شنبه, ۱ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 20 April, 2024
مجله ویستا

مشخصات اقلیمی جزیره کیش


   مشخصات اقليمى جزيره کيش
جزيره کيش داراى آب و هواى گرم و مرطوب است. درجه حرارت هوا به‌طور متوسط ۲۷ درجه سانتى‌گراد است و در کمتر موردى از حداکثر ۳۲ درجه سانتى‌گراد تجاوز مى‌کند. در ماه‌هاى تير و مرداد، معمولاً گرماى هوا به بالاترين حد مى‌رسد و در ماه‌هاى دى و بهمن، در حداقل مى‌ماند که مطلوب‌ترين شرايط آب و هوائى را در اختيار ساکنان جزيره قرار مى‌دهد. حداقل برودت در جزيره هيچگاه از ۳ درجه سانتى‌گراد آن هم در روزهاى معدودى از زمستان، پائين‌تر نمى‌رود. به اين ترتيب در فصولى از سال، اقامت در جزيره حقيقتاً لذت‌بخش و مفرح است. درحالى که هوا ختک‌تر شده و ميزان رطوبت کاهش مى‌يابد، آب دريا همچنان گرم است.
مطالعاتى که در زمينه وضعيت آب و هواى کيش به عمل آمده است، نشان مى‌دهد که گرمى هوا از اوايل ماه مهر رو به کاهش مى‌گذارد و تا ارديبهشت ماه وضعيت آب و هوائى بسيار مطلوبى به‌وجود مى‌آيد. از آن پس گرماى محيط رو به فزونى مى‌گذارد و تا آخر تابستان به تدريج به حد نصاب‌هاى بالائى مى‌رسد، که استفاده از امکانات برودتى مدرن را اجتناب‌ناپذير مى‌کند.
ميزان بارندگى در جزيره کيش بسيار کم است به همين دليل پوشش گياهى جزيره از گونه‌هائى تشکيل مى‌شود که در برابر کم‌آبى و شرايط گرم و دشوار، پايندگى بيشترى دارند. با وجود کمى نزولات آسماني، موقعيت اقليمى خاص جزيره مانند ساير نقاط واقع در محدوده خليج فارس، باعث بالا ماندن ميزان رطوبت نسبى هوا، تقريباً در بيشتر ايام سال مى‌شود. وضعيت شرجى از فروردين به تدريج شروع شده و تا ۹ ماه به طول مى‌انجامد. در مواقعى از سال و به‌خصوص در اواخر تابستان درجه رطوبت هوا به حدى مى‌رسد که نشانه‌هاى آن را برروى پوشش گياهى جزيره و سطوح غيرقابل نفوذ سنگي، مى‌توان در هر بامداد ملاحظه کرد، گوئى شبانگاه بارانى در سطح جزيره فرو ريخته باشد.
از آنجا که در جزيره کيش، ايستگاه‌هاى سينوپتيک و يا کلياتولوژى وجود ندارد، فقط مى‌توان اطلاعات مربوط به ايستگاه‌هاى ساير نقاط خليج فارس از جمله بندر لنگه را براى جزيره کيش تعميم داد.
خصوصيات اقليمى ايستگاه فوق نشان مى‌دهد که اقليم جزيره کيش گرم و مرطوب بوده و ميزان رطوبت هوا نسبتاً زياد است. از بررسى آمارهاى جوى ايستگاه‌هاى هواشناسى موجود چنين استنباط مى‌شود که متوسط دماى سالانه جزيره کيش ۲۶ - ۲۷ درجه سانتى‌گراد تفاوت مى‌کند.
معدل حداکثر گرماى جزيره کيش بالاى ۳۰ و معدل حداقل ۲۱ درجه سانتى‌گراد ثبت شده است. حداکثر مطلق درجه حرارت، حدود ۴۰ و حداقل آن در ماه‌هاى آذر و دى بين ۲ تا ۷ درجه سانتى‌گراد اندازه‌گيرى شده است.
در طول زمستان در اکثر نواحى خليج فارس جهت باد از سوى شمال غربى است، ولى در قسمت جنوبى خليج فارس باد بيشتر از سوى غرب بوده و در تنگه هرمز جهت باد به جنوب غربى تغيير مى‌يابد. دو ماه فصل هواى طوفانى است.
در طول بهار هواى نامتعادل به تدريج کاهش يافته و در ارديبهشت به‌طور کلى ناپديد مى‌گردد. در اين فصل بادهاى موسمى از سوى شمال غرب ورزيده، شدت آن ملايم تا متوسط است.
