روش‌های تکثیر

اسم علمى: (Ficus pumila (repens

اسم خانواده: Moraceae

شکل ظاهرى

فيکوس معمولى بسيار مناسب براى نگهدارى در منازل است. اين گياه اطاق‌هاى سرد و کم نور را تحمل مى‌کند، گر چه محيط گرم و مرطوب را ترجيح مى‌دهد. طول برگ‌هاى اين فيکوس از ۱۰ تا ۳۰ سانتى‌متر متفاوت است. برگ‌ها متناوب است و در جنگل‌ها ميوهٔ آن به قطر ۵ سانتى‌متر مى‌رسد. در اين‌گونه رگبرگ‌هاى فرعى نسبت به رگبرگ اصلى زاويه ۹۰ درجه تشکيل مى‌دهند. فيکوس معمولى در سال‌هاى اول رشد يک شاخه دارد و مرتباً برگ مى‌دهد و بلند مى‌شود، به طورى که شکل ظاهرى ناپسندى مى‌يابد. در اين موقع مى‌توان در ارتفاع ۵۰ سانتى‌مترى از سطح گلدان از طريق خوابانيدن هوائى آن را تکثير کرد.

شرايط محيطى

نور

در جنگل‌ها فيکوس‌ها در زير درختان ديگر به‌خوبى رشد و نمو مى‌کنند و در منازل هم به‌خوبى نور کم و حرارت متغير اطاق‌ها را تحمل مى‌نمايند.

خاک و کود

فيکوس‌ها در خاکى غنى از مواد آلى و کود پوسيده دامى سريعاً رشد و نمو مى‌کنند. البته اين در صورتى است که شرايط محيطى براى آنها فراهم باشد. فرمول خاکى زير براى گلدان کردن اين دسته از گياهان تکثير يافته توصيه شده است:

لوم يا خاک باغچهٔ معمولى	يک سوم
خاک برگ پوسيده	يک سوم
کود پوسيدهٔ دامى	يک سوم

بدين ترتيب خاک گلدان فيکوس بايد از نظر مواد آلى و معدنى غنى باشد. کودپاشى به‌صورت محلول‌پاشى با کودهاى ازتي، فسفرى و پتاسى و يا با محلول‌پاشى از طريق به‌کار بردن يک کود کامل که داراى ميکروالمان‌ها نيز باشد، فقط در زمان رشد و نمو فيکوس‌ها توصيه شده است. در صورتى که به‌دليل درجهٔ حرارت محيط و يا هر عامل ديگر رشد فيکوس‌‌ها متوقف شود، کودپاشي، خصوصاً با يک غلظت زياد، ممکن است باعث سوختگى برگ‌هاى جديد شود.

روش‌هاى تکثير

در ايران فيکوس معمولى از طريق برداشت قلمه همراه با يک برگ تکثير مى‌شود. قلمه‌ها را در کنار هم در بسترى از ماسه شسته مى‌زنند و آنها را در جائى روشن و گرم و مرطوب مى‌گذارند تا ريشه دهند.

فيکوس‌ها را مى‌توان از طريق خوابانيدن هوائى شاخه‌ها تکثير کرد، اين طرز ازدياد در خارج از ايران بسيار متداول است.

پايه‌هاى مادرى فيکوس در گلدان‌هاى بزرگ پرورش مى‌يابند. اين پايه‌ها که بسيار پرشاخه بوده، در محلى نسبتاً سرد (در ۱۲-۱۰ درجه) نگهدارى مى‌شوند تا شاخه‌هاى محکمى توليد کنند. زمانى که طول شاخه‌ها به ۱۵ تا ۲۰ سانتى‌متر رسيدند، براى خوابانيدن هوائى آنها به‌نحو زير اقدام مى‌شود:

