جمعه, ۳۱ فروردین, ۱۴۰۳ / 19 April, 2024
مجله ویستا

بیماری‌های متفرقه


   از هم بازشدن پاها (سندروم پاکمانيBow leg syndrome)
ايجاد اين عارضه در دو هفته اول زندگى جوجه‌‌ها حکايت از رطوبت بيش از حد در ماشين‌ جوجه‌کشى دارد. در مورد جوجه‌هاى مرطوب و خيزدار (oedematose) که اين عارضه را در دو روز اول نشان مى‌دهند استفاده از نوارهاى نرم پلاستيکى قلابدار (مورد استفاده در توله خوک‌‌ها) سبب نگه‌داشتن پاها در فاصله مناسب از يکديگر شده و جوجه را از اين گرفتارى رها مى‌کند.
   تغيير شکل پاLeg deformation
معمول‌ترين انواع تغيير شکل پا عبارت هستند از:
- پيچ‌خوردگى Leg twisting پا :
که شامل چرخش يک پا به طرف خارج به ميزان ۹۰ درجه يا بيشتر بوده و معمولاً ناگهانى و پيشرونده مى‌باشد.
- خميدگى bowed leg پا:
که خم شدن پا در ناحيه تيبيوتارس Tibiotarsus و متاتارس Imetatrsus بوده و اغلب در هر دو پا ديده مى‌شود.
- پروزPerosis :
که تورم قوزک پا بوده و سبب جابه‌جائى وترآشيل مى‌گردد.
تعداد زيادى از استخوان‌هاى شترمرغ‌هاى جوان حالت غضروفى دارد. به‌عنوان مثال استخوان مچى قلمى (Tarsometatarsus) در هفته ۲ سانتى‌متر رشد مى‌کنند. اين رشد سريع با غذاى متراکم و غنى از انرژى و يا خوردن بيش از حد غذا امکان‌پذير است. اين عقيده پرورش‌دهندگان با تجربه شترمرغ که 'شترمرغ‌ها بابد گرسنگى بکشند تا رشد کنند نه اينکه غذا بخورند تا رشد نمايند' از انيجا نشأت مى‌گيرد. رشد قابل قبول روزانه پرنده و تشکيل درست پاها هدف‌هاى متضادى هستند که نبايد فقط به يکى از آنها توجه داشت.
بررسى اين عوارض با يک يا چند عامل زير دامن‌زده مى‌شود:
- کمبود ذخيره مواد معدنى و يا ويتامين‌هاى بدن به‌خصوص ويتامين‌هاى Bو D (نرمى استخوان).
- بسترهاى لغزنده يا بيش از حد سفت.
- فضاى خيلى کوچک.
- استرس ناشى از يک محيط نامناسب يا تغيير غيرمنتظره محيط.
- جراحات ناشى از لبه‌هاى تيز، حصارها و غيره.
اين عارضه به فصل نيز بستگى دارد. زيرا موارد بروز آن در شترمرغ‌هاى پرورش يافته در تابستان کمتر از زمستان مى‌باشد. جهت جلوگيرى از بروز مشکلات مربوط به پا، دواندن و تمرين دادن از اهميت فوق‌العاده‌اى برخوردار است زيرا حرکت از سوئى سبب مصرف انرژى مورد استفاده در رشد بيش از حد سريع پا شده و از سوى ديگر سبب تقويت رشد عضلات و انگشتان و نيز تشکيل استخوان‌ها مى‌گردد. درصورت نياز، جوجه‌ها بايد با فراهم نمودن آشيانه‌هاى جادار به حرکت و دويدن واداشته شوند. اضافه نمودن مواد افزودنى به آب آشاميدنى (جدول ۴۱) و تزريق ترکيبات مناسب ممکن است به جلوگيرى از ظهور علائم کمبود ويتامين يا ماده معدنى کمک نمايد.
اميد کمى جهت تصحيح اينگونه عوارض وجود دارد. در صورت تشخيص سريع و زود هنگام بيماري، ممکن است بى‌حرکت نمودن جوجه‌ها با استفاده از ديواره‌هاى بالشتک‌دار مؤثر باشد ولى اين عمل نبايد بيش از يک هفته به‌طول انجامد. در مورد پاهاى خميده يا از هم باز شده مى‌توان از يک حلقه يا بند جهت نگه‌داشتن پاها در وضعيت صحيح استفاده نمود. امکان استفاده از آتل وجود دارد ولى به علت رشد سريع استخوان‌ها بايد مرتباً آنها را تعويض نمود. خميدگى ناخن انگشتان در شترمرغ‌هاى مسن تنها زمانى که به‌صورت يک قلاب کمل درآيد مشکل آخرين خواهد بود. جهت جلوگيرى از گيرکردن اين قبيل انگشتان به تورى‌ها و آسيب‌هاى متعاقب آن بايستى پرنده را مقيد و با ابزارهاى مورد استفاده در سم‌چينى گاو ناخن‌ها را کوتاه نمود. خط برش را بايستى عمودى در نظر گرفتن تا حداقل برش صورت گيرد. به‌دنبال خونريزى شديد و در عين حال کوتاه‌مدت بايستى زخم را ضدعفونى و با يک باند محکم پانسمان کرد. اين پانسمان بعداً به علت تماس با زمين به مرور کنده خواهد شد.
   عدم تعادل پيشرونده Progressive
