کردستان

جشن‌ها و اعياد

جشن‌ها و آئين‌هاى اين منطقه، دربرگيرندهٔ جشن‌هاى مذهبي، قومى و باستانى است و که ريشه در باورهاى کهن مردم دارد.

نوروز

يکى از مراسم سنتى و باستانى کردستان، جشن نوروز است.

ميرنوروزى و مراسم کوسه‌گردى

اين مراسم ازجمله بازى‌ها و نمايش‌هائى بود که تا دو دهه پيش به‌عنوان مقدمه نوروز در استان کردستان برگزار مى‌شد. اين مراسم توسط دو نفر اجرا مى‌شد؛ يکى را کوسه و ديگرى را زن کوسه مى‌ناميدند. کوسه لباس مضحک و گشاد و کوتاهى مى‌پوشيد و ريش و سبيل انبوهى مى‌گذاشت و با کلاه بلند و شاخ بر سر و آويختن زنگوله‌اى به‌دور گردن خود، به‌همراه زن کوسه که لباسى زنانه مى‌پوشيد و به‌نحو مضحکى آرايش مى‌کرد، در کوچه‌ها و معابر به‌راه مى‌افتاد و موجب خنده و شادى اهالى مى‌شد.

مراسم مير ميرين يا اميربهادرى

اين مراسم به‌مناسبت فرا رسيدن نوروز هر سال با تشريفات و شکوه خاصى برگزار مى‌شد. اين مراسم از جايگاه ويژه‌اى در گذشته برخوردار بود. در اين مراسم ضمن تفريح و سرگرمي، انتقاد از برخى حکام زورگوى محلى رايج بود و تمثيل‌هاى فکاهى از فرمانرواى مستبد به‌صورت کمدى و نشاط‌انگيز به‌کار مى‌رفت.

جشن‌هاى مذهبى

اين جشن‌ها عبارتند از عيد فطر و عيد قربان که با نماز آن روز و پوشيدن لباس نو و ديد و بازديد همراه است و نيز جشن مولودى يا عيد تولد پيامبر (ص). اين مراسم توأم با پخت غذاهاى نذرى و آتش مخصوص و تقسيم آن در ميان مردم است و همراه آن مراسم ذکر دراويش و نواختن دف و خواندن از کار مخصوص شامل مولودى‌خواني، حمد و ستايش حضرت محمد(ص) و نيايش به درگاه خداوند نيز اجرا مى‌شود.

مراسم پير شاليار

اين مراسم ريشه در باورهاى اساطيرى و اديان باستانى کردان دارد. جشن عروسى پير شاليار (شهريار) مراسمى بسيار کهن است. در منابع مکتوب تاريخى آمده است. پير روحانى از مغان زرتشت به نام پير شاليار نزد مردم اورامان بسيار محترم است و کتابش را به بيگانگان نشان نمى‌دهند و کلماتش به‌جاى ضرب‌المثل به‌کار مى‌رود. جنشن بزرگ مردم اورامان در بهمن ماه که سال روز ازدواج او است برگزار مى‌شود. اين مراسم هر سال در بهمن ماه در آغاز چله کوچک، در سه مرحله و طى سه هفته انجام مى‌شود.

در هفته اول بهمن ماه، گردوهائى که از باغ پير شاليار چيده شده براى اهالى ارسال مى‌شود و اهالى از شروع مراسم با خبر مى‌شوند. در دومين مراحله مراسم که شب چهارشنبه بعد آغاز مى‌شود، بچه‌هاى روستا پيش از طلوع آفتاب به پشت‌بام مى‌روند و با خواندن اشعار و گرفتن هدايائى از اهالي، خبر از برآمدن خورشيد و آغاز مراسم قربانى مى‌دهند. با طلوع اولين اشعه آفتاب، نوبت ذبح گوسفندان و گاوهاى قربانى که نذر مردم است فرا مى‌رسد. پس از تقسيم گوشت بين اهالي، شب هنگام همه مردان در خانه پير جمع شده، گروه گروه در جايگاه مخصوص طايفه خود مى‌نشينند و براى تبرک رشته تسبيح چوبين دانه درشت و تخت گيوه به‌جاى مانده از پير را مى‌بوسند. سپس مراسم نواختن دف و گفتن ذکر آغاز مى‌شود.

در سومين جمعه بهمن‌ماه، مردان نان‌هائى به‌شکل قرص‌هاى طلائى رنگ از آرد گندم و مغز بادام کوبيد، تهيه کرده با گياهان خشک تزئين مى‌کنند و بر سر مزار پير شاليار مى‌برند. سپس نان‌ها را روى هم ريخته و خرد کرده و با ماست بين حاضران تقسيم مى‌کنند.

هر ساله در هفته دوم ارديبهشت، اهالى اورامان و روستاهاى اطراف، براى تبرک و شفاى بيماران، قطعه‌اى از تخته سنگ کنار مزار پير شاليار را مى‌کنند و با خود مى‌برند. آنها معتقدند که کرامت پير شاليار باعث تبرک اين سنگ شده و هر ساله دوباره سبز خواهد شد.

اين مراسم همزمان با جشن سده برپا مى‌شود و به‌نظر مى‌رسد که يادگار روزگار پرستش مهر در اين سامان است.

نذرى‌ها

از ديگر رسوم رايج در منطقه، توزيع نذوراتى است که براى برآورده شدن حاجات خود يا اطرافيان خود تهيه مى‌کنند. گاهى زنان پارچه‌هاى سبزرنگ نذر مى‌کنند و آنها را به زيارتگاه‌هاى اطراف شهر يا روستا مى‌برند و به درختان زيارتگاه‌ها مى‌بندند تا حاجات آنها برآورده شود.