در وسط دو بند، در محلى که مى‌خواهيم ريشه‌ها در آنجا ظاهر شوند، توسط يک چاقوى تيز زخمى به‌طول ۲ تا ۵ سانتى‌متر از طرف پائين به‌بالا ايجاد مى‌کنيم، به‌نحوى که عمق زخم تا بخش مرکزى شاخه پيش رود. شيارى که بدين‌نحو ايجاد مى‌شود توسط مانعى مثلاً يک چوب کبريت باز نگاه داشته مى‌شود، سپس از يک ماده جاذب رطوبت نظير تورب، خزه، خاک برگ پوسيده، به‌اندازهٔ کافى استفاده مى‌شود تا محل زخم کاملاًپوشانيده شود. اين مواد در محل زخم‌ به‌توسط يک پارچهٔ نخى يا يک تکه گونى به دور تا دورشاخه بسته مى‌شوند. اگر به‌جاى پارچه از يک ورقهٔ نازک نايلونى استفاده شود، به‌دليل نگهدارى رطوبت و جلوگيرى از تبخير، ارجحيت دارد.

نظر به سنگينى شاخه فيکوس استفاده از يک قيم نى يا هر قيم ديگر توصيه مى‌شود. به‌‌تدريج ريشه‌ها در بخش خارجى تورب رشد و نمو مى‌کنند. محل ريشه‌زائى بايد همواره مرطوب بماند. هر اندازه درجهٔ حرارت محيط بالاتر باشد ظاهر شدن ريشه‌ها تسريع مى‌شود. بعد از اينکه ريشه‌ها کامل شدند، با يک وسيلهٔ تيز شاخه از زير بخش ريشه داده قطع و نهال جوان که داراى چند برگ است در گلدان‌هاى نشائى در يک خاک خوب کشت مى‌شوند.بايد زخمهاى وارد شده به پايه‌هاى مادرى را به‌توسط چسب پيوند پوشانيد، تا شيرهٔ گياهى به‌خارج جريان نيابد. اين نوع تکثير بايد در ماه‌هاى آخر زمستان و در اوايل بهار صورت پذيرد. در ايران غالباً فيکوس‌ها از طريق قلمهٔ انتهائى با يک برگ و چند جوانه، که در مجموع ۱۵ تا ۲۰ سانتى‌متر مى‌باشند، تکثير مى‌شوند. قطع زيرين قلمه‌ها درست در زير يک جوانه صورت مى‌گيرد و قلمه‌ها به مدت ۲۴ ساعت در هواى آزاد واقع مى‌شوند، تا شيرهٔ گياهى جريان يافته خارج شود آنگاه قلمه‌ها در بسترى از ماسه عميقاً کشت مى‌شوند. اگر درجهٔ حرارت بستر کاشت ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتى‌گراد باشد به ريشه‌زائى کمک خواهد شد. چون برگ‌هاى فيکوس درشت است و سطح تبخير وسيع مى‌باشد، برگ‌ها بايد در بستر کاشت قلمه‌ها در کنار هم قرار گيرند تا رطوبت محيط افزايش يابد، در نتيجه از آبيارى پى‌درپى بستر اجتناب مى‌شود. ضمناً در زير مه‌پاش به‌ آسانى مى‌شود قلمه‌َهاى فيکوس را ريشه‌دار کرد، در اين‌صورت قلمه‌ها بايد در معرض نور کامل خورشيد قرار گيرند. زهکشى بستر کاشت بسيار مهم است. ريشه‌زائى قلمه‌هاى فيکوس در شرايط مناسب حدود ۳ هفته طول مى‌کشد.

يکى ديگر از راه‌هاى تکثير فيکوس استفاده از قلمه‌هاى يک جوانه است. اين جوانه‌ها همراه يک برگ نيز مى‌باشند. بعد از ريشه‌دار شدن قلمه‌ها، آنها را در گلدان‌هاى نشائى کشت کرده، در شرايط گرم و مرطوب مدتى نگهدارى مى‌کنيم.

در آخر، فيکوس‌ها را مى‌توان از طريق کاشت بذر تکثير کرد. اين طريقه براى به‌دست آوردن نمونه‌هاى جديد و انتخاب پايه‌هاى مورد نظر به کار مى‌رود.