نکات بهداشتی

با توجه به مسائلى که بيان شد براى حفظ بهداشت دهان و دندان بايد نکات زير را هميشه به خاطر سپرد و آنها را انجام داد:

۱. استفاده از رژيم غذايى که مقدار مواد قندى آن متناسب بوده و نيز ويتامين‌هاى مورد نياز بدن را به‌ويژه در مراحل رشد و نمو دندانى تأمين نمايد.

۲. خوددارى از شکستن هر گونه مواد خوراکى مانند گردو، پسته، فندق، قند و نظاير آن با دندان، زيرا اين عمل به ميناى دندان صدمه زده آن را براى کرم‌خوردگى آماده مى‌سازد.

۳. براى اجتناب از ماندن ذرات غذايى در فضاى بين دندان‌ها لازم است دندان‌ها پس از هر وعده غذا يا لااقل قبل از خوابيدن شسته شوند. روى هر دندانى يک لايه ميکروبى که به‌دور هم جمع‌ شده‌اند مى‌چسبد که عمل تخميرى آنها روى مواد قندى موجود در غذاهايى که در دهان وارد شده‌اند باعث ايجاد اسيديته شديدى مى‌شود که براى ميناى دندا‌ن‌ها مضر است در نتيجه ميناى دندان در نقاط مختلف از بين رفته و کرم‌خوردگى ايجاد مى‌شود. هم‌چنين به‌علت فقدان اکسيژن عمل مخرب ميکروب‌ها تسهيل مى‌گردد که اين کيفيت مخصوصاً در دهان‌هاى کثيف و هم‌چنين دهان‌هايى که بد شسته شده‌اند مشاهده مى‌گردد.

۴. حتى‌الامکان از خوردن غذا در غير ساعات معينى خوددارى شود زيرا به‌دنبال خوردن هر غذا يا شيريني، خود به‌خود يک حمله اسيدى حاصل مى‌شود که براى دندان‌ها مضر است.

۵. دندان‌ها را گاه به گاه يا لااقل سالى يک‌بار بايد به دندان‌پزشک نشان داد تا با برداشتن جرم دندان و ترميم کرم‌خوردگى‌هاى تازه که معالجه زودرس آنها بسيار مهم است دندان‌ها تميز شوند.

۶. استفاده از مخلوط جوش‌شيرين و نمک طعام به نسبت ۲ به ۱ به جاى خمير‌دندان چند بار در هفته کمک مؤثرى به حفظ دندان‌ها است.

۷. سالم بودن لثه‌ها براى سلامت دندان‌ها اهميت به‌سزايى دارد. از تحريک لثه‌ها به وسيلهٔ سنجاق و چوب‌ کبريت و غيره بايد خوددارى نمود. به مجرد آنکه ناراحتى براى لثه‌ها به‌وجود آمد بايد به دندان‌پزشک مراجعه شود.

۸. موقع مسواک زدن دندان‌ها، بايد مسواک را از طرف ريشه به طرف تاج دندان حرکت داد. بنابر اين براى دندان‌هاى رديف فوقانى از بالا به پائين و براى دندان‌هاى تحتانى از پائين به بالا. سطح داخلى دندان‌ها را نيز بايد مسواک زد. هيچ‌گاه مسواک را به‌طور افقى به دندان نزنيد. مسواک بايد هميشه تميز و مرتب باشد. وقتى مسواکى کهنه شد بايد آن را دور انداخت و از مسواک تازه‌اى استفاده کرد.

۹. در انتخاب خميردندان، انواعى بايد انتخاب گردند که لثه‌ها و مخاط دهان نسبت به آنها حساسيت نشان ندهند.

۱۰. نبايد پس از نوشيدن مشروبات بسيار سرد بلافاصله چيزهاى گرم نوشيد و يا خورد. عکس اين قضيه نيز درست است.

۱۱. از نوشيدن مشروبات الکلى و استعمال دخانيات که به سلامتى دندان‌ها لطمه مى‌زند بايستى جداً خوددارى نمود.

۱۲. توجه از دندان‌ها براى زنان باردار بسيار مهم است زيرا مقدارى از کلسيم و مواد معدنى بدن در اين هنگام به مصرف جنين مى‌رسد و اين قضيه شامل دندان‌ها نيز مى‌شود. بنابر اين به غذاى زنان باردار بايد توجه مخصوص نمود تا جبران اين کمبود بشود. غذاى زنان باردار بايد شامل کلسيم، فسفر و ويتامين‌ها که براى دندان‌ها ضرورى است باشد.

۱۳. در صورت استفاده از دندان‌هاى مصنوعي، آنها را هميشه بايد تميز کرد و به آنها توجه نمود.

