چهارشنبه, ۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 24 April, 2024
مجله ویستا

انتخاب طبیعی


قانون Hardly - Weinbeg جمعيت انسانى را ايستا (Static) فرض مى‌کند. اما در حقيقت جمعيت انسانى و بنابراين ذخيره ژنى هرگز ثابت نيستند. عوامل زيادى وجود دارد که بر روى ذخيره ژنى انسانى تأثير مى‌گذارد، برخى از اين فاکتورها عبارتند از: جهش، انتخاب طبيعي، حرکت‌هاى جمعيت، ساختار زاد و ولد و بهداشت عمومى .
  جهش
جهش تغييرات جديد و قابل توارثى را در مواد ژنتيکى انسان به‌وجود مى‌آورد. جهش پديده‌اى منظم در طبيعت محسوب مى‌شود. وقوع جهش‌هاى ژنى آنقدر پراکنده و زياد هستند که هر يک از ما ممکن است چند تا از اين ژن‌هاى جهش يافته را داشته باشيم. براساس علم ژنتيک نوين کل ساختار بدن انسان و کل حيوانات و سلول‌هاى گياهى در طى ميليون‌ها سال و تحت تأثير توالى بلندى از جهش‌هاى ژنى به‌وجود آمده‌اند. دليل جهش‌هاى خود‌به‌خود ژني، هنوز مشخص نيست، اما مى‌دانيم که عوامل خارجى مثل اشعه‌هاى يونيزه و مواد شيميائى خاص به‌طور تجربى ايجاد موتاسيون مى‌کنند و هيچ مدرکى در دست نيست که ثابت کند انسان يک استثناء باشد. اعتقاد بر اين است که بيشتر ژن‌هاى جهش‌يافته مضر هستند، اما نمونه‌هائى هم وجود دارد که ژن‌هاى جهش‌يافته مفيد بوده‌اند، براى مثال کم‌خونى سلول داسى‌شکل. افرادى که براى صفت کم‌خونى داسى‌شکل هتروزيگوت هستند نسبت به مالارياى فالسى پاروم مقاوم هستند. بعضى از ژن‌هاى جهش‌يافته 'خنثي' هستند و هيچ تأثيرى روى سلامتى ندارند. چنين ژن‌هاى‌هائى به‌طور قطع براى چندين نسل در جمعيت باقى مى‌مانند. متخصصين ژنتيک جمعيت، به ميزان جهش‌ها علاقه‌مند هستند. گفته مى‌شود که هر ژن ميزان جهش خاصى دارد و تخمين زده مى‌شود که از ۱۰،۰۰۰ تا ۰۰۰/۱۰۰۰ متغير است. در طى ۳۰ سال گذشته ميزان جهش‌هاى ژنى به‌خاطر استفاده زياد از اشعه ‌‌X و مواد شيميائي، افزايش يافته است.
  انتخاب طبيعى
فرضيه انتخاب طبيعى داروين مى‌گويد، در طى تکامل موجودات، سالم‌ترين و قوى‌ترى آنها زنده مى‌ماند. انتخاب طبيعى فرآيندى است که در طى آن ژن‌هاى مضر از ذخيره ژنى حذف شده و ژن‌هاى مفيد باقى مانده و به نسل‌هاى آينده منتقل مى‌گردد. وقتى DDT براى اولين‌بار استفاده شده ماده‌اى کاملاً کشنده براى مگس‌هاى خانگى بود، اما امروزه هيچ مگس خانگى توسط DDT نمى‌ميرد و اين مثالى براى انتخاب طبيعى در پاسخ به DDT است. مگس‌هاى مقاومت به DDT شکل معمول مگس‌هاى امروزى هستند. نيروهائى که در دنياى حيوانات عمل مى‌کنند قابل تعميم به جمعيت انسانى نيستد زيرا انسان به‌خاطر قوه هوش خود و با تغييراتى که در شرايط محيطى محل زندگى خود مى‌دهد و نيز با پيشرفت در تکنولوژي، بهداشت عمومى و مراقبت‌هاى پزشکي، با انتخاب طبيعى مبارزه مى‌کند.
  حرکت‌هاى جمعيت
اگر همه ازدواج‌ها به‌طور تصادفى اتفاق بيفتد تعادل ژنتيکى در جمعيت حفظ خواهد شد. اما در عمل ازدواج‌ها براساس مذهب، مسائل اقتصادي، وضعيت تحصيلى و ارتباطات خانوادگى در زيرگروه‌هاى خاصى اتفاقى مى‌افتد. در اجتماعات آزادتر، آزادى بيشترى براى آميزش‌ها وجود دارد. براى مثال پزشکان تمايل دارند با پزشکان ازدواج کنند و يا موسيقى‌دانان با موسيقى‌دانان. چنين ازدواج‌هائى به‌نام ازدواج‌هاى انتخابى (Assortative Mating) ناميده مى‌شود و مصداق اين ضرب‌المثل معروف است که کبوتر با کبوتر باز با باز. نتايج ژنتيکى ازدواج‌هاى انتخابى به‌اندازه کافى مطالعه نشده‌اند.
  ساختار زاد و ولد
اگر قرار باشد که همهٔ ازدواج‌ها به‌صورت تصادفى اتفاق بيفتد تعادل ژنتيکى حاصل خواهد شد. اما در عمل ازدواج‌ها به‌طور انتخابى در بين زيرگروه‌هاى خاص و براساس مذهب، وضعيت اقتصادى و تحصيلى و ارتباطات فاميلى صورت مى‌گيرد. در جوامع بازتر ازدواج‌ها با آزادى بيشترى صورت مى‌گيرد. براى مثال پزشکان تمايل دارند با پزشکان ازدواج کنند و پرستاران با پرستاران و يا موسيقى‌دانان با موسيقى‌دانان. به اين ازدواج‌هاى جورشده مى‌گويند و يا کبوتر با کبوتر باز با باز. رديف‌هاى ژنتيکى ازدواج‌هاى جور شده به‌اندازه کافى مطالعه نشده‌اند.
  بهداشت عمومى
پيشرفت‌هائى که در بهداشت عمومى و مراقبت‌هاى بهداشتى به‌وجود آمده است مى‌تواند بر روى استعداد ژنتيکى مردم تأثير کلى بگذارد. بسيارى از افرادى که در گذشته قادر به زندگى نبوده‌اند، در حال حاضر به‌خاطر پيشرفت در علم پزشکى زنده مى‌ماند. براى مثال تکنيک جراحى Ramstedt که در سال ۱۹۱۲ ابداع شد، جان بسيارى از کودکان مبتلا به انسداد پيلور را نجات داده است. بيماران مبتلا به رتينوبلاستوما، با جراحى به‌موقع، نجات مى‌يابند. کشف انسولين جان بيماران ديابتى را نجات داده است. حاملين بيمارى‌هاى ارثي، اختلالات ارثى و ضعف‌هاى مادرزادي، زنده مانده و ژن‌هاى آنها را به فرزندان خود منتقل مى‌کنند. خدمات بهداشت عمومى ميزان انتخاب طبيعى را کاهش و بار ژنتيکى را افزايش مى‌دهد. همين اتفاق باعث شده است که دانشمندان فلسفه زير را ارائه دهند: پزشکى در طولانى‌مدت به انسان لطمه مى‌زند اگرچه در کوتاه‌مدت فايده‌هائى براى انسان دارد.


همچنین مشاهده کنید