فرمت های فیلم

اکنون بيش از يک قرن از رواج فيلم مى‌گذرد. در سال‌هاى اخير براى ساخت آن استانداردى جهانى تعيين شده است. انواع مختلفى از فيلم، با انواع قطع‌ها (Gauges) و ويژگى‌ها براى ضبط تصاوير متحرک (Moving Image) و ساکن (Still Image) وجود دارد که رايج‌ترين آنها در اينجا آمده است.

مجموعه‌ فيلم‌هاى نيتراته (Nitrate Film) و استاته (Acetate Film)

اگرچه توليدکنندگان فيلم ديگر از فيلم‌هاى نيتراته استفاده نمى‌کنند ولى هنوز بعضى از مجموعه‌ها داراى اين‌گونه فيلم‌هاى قديمى که تا اوايل دههٔ ۱۹۵۰ استفاده مى‌شد هستند. اين امر براى آرشيوهاى فيلم مشکل‌ساز است به‌دليل آنکه اگر از اين مجموعه به دقت نگهدارى و استفاده نشود مى‌توانند بسيار قابل اشتعال باشند، لذا بايد قبل از اقدام نظر متخصصان پرسيده شود. ايده‌آل آن است که اين مجموعه به مجموعه استاته (بى‌خطر) تبديل شود که غالباً هزينه مانع انجام آن است.

فيلم ۳۵ ميلى‌مترى براى تصاوير متحرک يا عکس

زمانى‌که نخستين آرشيو فيلم يا تلويزيون داير شد، ۳۵ ميلى‌مترى سياه و سفيد فرمت عمده‌اى بود که استفاده مى‌شد. اين فرمت در پخش برنامه - کليه برنامه‌هاى فيلمى از جمله مواد خبرى - به‌کار مى‌رفت. به‌دليل هزينه بالا، تعداد اندکى از برنامه‌ها به‌صورت رنگى فيلم‌بردارى مى‌شد. بجز توليدات نمايشى معروف و برخى از فيلم‌هاى مستند ارزشمند. امروزه، فقط فيلم‌هائى که به قصد نمايش تئاترى تهيه مى‌شوند، ۳۵ ميلى‌مترى هستند.

در مورد عکس‌ها، فيلم ۳۵ ميلى‌مترى عموماً کوچکترين اندازه مورد درخواست اغلب کتابخانه‌هاى عکس جهت فراهم کردن کيفيت لازم براى کار تجارتى به‌ حساب مى‌آمد. نگاتيوهاى بزرگتر تصاويرى با کيفيت بهتر توليد مى‌کنند، لذا بسيارى از کتابخانه‌ها فقط تصاويرى که روى فرمت‌هاى متوسط ۶x۵ سانتى‌متر، ۶x۶ سانتى‌متر، ۶x۷ سانتى‌متر و 6x۹ سانتى‌متر گرفته شده را جمع‌‌آورى مى‌کنند. فرمت‌هاى بزرگتر در زمينه‌هائى مانند تبليغات که به تصاويرى با کيفيت بالاتر نياز دارد، به‌کار مى‌روند.

فيلم ۱۶ ميلى‌مترى

از فيلم ۱۶ ميلى‌مترى براى عکس استفاده نمى‌شود، بلکه رايج‌ترين فرمتى است که براى تصاوير متحرک به‌کار مى‌رود. فيلم ۱۶ ميلى‌مترى در اواخر دهه ۱۹۵۰ در بى‌بى‌سى معرفى شد و از آن زمان به‌صورت استانداردى براى برنامه‌هاى فيلمى در صنعت پخش برنامه (Broadcasting Industry) و بسيارى از زمينه‌هاى ديگر درآمده است.

فيلم ۱۶ ميلى‌مترى ريورسال (Reversal Film)

فيلم ريورسال در دهه ۱۹۶۰ عرضه شد تا امکان فرآيند يک مرحله‌اى ظهور را فراهم آورد و نياز به ساختن نگاتيو براى چاپ را منتفى نمايد. پس از ظهور فيلم ريورسال، تصوير مثبتى به‌دست مى‌آيد که بلافاصله مى‌تواند مورد استفاده قرار گيرد. اين پديده به‌ويژه در ساخت مواد خبري، وقتى‌که تقليل فاصله زمانى بين تصويربردارى و پخش برنامه بسيار اهميت دارد، مفيد است.

فيلم ۱۶ ميلى‌مترى سوپر (Super 16 MM)

فيلم ۱۶ ميلى‌مترى سوپر پيشرفت بسيار جديدى محسوب مى‌شود. اين فرمت اگرچه به همان اندازه فيلم ۱۶ ميلى‌مترى معمولى است، ولى پهنهٔ تصوير بزرگترى دارد. هدف اصلى از توليد آن بزرگ کردن فيلم ۳۵ ميلى‌مترى براى نمايش فيلم‌هاى هنرى بود، ولى از آنجا که نسبت ابعاد ۱۶:۹ اين فرمت نياز به برش قاب (Cropping) بسيار کمى دارد، اکنون در تلويزيون‌هاى پرده عريض (Wide Screen) کاربرد وسيعى پيدا کرده است.

ساير فرمت‌هاى فيلم تصوير متحرک

غير از فيلم ۷۰ ميلى‌مترى که فرمت مورد استفاده در صنعت سينما است، فرمت‌هاى تخصصى مانند فيلم اشعه ايکس که در پزشکى کاربرد دارد، و فيلم مادون قرمز که در زمينه‌هائى مانند باستان‌شناسى به‌کار مى‌رود نيز وجود دارند. بعضى از آرشيوها حتيٰ فيلم‌هائى در فرمت‌هاى غير رايج مانند ۵/۹ ميلى‌مترى يا حتيٰ ۸ ميلى‌مترى و ۸ ميلى‌مترى سوپر که اندازه‌هاى خانگى براى فيلم‌هاى خانگى پيش از رواج نوار ويديوئى و دوربين ويديوئى دستى (Comcorder) بودند، نگهدارى مى‌کنند. به‌طور کلى کيفيت تصويرى اين فرمت‌ها به اندازه فيلم‌هاى ۳۵ ميلى‌مترى و ۱۶ ميلى‌مترى خوب نيست، بنابراين تنها در صورتى‌که محتواى آنها فوق‌العاده ناياب يا منحصر به فرد باشد، نگهدارى مى‌شوند.