اين اختلال حرکتى پيشرونده در جوجه‌هاى ۳ تا ۱۲ ماهه حادث شده و مشکل جدى است که اطلاعات کمى در مورد عامل آن در دسترس است. پرندگان مبتلا به ظاهر سالم بوده و سر و گردن خود را به‌طور طبيعى حرکت داده و به‌خوبى آب و غذا مى‌خورند. در عين حال اين پرندگان روى پاهاى خود به‌طور کامل تعادل نداشته و ميلى به حرکت ندارند.
نتايج نمونه‌هاى خون عادى است و بررسى‌هاى باکترى‌شناسي، ويروس‌شناسى و بافت‌شناسى اعضاء مختلف بى‌نتيجه بوده و درمان با مکمل‌هاى مولتى ويتامين، آنتى‌بيوتيک‌ها يا استروئيدها ناموفق مى‌باشد.
علائم بيمارى توسط Robertson در سال ۱۹۰۶ توصيف شده و او به يک عفونت کلتسريديائى به‌عنوان عامل بيمارى مشکوک بوده است. Perelman دو مورد از بيمارى را شرح داده که پرندگان جوان مبتلا به فيزيوتراپى و تغذيه اجبارى زنده مانده‌‌اند. متعاقب يک ماه بى‌حرکتى کامل بيماران، بهبودى مختصرى به‌دست آمده و پرندگان بعد از ۲ تا ۳ هفته ديگر قادر به حرکت شدند. عدم حرکت بيماران مى‌تواند به مشکلى در تمام گله با تلفات بيش از ۲۰% در جوجه‌هاى ۱ تا ۴ ماهه تبديل شود.
   سندرم پيچ‌خوردگى انگشتانCurled Toes Syndrome
اين بيمارى يک مشکل رايج در جوجه‌ها است. پرندگان تمايلى به حرکت نداشته و در گوشه‌اى چنبرک زده و در نهايت توان حرکت و حتى بلند شدن را از دست مى‌دهند (فلجى دائمParalysis ).
در گذشته کمبود ريبوفلاوين به‌عنوان عامل بيمارى مورد ظن بوده ولى تجربيات به‌دست آمده در چند سال اخير حکايت از دخالت زياد عوامل ژنتيکى دارد (جفتگيرى نتاج يک مادر با يکديگر Inbreeding )
نوع بستر جوجه‌ها در هفته‌هاى اول در ايجاد اين عارضه نقش دارد. کاربرد به موقع کفش‌هاى محافظ از جنس پلاستيک مايع که سريعاً سخت مى‌شود و در مراکز ارتوپدى يافت مى‌گردد موفقيت‌آميز مى‌باشد.
درصورت تکرار وقوع عارضه، بستر يا مواد به‌کار رفته و در آن بايستى به‌طور منظم تعويض گردد.
اين حقيقت نيز که اغلب فقط ۱ يا ۲ جوجه در گله مبتلا مى‌شوند نظريه کمبود تغذيه‌اى را رد مى‌کند.
   ضربهTrauma
بخش زيادى از خسارات در شترمرغ‌هاى بالغ ناشى از آسيب‌هاى وارده توسط خود پرنده است. بسيارى از شترمرغ‌ها در صورت انتقال به محيط جديد در برابر محرک‌هاى بينائى و شنوائى ناآشنا عکس‌العمل نشان داده و وحشت‌زده مى‌شوند. پرندگانى که از زمان جوجه‌کشى در تماس با مردم، صداى موتور، پارس سگ، چراى توأم با گاو، اسب و گوسفند هستند فقط در زمان اتفاقات مهيب و ناگهانى مثل پرواز جت جنگنده در ارتفاع پائين يا رعد و برق شديد يا نورهاى زياد ترسيده و وحشت‌زده از جا مى‌پرند. دويدن کورکورانه و برخورد با مانع يا حصار سبب شکستگى استخوان‌ها مى‌گردد که اغلب با آسيب وسيع به بافت‌ها همراه است و ممکن است کشتار پرنده را ايجاب نمايد. مديريت بايستى آمادگى ذهنى براى مواجهه با چنين شرايط بحرانى را داشته و تجهيزات موردنياز و در صورت امکان يک فرد با تجربه را در دسترس داشته باشد.
اگرچه تلاش‌هائى جهت آتل‌گذاى براى پاهاى شکسته شترمرغ‌ها انجام شده ولى هرگز موفق نبوده و اين عمل فقط موجب رنج کشيدن غيرضرورى پرنده مى‌شود.
شکستگى استخوان‌ها و صدمات ديگر وارده به بال‌ها قابل درمان بوده و مى‌توان بال‌ها را تا زمان حصول بهبودى يعنى به مدت ۳ تا ۴ هفته در وضعيت طبيعى خود قرار داد.
سرخوردن روى نقاط يخ زده در فصل زمستان ممکن است سبب شکستگى استخوان‌هاى لگن و اندام‌‌هاى حرکتى و نيز آسيب به عضلات يا پارگى اوتار گردد. شترمرغ‌هاى بالغ در شرايطى‌که خطر سرخوردن روى يخ وجود ندارد مى‌توانند و مى‌بايستى در برف بدوند. تنها پرندگانى که مشخص است از دويدن روى برف رنج برده و جائى را نمى‌بينند بايد از اين تمرين مستثنى شوند تا از صدمات وارده به آنها جلوگيرى گردد.
علاوه‌بر صدمات وارده به پا آسيب‌هاى مربوط به گردن و جناغ نيز وجود دارد عمده‌ترين علت چنين صدماتى حصارکشى ارزان قيمت با طراحى نامطلوب مى‌باشد.


همچنین مشاهده کنید