC نسبت T/E بالاى ۶ و زير ۱۰ را به‌عنوان معيار ارزيابى تعيين نمود. زمانى که نسبت از ۶ به ۱ا تجاوز نمايد، ارزيابى بيشتر من‌جلمه مرور بر تست‌هاى قبلي، بررسى‌هاى آندوکرين و آزمون مستمر در طى ماه‌هاى متعدد توصيه مى‌شود. وجود نسبت‌هاى بيش‌ از حد مجاز در تست‌هاى مکرر، دوپينگ تلقى خواهد شد، مگر آنکه مشخص شود اين نسبت بالاتر از ۱۰ مستقيماً دوپينگ تلقى مى‌شد، ولى در سال ۱۹۹۴ اين وضعيت دستخوش تغيير گرديد و امروزه براى تمام نسبت‌هاى T/E بالاتر از ۶، انجام ارزيابى تکميلى توصيه مى‌گردد.

در بازى‌هاى المپيک سارايوو و لس‌آنجلس در سال ۱۹۸۴ يک نوع آزمون کمى براى داروى محرک کافئين معرفى گرديد. در ابتدا غلظت بالاتر از ۱۵ ميکروگرم در ميلى‌ليتر غير مجاز محسوب مى‌شد. در سال ۱۹۸۸ اين ميزان به ۱۲ ميکروگرم در ميلى‌ليتر تقليل يافت.

در سال ۱۹۸۵، IOC رده‌هاى بتابلوکر و ديورتيک‌ها را به ليست افزود. براى نخستين بار IOC اين نياز را احساس کرد که در تعيين ليست داروهاى دوپينگ نوع خاص ورزش را نيز در نظر بگيرد. مطالعات بيشتر، سوء استفاده از بتابلوکر را در پاره‌اى از ورزش‌ها که فعاليت فيزيکى در آنها داراى اهميت چندانى نيست، نشان داد. احتمال اينکه رويدادهاى استقامتى از اين ردهٔ داروئى بهره ببرند، ناچيز است. برخى فدراسيون‌هاى بين‌المللى ضمن تبعيت از ليست IOC، داروهاى غيرمجاز را با توجه به نوع ورزش در نظر مى‌گيرند و نظر به بى‌اثر بودن برخى از داروها براى افزايش کارآئى در تعدادى از ورزش‌هاى خاص، تمام رده‌هاى داروئى IOC را در ليست خود نمى‌گنجانند. بنابراين به‌عنوان مثال بتابلوکرها و / يا ديورتيک‌ها در تمام ورزش‌ها قدغن اعلام نشده‌اند. در سال ۱۹۹۳، IOC بتابلوکرها را از رده‌هاى اصلى دوپينگ به ردهٔ داروهاى مستلزم محدوديت‌هاى خاص جابه‌جا نمود و اين بدان معنى است که آزمون شناسائى اين داروها تنها بايد در ورزش‌هائى صورت پذيرد که احتمال افزايش کارآئى با مصرف آنها وجود داشته باشد.

پروبنسيد و ساير عوامل پوشاننده و همچنين گنادوتروپين جفتى انسانى (hCG) در سال ۱۹۸۷ به ليست افزوده شدند. هورمون‌ رشد (GH) و ساير هورمون‌هاى پپتيدى در سال ۱۹۸۹ در ردهٔ جديد هورمون‌هاى پپتيدى گنجانده شدند. کورتيکوتروفين و ارتروپويتين نيز در اين رده طبقه‌بندى شده‌اند. در حال حاضر پيدايش تکنولوژى نوترکيب، دسترسى به اشکال صناعى هورمون رشد (GH) را افزايش داده است و ورزشکاران زيادى از اين فرآورده‌ها استفاده مى‌کنند و به همين جهت بايد راه‌کارهائى براى شناسائى دارو انديشيده شود.

تغييرات اعمال شده در ليست IOC به وضوع بيانگر افزايش روزافزون داروهاى مورد استفاده براى افزايش کارآئى و نيز نگرانى فزاينده براى نظارت در غياب روش‌هاى تشخيص قطعى مى‌باشند. همچنين ليست داروها با افزودن عبارت ... و ترکيبات وابسته پس از ذکر نمونه‌هاى هر رده، گسترده‌تر شده است.