|
|
|
|
|
| ساختمان شيميائى ويتامين C شبيه گلوکز است و لذا محلول در آب مى‌باشد. گياهان و بسيارى از حيوانات از گلوکز براى ساختن ويتامين C استفاده مى‌کنند، اما انسان فاقد آنزيم کبدى لازم براى سنتز ويتامين C مى‌باشد. دو شکل فعال ال-اسکوربيک اسيد و دهيدرواسکوربيک اسيد در مواد غذائى وجود دارد.
|
|
| فعاليت ويتامين C در مواد غذائى مربوط به ال-اسکوربيک اسيد است و با مقياس ميلى‌گرم اندازه‌گيرى مى‌شود.
|
|
|
|
| بسيارى از اعمال ويتامين C شناخته شده اما مکانيسم‌هاى آن روشن نشده است. ويتامين C در مقايسه با ساير ويتامين‌هاى محلول در آب، مستقيماً در واکنش رهاسازى انرژى از مواد مغذى زياد مقدار عمل نمى‌کند و نيز فعاليت کوانزيمى ندارد. فعاليت‌هاى وسيع اين ويتامين در حفظ هموستاز بدن مى‌باشد.
|
|
| ويتامين C فعاليت سلول سالم را حفظ مى‌کند؛ سلول‌ها را در کنار يکديگر نگاه مى‌دارد؛ زخم‌ها را التيام مى‌بخشد؛ استخوان‌ها و دندان‌ها را قوى مى‌سازد؛ سيستم‌هاى قلبى - عروقي، عصبى و گوارشى را تشکيل داده و حفاظت مى‌کند؛ در حفظ سلامت سيستم ايمنى در مقابله با عفونت‌ها و بيمارى‌ها نقش دارد؛ و داروها و آلاينده‌هاى محيطى را غيرسمّى مى‌کند. ويتامين C از طريق واکنش‌هاى هيدروکسيلاسيون در اعمال مذکور شرکت مى‌کند. براى مثال فرآيند هيدروکسيلاسيون براى ساخته شدن کلاژن، سروتونين، نوراپى‌نفرين و صفرا الزامى است. طريق ديگر عمل ويتامين ، آنتى‌اکسيدان بودن آن مى‌باشد. براى مثال ويتامين‌هاى E,A و اسيدهاى چرب چند غيراشباعى (در غشاء سلولي) را از اکسيدشدن حفاظت مى‌کند. ويتامين C جذب کلسيم و آهن غيرهم را افزايش مى‌دهد.
|
|
|
|
| بيشتر جذب ويتامين C به‌صورت فعال انجام مى‌شود اما مقدارى نيز توسط انتشار ساده جذب مى‌گردد. به دليل اينکه محلول در آب است، مستقيماً وارد گردش خون مى‌شود. ويتامين C به‌خاطر اعمال متعدد در تمام سلول‌ها وجود دارد. غدد آدرنال و شبکيه چشم داراى مقادير زيادى ويتامين ث مى‌باشند. افراد سالمى که به‌طور تجربى تحت رژيم غذائى بدون ويتامين C قرار گرفتند، تا يک ماه علائم کمبود را نشان ندادند و از ذخاير ويتامين استفاده کردند. ويتامين و محصولات تجزيهٔ آن از طريق کليه‌ها دفع مى‌شوند.
|
|
|
|
| شواهد تجربى نشان مى‌دهد که افراد بزرگسال حدود ۱۵۰۰ ميلى‌گرم ويتامين C در بدن دارند. دريافت روزانه ۱۰ ميلى‌گرم ويتامين مى‌تواند از بروز اسکوربوت پيشگيرى کند و دريافت ۱۰۰ تا ۲۰۰ ميلى‌گرم آن در روز مستقيماً از طريق ادرار دفع مى‌شود.
|
|
|
|
| ميوه‌ها و سبزى‌ها منابع اصلى هستند. مرکبات در صدر منابع غذائى قرار دارد. به‌طور کلي، بخش فعال گياهان (جوانه) حاوى مقادير بيشترى ويتامين C است و قسمت‌هاى رسيده يا ديگر قسمت‌هاى دانه ويتامين C ندارد. شير مادر مقادير کافى ويتامين را براى نوزاد فراهم مى‌کند، اما شير پاستوريزه مقدار اندکى ويتامين C دارد. در ايالات‌متحده، ويتامين C به‌طور عمده از مرکبات، ميوه‌هاى ديگر، سيب‌زميني، سبزى‌هاى سبز تيره و زرد تيره، و سبزى‌هاى ديگرى مثل گوجه‌فرنگى تأمين مى‌شود.
