سه شنبه, ۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 23 April, 2024
مجله ویستا

دوران کودکی (پیش دبستان و دبستان)(۲)


  خفه‌شدن ناشى از مواد غذائى
خفگى به‌وسيله مواد غذائى مى‌تواند کشنده باشد. خفگى به سبب ورود تکه‌هاى گرد، بزرگ، سخت يا تيز مواد غذائى به مسير عبور هوا و قطع جريان هوا به ريه‌ها اتفاق مى‌افتد. بچه‌هاى زير ۳ سال بيشتر در خطر هستند. تکامل دندان‌ها در بعضى بچه‌ها به تأخير مى‌افتد، بنابراين جويدن و بلع غذا با مشکل همراه است.
تکه‌هاى گِرد مواد غذائى مانند سوسيس، انگور، شيريني، آدامس، ذرت بو داده، مغزها و هويج خام نمونه‌هائى از مواد غذائى هستند که موجب خفگى مى‌شوند. احتمال ايجاد مشکل به‌وسيلهٔ هويج پخته، سوسيس و گوشت که برش طولى داده شده‌اند، کمتر است.
والدين بايد بر غذا خوردن بچه‌ها نظارت کنند تا در صورت بروز اتفاق سريعاً اقدام نمايند. بچه‌ها نبايد در حال دويدن غذا بخورند، بلکه بايد کاملاً نشسته باشند.
  کم‌خونى فقر آهن
حدود ۹ درصد بچه‌هاى يک تا دو ساله و ۴ درصد بچه‌هاى سه تا ۱۰ ساله به کم‌خونى فقر آهن مبتلا هستند. بچه‌ها و نوجوانان، به‌ويژه دختران که سليقه‌هاى غذائى محدودى دارند، بيشتر در خطر مى‌باشند. در غربال‌گرى دريافت غذائي، به مصرف زياد شير و مصرف کم‌ مواد غنى از آهن توجه کنيد.
  رشد ناکافى
رشد ناکافى مشکل شايع، اما قابل پيشگيرى است که به خاطر نيازهاى بالاى متابوليکى بچه به‌وجود مى‌آيد. اغلب مشکلات پيچيدهٔ اجتماعى اقتصادي، فرهنگى و روان‌شناختى همراه با تغييرات سياسى و سيستم‌هاى ناکامل مراقبت بهداشتى و آموزشى از تغذيه و رشد و نمو مطلوب کودک جلوگيرى مى‌کند.
آشکار‌ترين مشکل، سوء تغذيهٔ پروتئين انرژى (PEM) است که به‌دنبال قحطي، جنگ، ناآرامى‌هاى سياسى و فقر بچه‌ها را مبتلا مى‌سازد.
بعضى از بچه‌ها به‌دليل ناآگاهى والدين از نيازهاى او به مواد مغذى دچار رشد ناکافى مى‌شوند. تحقيقات نشان مى‌دهند بچه‌هائى که در محيط خانوادگى با فشار روانى زندگى مى‌کنند و امکان کمى براى بيان احساسات دارند، کم غذا مى‌خورند. متأسفانه تغذيه و رشد ناکافى نتايج سوء استفاده و غفلت از بچه‌ها مى‌باشد.
بچه‌هاى مبتلا به بيمارى‌هاى مزمن در خطر ويژه هستند. از دست دادن دوران بحرانى رشد و نمو فيزيولوژيکى به‌خاطر يک يا چند حالت غيرطبيعى متابوليسم تغذيه‌اي، منجر به نارسائى دائمى رشد مى‌شود و هر چه زودتر اتفاق بيافتد و طولانى‌تر شود، بازيافتن رشد غيرممکن‌تر مى‌گردد. در عفونت‌هاى تنفسى فوقانى طعم و بوى غذاها در بچه تغيير مى‌کند و معمولاً عود عفونت‌ها با مصرف کم غذا همراه است. گاهى بچه‌هائى که مشکلات جسمى يا ذهنى دارند به تغيير محيط غذا خوردن احتياج دارند. بعضى از بچه‌ها به مشکلات مزمن سلامت مثل سوء‌جذب، ديابت مليتوس و بيمارى‌هاى کبدي، قلبى يا کليوى مبتلا هستند که در هضم، جذب، استفاده، ذخيره يا دفع مداخله مى‌کنند. برخى بچه‌ها به انگل مبتلا مى‌باشند.
مهارت مناسب خانواده، گروه مراقبت سلامت اطفال، آموزگاران و حاميان اجتماعى کودک براى بچه‌هائى که دچار بيمارى‌هاى در ارتباط با تغذيه هستند، لازم است.
  چاقى
تحقيقات بيانگر آن است که حدود ۱۴ درصد کودکان چاق، ۴۰ درصد بچه‌هاى ۷ ساله چاق و ۷۰ درصد نوجوانان ۱۱ تا ۱۴ ساله چاق، بزرگسالان چاق خواهند شد.
از نظر بچه‌ها، چاقى يک مشکل جدى است که با حس خودارزش‌گذارى و پذيرش توسط همسالان در ارتباط مى‌باشد. بچه‌هاى چاق تحت آزار هم‌بازى‌هاى خود قرار مى‌گيرند، از بازى و فعاليت‌هاى ورزشى کنار گذاشته شده و غيرفعال مى‌شوند. والدين نيز چاق و غيرفعال بودن بچه‌هاى خود را سرزنش مى‌کنند. بعضى از بچه‌ها ساعت‌ها به تماشاى تلويزيون يا بازى‌هاى کامپيوترى مى‌پردازند و در همين حال چندين بار به آشپزخانه مى‌روند. درمان چاقى يک موضوع خانوادگى است. بچهٔ خُردسال چاق براى غذا به والدين، ساير بزرگسالان و گاهى بچه‌هاى ديگر وابسته است.
بهتر است بر فعاليت‌هاى بى‌خطر و نشاط‌آور که نيازى به رقابت ندارند مثل راه رفتن، طناب‌بازي، بازى با توپ و دوچرخه‌سوارى تأکيد شود. يکى از نکات مهم در مداخله، رُشد بچه‌ها و دريافت مواد مُغذى کافى براى تأمين تمام نيازمندى‌هاى دوران رشد است.
  بيش‌فعاليتى
وقتى بچه وارد دورهٔ آمادگى يا مدرسه ابتدائى مى‌شود آموزگار بيش‌فعالي (اختلال کمى توجه) او را به‌عنوان مشکل رفتارى تشخيص مى‌دهد. بعضى محققين ادعا مى‌کنند که رژيم غذائى فاقد رنگ‌ها و طعم‌دهنده‌هاى مصنوعي، ساليسيلات‌ها، غذاهاى تصفيه شده و يا سوکروز منجر به بهبود ميزان فعاليت و الگوهاى خواب غيرطبيعى در بچه مى‌شود. مطالعات پژوهشى کنترل شده فرضيهٔ فوق را اثبات نکردند. مداخله‌‌هاى مفيد براساس پيشينهٔ تغذيه‌اي، خانوادگى و پزشکى هر کودک تعيين مى‌شود. هر نوع رژيمى که انتخاب شود، بايد از نظر تغذيه‌اى و نمو کودک مناسب باشد.


همچنین مشاهده کنید