جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

Lycium SPP


   کنار Zizyphus Spina- Christi
کنار درختى است که مخصوص نواحى گرم خشک و نيم گرم جنوب کشور است. گرچه ارتفاع درخت کنار به بيش از هشت متر مى‌رسد ولى در منطقه به علت استفاده بيش از حدى که در چرا از آن شده است. اين درخت به‌صورت درختچه درآمده است. ميوه کنار در محل طالبين زياد دارد و به‌عنوان ميوه خوراکى براى انسان خريد و فروش مى‌شود. کنار داراى شاخه‌هاى زياد، بلند و نسبت با رنگ باز است. برگ‌هاى کنار تخم‌مرغى شکل و کشيده است که از کوبيدن و سائيدن آن پودرى به‌دست مى‌آيد که سدر ناميده مى‌شود و براى شستشوى سر از آن استفاده مى‌گردد.
کنار درخت و درختچه است که بيشتر براى تعليف شتر مورد استفاده قرار مى‌گيرد. اين گياه با خشکي، کم‌آبى و مناطق گرم سازش دارد.
   گهورک Prosopis Stephaniana Spreng
درختچه‌اى است که در بعضى مواقع ارتفاع آن در محل به چهار متر مى‌رسد داراى خار زيادى است که به اشکال مورد تعليف دام قرار مى‌گيرد. اين درختچه داراى ميوه‌هاى شبيه بادام زمينى ولى بزرگتر از آن است که در تغذيه محلى نقش مهمى را ايفاء مى‌کند درختچه‌اى تيره لگومينوز است و ميوه آن داراى ارزش غذائى نسبتاً خوبى است. شتر علاوه بر استفاده از ميوه آن از سرشاخه‌هاى جوان آن استفاده مى‌نمايد. برگ آن مرکب و داراى تعدادى برگچه‌هاى باريک مى‌باشد.
   دونى Medicago SPP
مرغوب‌ترين گونه علوفه مرتعى است اين گياه از خانواده لگومينوز بوده و به آن اصطلاحاً شبدر وحشى نيز مى‌گويند. گياه يکساله بوده که در حوالى نهرهاى آب مزارع نخيلات و مرکبات و خصوصاً مزارع صيفى مخصوصاً در سال‌هاى پرباران به حد کافى مى‌‌رويد ارزش آن در بازار از تمام انواع علوفه هرز باغات که به‌صورت بسته‌بندى شده به‌فروش مى‌رسد بالاترين مى‌باشد. گونه‌اى از اين گياه به نام M.Polymorpha مورد تغذيه شتر قرار مى‌گيرد.
   استبرق Calotropis Procera
درختى مخصوص مناطق گرمسيرى است که سرماى زمستان‌هاى آن به زير صفر نمى‌رسد. از اين درخت در قديم بالاخص در مناطق گرمسير مثل خوزستان ابريشم تهيه مى‌‌نمودند. چون اندام‌هاى اين درخت شيرابه سفيد رنگى دارد اهالى معتقد هستند که شيرابه آن مى‌تواند درمان بعضى از دردها را بنمايد. از اين درخت علاوه بر تهيه ابريشم مى‌تواند کاغذ، کائوچو يا در مواردى خاص علوفه تهيه نمود.
استبرق برگ‌هاى پهن و متقابل دارد که فاقد دمبرگ بوده و پشت و روى آن‌را کرک‌هاى سفيد رنگ و بسيار ظريف پوشانيده است. قطر برگ‌هاى اين درخت به حدود به دو ميلى‌متر مى‌رسد. شتران معمولاً از برگ‌هاى تازه اين گياه تغذيه مى‌کنند.
   لاتى Crotalaria SPP
گياهى است از خانواده لگومينوز بوده که در طرف بندرعباس خصوصاً جاده ميناب - بندرعباس وجود دارد. درختچه‌اى است کوچک انتهاى شاخه‌هاى آن خار مانند است و برگ‌هاى آن محدود و به‌واسطه موهاى ابريشمين خود سفيد رنگ به‌نظر مى‌رسد و شامل ۳ برگچه است. لاتى از نباتتى است که صرفاً شتر آن‌را مورد تعليف قرار مى‌دهد. شتران ايرانى نيز از برگ‌هاى تازه C.Frufuracea تغذيه مى‌نمايد.
   خارخسک Tribulus Terrastris
گياهى از نوع نباتات يکساله تابستانى است که به حد وفور يافت مى‌شود. اين گياه معمولاً در نواحى بياباني، حاشيه کوير و نقاط کوهستانى کشور وجود دارد و به علت اينکه خاردار مى‌باشد. دام‌هاى ديگر کمتر از آن استفاده مى‌کنند اما شتر به راحتى از آن تغذيه مى‌نمايد.
   شنبليله Trigonella
اين گياه شبيه يونجه است با اين تفاوت که برگ آنها کوتاهتر و گل آنها زرد رنگ و ريشه‌هاى آنها بسيار قوى و ساقه‌هاى آنها منشعب و نيمه راست مى‌باشد. اين انواع ويژه نواحى کوهستانى بوده و در مراتع طبيعى در گوشه و کنار يافت مى‌شود. اين گياه به علت خوش‌خوراکى مورد چراى مفرط قرار مى‌گيرد.
   کهور Prosopis SPP