|
|
| در ميان تمام ويتامين‌ها، ويتامين C حساس‌ترين است و در حضور نور، حرارت، هوا (اکسيژن)، قليا و فلزاتى مانند آهن و مس تخريب مى‌شود. بنابراين هنگام برداشت، ذخيره، فرآيند کردن، پختن و عرضه سبزى‌ها و ميوه‌ها بايد دقت زيادى به‌عمل آيد. براى مثال، وقتى ميوه‌ها و سبزى‌ها را خيس مى‌کنند يا مى‌پزند، مقدارى ويتامين وارد آب مى‌شود. بهتر است براى پختن اين‌گونه مواد از مقدار زياد آب استفاده نشود. نگهدارى سبزى‌ها در بخار آب، ويتامين C را تخريب مى‌کند. در مقابل، زمان کوتاه پختن در مقدار کم آب يا پختن سبزى توسط اجاق مايکروويو رنگ جذاب گياه را حفظ کرده و ويتامين C کمترى از بين مى‌رود. ميوه‌هاى خشک شده ويتامين C بسيار ناچيزى دارند. مصرف ميوه و سبزى‌هاى تازه و خام مى‌تواند روشى براى تأمين اين ويتامين باشد. امروزه بسيارى از محصولات غذائى مثل آب‌ميوه‌ها، نوشيدنى‌ها، غلات صبحانه و شيرخشک کودکان با ويتامين C غنى مى‌شوند.
|
|
|
|
| بيمارى کلاسيک ناشى از کمبود ويتامين C اسکوربوت نام دارد. کوفتگى و خونريزى زيرپوستي، افتادن دندان‌ها، خونريزى لثه‌ها، تأخير در التيام زخم، درد مفاصل و پاره شدن غضروف‌ها، افزايش استعداد به عفونت‌ها، مشخصه‌هاى اين بيمارى هستند. اسکوربوت در کودکانى که با شيرخشک غنى نشده به مدت چند ماه تغذيه شده‌اند گزارش شده است. يکى از نشانه‌ها در اين کودکان نازکى بسيار زياد پوست هنگام لمس کردن مى‌باشد.
|
|
| تحت بعضى شرايط نياز به ويتامين C افزايش مى‌يابد. مصرف سيگار تا ۵۰ درصد نياز را زياد مى‌کند. بيماران مبتلا به عفونت‌هائى مثل ذات‌الريه، تب‌هاى رماتيسمى و سل به مقدار بيشترى ويتامين C احتياج دارند. افرادى که سنتز کُلاژن در آنها افزايش مى‌يابد، مثل کسانى که دچار سوختگى يا شکستگى شده‌اند يا تحت عمل جراحى قرار گرفته‌اند نياز بيشترى به ويتامين C دارند.
|
|
| يافته‌هاى غيرقابل نتيجه‌گيرى مطالعات مشخص نکرده‌اند که اشخاصى که مبتلا به سرماخوردگي، سرطان يا بيمارى قلبى - عروقى هستند، نياز متابوليکى بيشترى به ويتامين C پيدا مى‌کنند. انجام مطالعات علمى براى پاسخ به پرسش‌هاى مذکور بسيار پرهزينه، مستلزم وقت زياد و از نظر فن‌آورى مشکل هستند. به‌علاوه، محققين قادر به جداسازى آثار ويتامين C از عوامل ديگرى که بر بروز و علت بيمارى‌هاى فوق‌الذکر تأثير مى‌گذارند، نيستند.
|
|
| داروها نيز مى‌توانند در جذب ويتامين C مداخله کنند يا دفع ادرارى آن را افزايش دهند يا سبب زياد شدن ميزان متابوليسم آن شوند.
|
|
| مسموميت (دريافت بيش از اندازه)
|
|
| در بسيارى از کشورها، افراد سالم بيشتر از مقدار توصيه شده ويتامين C (به شکل مکمل) مصرف مى‌کنند. آثار سوء‌مصرف بيش از نياز شامل تهوع، استفراغ و اسهال؛ جذب زياد آهن که منجر به زياد شدن آهن بدن مى‌شود؛ تداخل در فعاليت عومل ضد انعقاد مثل هپارين و کومارين؛ افزايش دفع اسيد اوريک که براى افراد مستعد به نقرس مشکل‌آفرين است؛ پاسخ‌هاى منفى کاذب آزمايش گلوکز ادرار در بيماران مبتلا به ديابت مليتوس؛ تشکيل سنگ‌هاى اگزالاته کليوى در افراد مستعد سنگ‌سازي؛ و نشانه‌هاى محروميت از ويتامين C در اشخاصى که به دريافت زياد ويتامين عادت کرده‌اند، مى‌باشد.
|
