ویژگی‌های سنی این مرحله

کودک در سنين شش تا دوازده از ويژگى‌هايى برخوردار است که والدين با آگاهى از آن‌ها در کار تربيت نسل مى‌توانند موفق‌تر به پيش بروند. دامنه‌ى اين ويژگى‌ها وسيع است و ما در اين بررسى کوتاه به آن قسمت‌هايى مى‌پردازيم که به تربيت جنسى نسل مربوط مى‌شود.

هوشيارى

فرزندان ما، قبل از اين سنين نيز از هوشيارى‌هايى در مورد امور محيطى و جريانات زندگى برخوردار بوده‌اند، ولى در اين سن هوشيارترند. اين هوشيارى بيش‌تر:

از جهتى مربوط به شرايط رشد است و ما مى‌دانيم که رابطه‌اى مستقيم بين سن و افزايش هوشيارى وجود دارد. به هر ميزان که بر سن کودک اضافه مى‌شود توان هوشى او نيز وسيع‌تر و بيش‌تر خواهد شد.

از سوى ديگر اين‌امر مربوط به دنياى جديد کودک يعنى دنياى مدرسه‌ى اوست، زيرا او با افراد مختلف و با معاشران گوناگون، که هرکدام فرهنگ جديدى دارند آشنا مى‌شود.

از جهت سوم اين هوشيارى مربوط به آموخته‌هاى کودک در مدرسه و کلاس درس و از سخنان معلم و مدير است و مى‌دانيم که آنان کمى بازتر از دنياى خانواده با فرزندان سخن مى‌گويند و بيدارى‌هاى جديدى براى آنها پديد مى‌آورند.

والدين در روابط خود با کودک، با ديگران و يا در روابط ويژه‌ى خويش با همسر بايد اين هوشيارى را به حساب آورند. براى آنها نبايد اين گمان و تصور باشد که او کودک است و نمى‌فهمد.

کنجکاوى شديد

کودک در اين مرحله از عمر شديداً کنجکاو و کنجکاوى او معنى‌دار و جهت‌دار است. او در نحوه‌ى روابط والدين، در کيفيت پوشش آنها، در نشست و برخاستشان دقت کرده و مى‌خواهد از آن آگاه شود. وضع خواب و استراحت والدين در کنار يکديگر، شيوه‌ى خنده و مزاحشان با هم، حرکات دست و پايشان، حالت نگاه آنها به يکديگر براى او برانگيزاننده‌ى حس کنجکاوى است. اين کنجکاوى زمانى عميق‌تر مى‌شود که نوع روابط و رفتار والدين سؤالى در ذهن او ايجاد نمايد و کودک از معنى و مفهوم آن سر درنياورد.

سن تميز

او مرحله‌اى عدم تميز خود و غير خود را پشت سرگذارده ( تعليم و تربيت و مراحل آن؛ شکوهى (۱۳۶۳)؛ ص ۱۴؛ مشهد: انتشارات قدس رضوي.) و فکرش در سايه‌ى رشد هوش علمي، داراى جنبه‌ى حسى و تجربى است؛(مراحل تربيت؛ موريس دبس؛ ترجمه‌ى على محمد کاردان ( ۱۳۶۲)؛ ص ۶۲؛ نشر دانشگاه تهران؛ شماره‌ى ۷۹۸.) اشيا را بر اساس شباهت طبقه‌بندى مى‌کند؛ (روان‌شناسى کودک؛ سيروس عظيمى (۱۳۶۳)؛ ص ۱۲۹؛ تهران: انتشارات دهخدا.) تقليد و حالت همانندشان در او پديد مى‌آيد (مراحل تربيت؛ موريس دبس؛ ترجمه‌ى على محمد کاردان (۱۳۶۲)؛ص ۶۷.) و بازى‌هاى اجتماعى او بر حسب پسر و دختر بودن فرق مى‌کند. از دنياى متفاوت زن و مرد سر در مى‌آورد و حسن و قبح را در سايه‌ى همان هوش عملى تاحدودى مى‌فهمد. به همين خاطر مراقبت از ديده‌ها و شنيده‌هاى او بايد بيشتر باشد.

پدران و مادران در جنبه‌ى مسائل جنسي، به صورت تدريجى بايد آنان را از حسن و قبح و منع و جوازها آگاه نمايند.

سن تفکر منطقى

هفت سالگى در اصطلاح روان‌شناسان و مربيان سن شروع ظاهرشدن تفکر منطقى (روان‌شناسى اسپرلينگ: ترجمه‌ى محى‌الدين بناب (۱۳۶۷)؛ ص ۱۶۶؛نشر روز؛ چاپ اول.) و به تعبير پياژه تفکر شهودى است. کودک در حال حرکت به سوى فرايند استدلال واقعى است که به دوره‌ى تفکر عملى منجر مى‌شود.

نظر بازى‌ها

کودکان از حدود سنين چهار و بعد، به تماشاى بدن خود و ديگران مى‌پردازند و گويى مى‌خواهند از آن سر در آورند. از حدود سنين پنج تا هفت، اين حالت در بچه‌ها شديدتر مى‌شود. در حين تعويض لباس توسط پدر و مادر، يا ديگران، با دقت بيش‌تر و با کنجکاوى زيادتر به تماشاى بدن آنها مى‌پردازند و از اين طريق هم مى‌خواهند از دنياى ديگران سر درآورند و هم در برخى از موارد براى سؤالات خويش پاسخى بيابند. (روان‌شناسى کودک؛ دوروتى راجرز؛ ج ۲؛ بخش ۱.)

در سنين حدود هشت، اين تماشا با نوعى لذت که بى‌شباهت به لذت جنسى نيست همراه است و اگر تداوم يابد در آنان بصورت عادت نظربازى در مى‌آيد که ممکن است بعدها خود سبب بروز انحراف گردد.