نقش کادر آموزشی

هر برنامه بايد به‌وسيلهٔ افرادى اجرا شود که از اهداف و محتواى آن آگاهى کامل داشته باشند. در برنامه‌هاى آموزشي، خصوصاً در زمينهٔ آموزش‌هاى ارشادى در ترويج کشاورزي، يکى از مؤثرترين کسان شخص مروج است. مروج در اجراى وظيفهٔ خود نيازمند آموزش و کسب تجربه است. ارشاد مردم بدون داشتن مهارت‌هاى لازم انجام نشدنى است و اگر هم شدنى باشد جز صدمه زدن به موجوديت فعاليت‌هاى کشاورزى نتيجه ديگرى نخواهد داشت. از اين رو لازم است در زمينهٔ مسؤوليت آموزشى مروج توضيحاتى داده شود. اما قبل از آن بايد به وظايف ديگرى که مروج مى‌تواند در کنار وظايف آموزشى خود به‌عنوان هماهنگ‌کننده يا کنترل‌کنندهٔ فعاليت‌هاى آموزشى داشته باشد اشاره شود. اين وظايف زمانى قابل اجرا است که بر حسب نوع آموزش لازم باشد افراد ديگرى که در موارد خاصى اطلاعات بيشتر و مهارت وسيع‌ترى دارند وارد برنامهٔ آموزشى شوند. غالباً اين افراد فقط مى‌توانند تخصص خود را عرضه کنند ولى از مهارت‌هاى آموزشى کم‌بهره يا بى‌بهره هستند. بدين‌ترتيب لازم مى‌آيد گروه آموزش‌دهنده‌اى با تشخيص و هدايت مروج تشکيل شود و با هدايت ارشادى و نظارت او مواد طرح شده در برنامه به فراگيران ارائه گردد. براى اينکه اعضاى اين گروه يا تيم آموزش‌دهنده بتوانند اقدامات لازم را در حدى مطلوب ارائه کنند لازم است نقش هر يک به‌وسيله مروج به‌دقت مشخص شود. در چنين وضعيتى مروج علاوه بر وظيفه آموزشگرى خود هماهنگ‌کننده يا کنترل‌کننده نيز خواهد بود.

بايد توجه داشت که ايجاد هماهنگى يا کنترل فعاليت‌هاى آموزشى در گروه آموزش‌دهنده از مسؤوليت‌هاى جنبى يا آموزشگر است؛ نقش اصلى او ارائه آموزش‌هاى مورد نظر با توجه به مهارت‌هاى خود او است.

مروج بايد از توازن فکرى برخوردار باشد تا بتواند مسائل و مشکلات را درک کند و با در نظر گرفتن رويدادهاى روزمره آنها را حل و فصل نمايد. ثبات عقيده و ثبات فکرى نيز از ارکان اصلى حرفهٔ آموزشگرى به‌ويژه در ترويج است. توجه به اين نکته ضوررى است که در نتيجه عوامل مختلف، اغلب فراگيران خود را در قالب آموزشگر خود مى‌بينند و عملاً از او تقليدهاى رفتارى و روانى مى‌نمايند. البته مشروط بر اينکه آموزشگر توانسته باشد اعتماد فراگيران را از جهات مختلف کسب کرده باشد. با توجه به اين نکات لازم است آموزشگران هر از گاهى در وظايف و رفتارهاى خود تعمق نمايند و با ثبات فکر و عقيده در اجراى هر چه بهتر و صحيح‌تر وظايف خود همت گمارند. بدين‌ترتيب نقش آموزشگرى مروج از اهميت و اعتبارى برخوردار مى‌شود که حقاً بايد داشته باشد. نقش مروج بر حسب شرايط زمان و مکان و موقعيت‌هاى خاص فردى و اجتماعى تغيير مى‌کند. ليکن آنچه به‌طور اعم بايد مورد توجه قرار گيرد آن است که رئوس وظايف آموزشگرى کاملاً مشابه بوده، طريقه اجرا و نيل بدان‌ها مى‌تواند کاملاً در اختيار خود مروج باشد مشروط بر اينکه مروج قبلاً به مهارت‌هاى حرفه‌اى کافى و شناخت‌هاى شغلى مجهز شده باشد. آنچه به‌طور عموم جزء مسؤوليت‌هاى آموزشى مروج ذکر مى‌گردد فراهم آوردن شرايط لازم است براى برقرارى ارتباط آموزشى و پديد آوردن محيط و شرايط مناسب براى تسهيل امر فراگيرى است. اين امر از چند طريق قابل اجرا است:

اولين راه استفاده از روش‌هاى ترکيبى آموزش است، يعنى آموزشگر از روش‌هاى مختلفى استفاده نمايد ترکيبى از آنها را به‌عنوان روش تدريس انتخاب کند. گاهى مى‌توان مطالبى را با نمايش فيلم يا در عمل به فراگيران ياد داد، گاهى سخنرانى بهترين روش آموزش است. ليکن شخص آموزشگر با توجه به شرايط و موقعيت‌ها مى‌تواند روش‌هاى مفيد را تشخيص دهد و عمل کند. گاهى چند روش آموزش مى‌توانند ترکيب و به‌کار گرفته شوند. يکى ديگر از مهمترين وظايف آموزشگر اين است که در برقرارى رابطهٔ دوجانبه‌ براى رد و بدل کردن نظريات و مهارت‌ها نهايت سعى خود را مبذول دارد.

همان‌طور که از مطالب فوق بر مى‌آيد آموزشى را مى‌توان مؤثر و مفيد دانست که در آن اصول ويژه‌اى رعايت شده باشد. رعايت اين اصول در آموزش‌هاى ارشادى الزامى است و تأثير آن به‌حدى است که مى‌تواند متضمن پيشبرد و موفقيت برنامه شود.