۱۴. دهان کثيف بيمارى‌هاى مختلفى را به‌وجود مى‌آورد که اغلب بسيار ناراحت‌کننده است و براى اطرافيان نيز مشمئزکننده مى‌باشد. هنگام صحبت کردن بايد آهسته حرف زد تا آب دهان بر روى مخاطب پرتاب نشود. مخصوصاً در سر ميز غذا خوردن فقط با کسانى که در چپ و راست نشسته‌اند بايد صحبت کرد تا غذاى روى ميز با آب دهان گوينده آلوده نشود زيرا آب دهان تا فاصله ۲ - ۳ مترى نيز پرتاب مى‌شود.

۱۵. شستشوى دست‌ها قبل از شروع به غذا خوردن ضرورى است. اين عمل از انتقال آلودگى‌هاى دست به دهان جلوگيرى مى‌کند.

۱۶. بوسيدن يک عمل بهداشتى نيست خصوصاً اگر به گريپ و سرماخوردگى مبتلا باشيم. لب‌هاى اطفال را نبايد بوسيد. مى‌توان پيشانى و گونه آنان را بوسه زد.

۱۷. نبايد شستن دهان قبل از خواب فراموش شود زيرا در مدت ۸ ساعت خواب ميکروب‌هاى موجود در دهان مى‌توانند زيان‌هاى فراوانى را به‌بار آورند.

۱۸. اگر کانون چرکى در دهان موجود باشد بيمارى‌هاى خطرناک داخلى را سبب مى‌‌شوند. مراجعه به پزشک در اين مورد الزامى است.

۱۹. دهان بيماران احتياج به مراقبت بيشترى دارد لذا بايد بيمار را مرتباً دها‌ن‌شويه داد تا سطح مخاط را نرم و تميز نگاه دارد.

۲۰. براى اينکه مخاط دهان بتواند ويتامين‌ها و تمام قواى حياتى مواد غذايى را جذب کند لازم است کاملاً سالم باشد و به‌وسيله مواد محرک مثل فلفل، خردل، الکل و يا دود سيگار تحريک و سفت نشده باشد.

۲۱. خوددارى از دادن مسواک شخصى به ديگران، زيرا در صورت استفاده ديگران امکان انتقال بيمارى از طرفين به يکديگر امکان‌پذير است.

۲۲. خوددارى از گذاشتن قرص و مواد مسکن روى دندان پوسيده به هنگام درد و يا دست‌کارى آن با ميخ و سنجاق و سوزن، زيرا اين عمل در اغلب موارد باعث آزار لثه‌ها و ناراحتى‌هاى ديگر خواهد شد.

۲۳. در صورت وجود دندان کشيده در دهان، سعى شود به جاى آن دندان گذاشته شود تا به برقرارى تعادل بين دندان‌ها کمک کرده و از هم پاشيدگى قوس دندان جلوگيرى گردد.

۲۴. خلال کردن دندان عملى است مفيد، البته اگر به‌طور صحيح و دقيق انجام شود. از خلال کردن با چوب کبريت يا تکه‌هاى جعبه کبريت يا سوزن و سنجاق و چوب و شاخه درخت و امثال آن بايستى جداً احتراز شود. چه بسا از اين رويه به جاى نتيجه نيکو نتايج بد و مضرى عايد شده است. زيرا بردن يک وسيله آلوده به دهان باعث نشر و پخش ميکروب‌ها در داخل دهان گشته و بيمارى‌هايى را ايجاد نموده است. از بين انواع مختلف خلال دندان 'چوبي، پلاستيکي، فلزي، الياف' ، اکثريت بهترين راه خلال‌کردن را استفاده از الياف ابريشمى مى‌دانند زيرا معتقد هستند که اين نوع خلال خطر کمترى دارد.

۲۵. از خوردن غذا و مايعات گرم بلافاصله پس از کشيدن دندان بايستى خودددارى کرده و از دست‌کارى زخم پرهيز نمود. در صورت خونريزي، گذاشتن پنبه تميز روى زخم و فشار دادن آن و استفاده از کيسه يخ در بند آوردن خونريزى کمک مؤثرى است. بهتر است براى کشيدن دندان، قبل از ظهر مراجعه شود تا در صورت خونريزي، فرصت کافى جهت مداوا وجود داشته باشد.

۲۶. خوددارى از جويدن ته سيگار و يا قرار دادن پيپ در لاى دندان‌ها و هم‌چنين خوددارى از قطع نخ با دندان‌ها. در اين مورد افرادى از قبيل گلدوزان و خياطان مى‌توانند با نصب وسيله برنده‌اى در کنار ميز کار و هر جاى مناسب ديگر اين عادت را ترک کنند.