از خانواده لگومينوز بوده و به‌صورت درختانى بلند و تنومند وجود دارد محل رويش و پراکنش اين گياه در جنوب کشور، بندرعباس، جيرفت، و بلوچستان است و در هرمزگان نيز در اکثر نقاط کشور وجود دارد. برگ‌هاى آن مرکب مضاعف و داراى ۳-۲ جفت برگچه مرکب مى‌باشد. هر يک از آنها شامل ۱۲-۶ جفت برگچه مى‌باشد. ميوه آن دو غلافه و نازک به شکل لوبيا مى‌باشد و جهت مصرف دام بسيار خوشمزه مى‌باشد و خصوصاً گوسفند و بز از ميوه آن استفاده مى‌نمايند. شتران معمولاً از برگ خشک اين درختان تغذيه مى‌کنند و دوگونه آن به نام‌هاى P.Africana، P.Spicigera مورد تغذيه شتر قرار مى‌گيرد.
   اسکنيل Calligonum SPP
انتشار اينگونه از مصر و عربستان و سوريه تا ايران و افغانستان و پاکستان مى‌‌باشد و در نقاط مختلف خشک و نيمه خشک کشور مخلوط با گونه‌هاى ديگر ديده مى‌شود در بندرعباس جاسک، ايرانشهر، طبس، کرمان و خوزستان انتشار دارد. ارتفاع اين درختچه حدود ۲ متر با انشعابات زياد موجدار و به هم بافته است. برگ‌هاى آن درفشى است و سريع مى‌ريزد طول برگ حدود ۵-۱ ميلى‌متر بوده دوکى شکل آن ۱۳-۱۲ ميلى‌متر طول دارد. اين درختچه مورد تعليف انواع مردم مخصوصاً شتر قرار مى‌گيرد.
   Lycium SPP
اين نبات معمولاً در مناطق کم باران خصوصاً حواشى ساحل روئيده و به‌جز شتران و گاهى اوقات بزها، ساير دام‌ها نمى‌توانند از اين گياه تغذيه نمايند. اين درختچه از خانواده Solanceae مى‌باشد. علاوه بر بندرعباس و آذربايجان، ميانه، زنجان، دشت گرگان، شيراز و خوزستان و بلوچستان وجود دارد. برگ‌هاى آنها باريک کشيده، طول برگ‌ها ۱۰-۵ برابر پهناى آن است. اين گياه را در زبان محلى زهير گويند.
   قيچ Zygohyllum SPP
يکى از بوته‌ها است که در مناطق بياباني، نيمه بيابانى و جلگه‌اى ايران به‌وفور يافت مى‌شود. ارتفاع قسمت چوبى اين گياه بيش از يک متر نمى‌باشد. اين گياه جهت تغذيه شتر مورد استفاده قرار مى‌گيرد و بنا بر گزارشات رسيده سه‌گونه از اين به نام‌هاى Z.Coccineum، Z.Album، Z.Atriplicoides مورد تغذيه شتر قرار مى‌گيرد.
   گز Tamatix SPP
يکى از انواع درختان مناطق بيابانى و نيمه خشک است که شتر از شاخ و برگ آن تغذيه مى‌کند.
   گون Astragalus SPP
گياهى علوفه‌اى از خانواده لگومينوز مى‌باشد و داراى انواع بسيارى است و تقريباً تمام انواع آن خوشخوراک مى‌باشد. برخى از آنها علفى و يا چوبى بدون ساقه و بعضى ديگر داراى ساقه کوتاه در روى زمين و بالاخره عده‌اى داراى ساقه‌هاى خوابيده روى زمين يا راست مى‌باشند. دامنه پراکندگى آنها از آذربايجان تا فارس و از شمال تا خراسان مى‌باشد. اين گياهان معمولاً در برابر چراى مفرط مقاوم مى‌باشند. گياهان اينگونه داراى رشد سريع و دوام چند ساله بوده با بذرپاشى طبيعى مى‌تواند تکثير پيدا نمايد.
   تاغ Haloxylon SPP
درختى است که در مناطق جلگه، نيمه بيابانى و بيابانى رشد مى‌کند و گاهى ارتفاع آن تا چندين متر مى‌رسد. داراى شاخ‌ها و شاخک‌هاى شکننده و برگه‌هاى ريزى است که شترها به‌راحتى برروى آنها تغذيه مى‌کنند. اين درخت در مناطق حاشيه مديترانه، مصر، سوريه، لبنان،اردن، صحرايى سينا و ايران پراکنده است و بنا بر گزارش محققين، شتر برروى دوگونه از اين گياه به نام‌هاى H.Salicomicum، H.Articulatrum تغذيه مى‌نمايد.
   نيل Indiofera SPP
گياهى از خانواده لگومينوز چند ساله است که بيشتر در مناطق نيمه گرمسيرى مى‌رويد و در سيستان و بلوچستان، هرمزگان و خراسان يافت مى‌شود. گونه‌هاى متعددى از اين گياه به نام‌هاى I.Dbtongifolia I.Ruspoli I.Schimperi I.Spinosa I.Intricata I.Arrecta مورد تغذيه شتر قرار مى‌گيرد و شتران معمولاً از همه اجزاءِ اين گياه جهت تغذيه استفاده مى‌کنند.
   درمنه Artemisia SPP
يکى از گياهان مشخص مناطق جلگه‌اى مى‌باشند که در مناطقى مانند تهران، خراسان، کرمان و مناطق جنوبى کشور ديده مى‌شوند و اغلب با گياهان غيرنمک دوست از خانواده اسفناج همراه هستند و يا جانشين آنها مى‌گردند. دوگونه از اين گياه به نام‌هاى A.Herba-Albo، A.Campestris مورد تغذيه شتر قرار مى‌گيرند.
   خارگونى Noaeo Muctonata
گياهى بوته‌اى است که فلور جلگه‌اى ايران مى‌باشد و تقريباً در تمامى نواحى ديده مى‌شود.


همچنین مشاهده کنید