آموزش تغذیه‌ای

آموزش تغذيه‌اى

مشاوره تغذيه‌اى در تمامى مراحل درمان الزامى است. خدمات و روش‌هاى تغذيه‌اى بايد از شروع دوره سم‌زدائى (ترک اعتياد) اعمال شود. مسائلى مانند يافتن جانشينى براى مواد مخدر، اشتهاى شديد، ميان‌وعده‌ها، ناهنجارى‌هاى تغذيه‌اي، مسائل احساسى در رابطه با غذا، رژيم غذائى تعديل شده بايد در برنامه‌ريزى آموزش تغذيه‌اى و مشاوره جهت حصول بهبودى در نظر گرفته شود. در دوره درمان اغلب از موادى مثل شکر، کافئين يا نيکوتين به‌عنوان جانشين‌هاى داروها استفاده مى‌شود. جايگزين کردن مواد مخدر با اين‌گونه مواد معمولاً در برنامه توانبخشى تغذيه‌اى فرد و نتايج رفتارى آن تأثير مى‌گذارد. معتادين در حال بهبودى بايد چگونگى استفاده از الگوهاى جايگزين مواد مخدر را بياموزند.

وعده‌هاى غذائى نامنظم، ميان‌وعده‌ها و به‌دنبال آن تغييرات قند خون به‌همراه يک محيط پُر استرس موجب افزايش نياز بيمار به مواد مى‌شود و خطر اعتياد مجدد را افزايش مى‌دهد. براساس گزارش‌هاى موجود معتادين اظهار مى‌دارند که مصرف شيرينى‌ها به حفظ هوشيارى آنها کمک کرده است.

اختلالات غذا خوردن در زنان معتاد بسيار شايع مى‌باشد و فرضيه‌هاى موجود در زمينه مصرف بى‌رويه موادى مثل الکل در اصل ريشه اين مشکلات و مشابه مسائل شخصيتى افراد معتاد است. اختلالات تغذيه‌اى ممکن است مدتى قبل از بروز اعتياد به الکل يا ساير مواد وجود داشته باشد. اما با پيشرفت اعتياد به اين‌گونه مواد شيميائى اختلالات تغذيه‌اى پنهان مى‌شوند و بعداً در دوره ترک اعتياد اين اختلالات مجدداً ظاهر مى‌گردند. در بعضى افراد هم اعتياد به موادى مثل الکل و داروهائى مثل آمفتامين و يا کوکائين موجب تغيير در اشتها، هضم و سيستم تنظيم متابوليسم و بروز اختلالات تغذيه‌اى مى‌گردد.

همه افراد در ترک اعتياد بايد از نظر ابتلاء به اختلالات تغذيه‌اى مورد ارزيابى قرار گيرند و در صورت لزوم برنامه معالجه مناسب آنها تهيه گردد. چنان‌چه به خطر بروز يا وجود اختلالات تغذيه‌اى در هنگام درمان توجه نشود احتمال پريشانى‌هاى روانى و روى آوردن دوباره به اعتياد وجود دارد. پس از ترخيص جهت تشخيص اختلالات تغذيه‌اى بايد تغييرات وزن و رفتارهاى تغذيه‌اى فرد پيگيرى شود. در مشاوره تغذيه‌اى بايد مسائل خاص احساسى مربوط به غذاها مورد توجه و بحث قرار گيرد، و مسائلى مانند عزت‌‌نفس و احساس مسؤوليت و توانائى ايجاد روابط اجتماعى براى تغيير در عادات غذائى بايد بحث شوند. از آنجائى که مشارکت نزديک خانواده ضامن موفقيت برنامه ترک اعتياد است، بايد افرادى از اعضاء خانواده که تهيه غذا را عهده‌دار هستند تحت مشاوره تغذيه‌اى قرار گيرند تا از امر استفاده از غذا به‌عنوان يک اسلحه تخريبى پيشگيرى شود. آن دسته از بيمارانى که بعد از مرخص شدن بايد رژيم خاص را ادامه دهند به مراقبت ويژه نياز دارند تا بتواند برنامه غذائى را که براى حمايت از وضعيت جسمى آنها ضرورى است، ادامه دهند.

تمام بيماران بايد در جلسات آموزش گروهى شرکت کنند. اطلاعات ارائه شده در اين جلسات بايد طورى تنظيم شوند که مسائل خاصى را که بر سلامت فکرى آنها تأثير مى‌گذارند مورد بحث قرار دهد. علاوه بر گفتگو در مورد اثرات سوء‌اعتياد به مواد مخدر بر وضع تغذيه و منابع غذائى مواد مغذي، رژيم‌شناسان بايد مطالبى در مورد روش‌هاى عملى کنترل و اداره استرس و حالت نياز به مواد مخدر، چگونگى ترويج روش‌هاى سالم زندگى در دوران ترک اعتياد، خطرات روش‌هاى نامناسب کنترل وزن، اختلالات غذا خوردن و پرهيز از کاربرد جانشين‌هاى مواد مخدر شامل شکر، کافئين و نيکوتين را مطرح نمايند. هم‌چنين رژيم‌شناسان بايد با عقايد و باورهاى غلطى که در اذهان مردم در مورد افرادى که ترک اعتياد مى‌کنند وجود دارد، برخورد نمايند.

مراقبت و پيگيرى فرد

مراقبت‌هاى تغذيه‌اى نبايد بعد از ترخيص بيمار از مرکز درمانى متوقف شود. مراقبت‌هاى پس از ترخيص شامل حداقل يک جلسه مشاوره با رژيم‌شناس جهت پيگيرى وزن فرد پس از ترخيص و ميزان پيشرفت در پيروى از الگوى غذائى صحيح و متعادل خواهد بود. علائم اوليه اختلالات غذا خوردن بايد جستجو شده و توصيه‌هاى مناسب جهت پيشگيرى از پرخورى ارائه شود. در صورت تشخيص وجود اختلالات تغذيه‌اى معالجه‌هاى اضافى ممکن است ضرورت يابد. تأمين يک زندگى سالم براى موفقيت در ثبات فرد به‌ صورت بلندمدت الزامى است.

مسائل درمانى

برنامه درمانى معمولاً برحسب آمادگى و نياز بيمار مرحله‌بندى مى‌شود و بنابراين خدمات تغذيه‌اى بايد در غالب اين برنامه کلى گنجانده و تلفيق شوند.

رژيم‌شناسان بايد مهارت‌هاى خود را در اين زمينه گسترش دهند. مطالعه متون مربوط به اعتياد به مواد مخدر، شرکت در سمينارهائى در اين زمينه و هم‌چنين همکارى با تيم درمانى معتادان از جمله روش‌هاى لازم براى گسترش مهارت‌هاى شغلى در اين زمينه است.

اگر قرار باشد که رژيم‌شناس فقط گاه و بى‌گاه بيمار را ملاقات کند کمترين اثر ممکن حاصل مى‌شود. فقط يک نگاه اجمالى به اثر تغذيه در درمان اين‌گونه بيماران، لزوم يک تلاش جامع و فراگير براى کاهش احتمال اعتياد مجدد را نشان مى‌دهد.