در تابستان باد موسمى در شمال خليج فارس از سوى شمال غربى تا جنوب وزيده و در بعضى نقاط شدت آن به ۵ تا ۶ گره مى‌رسد. در مهرماه، تحول در وضعيت بادهاى موسمى شروع مى‌شود و بادها همراه با رگبارهاى کوتاه و تند است.
   مختصرى درباره شهر حريره
به‌نظر مى‌رسد که جزيره کيش در قرون گذشته بيش از يک مرکز تجمع نداشت و در ساير نقاط تنها آبادى‌هاى کوچکى وجود داشته است. بقاياى شهر قديمى کيش در اواسط کرانه شمالى جزيره در همان محلى که مورخان بدان اشاره کرده‌اند قرار دارد.
آثار اين شهر در حال حاضر به‌صورت پشته‌هاى بزرگى مرکب از بناهاى سنگى با ملاط ساروج و گچ مشاهده مى‌شود و وسعت آثار، حدود سه کيلومتر در يک کيلومتر است بناها از قلوه سنگ‌هاى شنى ساخته شده، روى بعضى از ديوارها پوشش گچى ديده مى‌شود. ارتفاع بعضى از ساختمان‌ها به بيش از ۶ متر مى‌رسد که دال بر وجود طبقات متعدد است. با توجه به مصالح و سبک معمارى بنا احتمال دارد اين آثار مربوط به اواخر دوره ساسانى و اوايل دوره اسلامى باشد.
خرابه‌هاى اين شهر يادآور عظمت و جنب و جوش اقتصادى جزيره کيش در دوران شکوفائى آن مى‌باشد. به احتمال غريب به يقين، شهر حريره در اثر زلزله ويران شده است. هنوز امکان بازسازى برخى از آثار تاريخى در کنار اسکله شهر وجود دارد.
سعدى از جزيره کيش و از شهر قديمى آن ديدار کرده و از حشمت و جلال آن روز اين جزيره ياد نموده است. وى در جوانى و هم‌زمان با سعدابن زنگي، سفر سى ساله خود را آغاز کرد و مدتى در مدرسه نظاميه بغداد به کسب علم و سپس به تدريس پرداخت.
سعدى ضمن ديدار از جزيره کيش، با يکى از بازرگانان ساکن شهر قديم شوش ملاقات کرده است. رونق و درخشش خيره‌کننده کيش را در اين زمان مى‌توانيم از داستانى که درباره اين ملاقات در کتاب گلستان خود ذکر کرده است دريابيم.
اين داستان نشان مى‌دهد که کيش اقامتگاه و محل فعاليت بازرگانان بزرگى بوده است که با اقصى‌ نقاط جهان ارتباط و مراودات تجارى داشتند.
نزديک به ساحل، آثار باستانى اسکله و لنگرگاه شهر حريره به همان صورت اوليه ديده مى‌شود که با چند راهرو و دهانه سنگى و پلکان به دربار راه دارد. اين بنا داراى پشتيبان نيم‌دايره بيرونى است.
به عقيده بعضى از کارشناسان امکان بازسازى اين بندرگاه وجود دارد، زيرا لنگرگاه شهر حريره به همان صورت قديمى يا کانال‌هاى ورودى و خروجى جداگانه هنوز شکل اوليه خود را حفظ کرده است.
اما به دليل استفاده از سنگ‌هاى آهکى و مرجانى در ساختمان آن، به‌ علت فرسايش شديد فيزيکى و شيميائى تا حدود زيادى از بين رفته است.
مجاور ساختمان بندرگان، بناى ديگرى وجود دارد که مردم محل بدان 'قصر جزيره' مى‌گويند. ياقوت نيز از اين قصرها ياد کرده مى‌گويد: 'شهر کيش بسيار قشنگ و زيبا است و اطراف آن را قصرهاى عاليه و باغ‌هاى دلگشا احاطه کرده است' .
بقاياى يک مسجد قديمى نيز در اين شهر ديده مى‌شود که ستون‌هاى شکسته شده و ديوارهاى آن در اطراف پراکنده شده است.
در محوطه قديمى شهر کيش، سفال‌هاى فراوان و متنوع مربوط به سده‌هاى ۴ تا ۷ هجرى ديده مى‌شود. رايج‌ترين آنها قطعات سفال سخت به رنگ سبز تيره يا روشن با نقوش اژدها، ماهى و گل‌هاى تزئينى است که از دوره صفويه به بعد معمول بوده است.


همچنین مشاهده کنید