ویروس واریسلازوستر

VZV هرپس ويروسى است که دو بيمارى متفاوت بالينى را ايجاد مى‌کند: واريسلا (آبله‌مرغان Chickenpox) و هرپس زودستر (زونا shingles).

پاتوژنز

عفونت اوليه از طريق تنفسى صورت مى‌گيرد و به‌دنبال آن ويرمى اتفاق مى‌افتد. فعال شدن مجدد ويروس با مکانيسم‌هاى نامشخص منجر به بروز زونا مى‌شود. تصور مى‌شود که VZV طى آبله‌مرغان گانگليون‌هاى ريشه پشتى را آلوده مى‌کند و تا زمان فعال شدن مجدد انجام باقى مى‌ماند.

اپيدميولوژى

اپيدميولوژى ميزان حمله آبله‌مرغان در ميان افراد حساس حداقل ۹۰ درصد است. موارد بيمارى در سرتاسر سال ديده مى‌شود اما در اواخر زمستان و اوايل بهار در مناطق معتدل اپيدميک است. ۵۰ درصد از موارد را کودکان ۹-۵ سال تشکيل مى‌دهند. دوره کمون بين ۲۱-۱۰ روز و معمولاً ۱۷-۱۴ روز است. بيماران ۴۸ ساعت قبل از ايجاد وزيکول، در طول مدت تشکيل وزيکول (معمولاً ۵-۴ روز) و تا ادامه بسته شدن همه وزيکول‌ها عفونت‌زا محسوب مى‌شوند. بروز زونا در دهه ششم تا هشتم عمر حداکثر است اما در هر سنى ممکن است ايجاد شود. بيشتر بيماران مبتلا به زونا تماس با فرد مبتلا به عفونت با VZV نداشته‌اند.

تشخيص

تشخيص آبله‌مرغان و زونا به‌صورت بالينى و براساس اپيدميولوژي، ظاهر و توزيع ضايعات صورت مى‌گيرد. تست تزانک فقط ۶۰ درصد حساسيت دارد و عفونت VZV را از HSV افتراق نمى‌دهد. تست‌هاى سرولوژيک شامل آنتى‌بادى فلورسانت بر عليه آنتى‌ژن غشائى (FAMA; Flourescent Antibody to Membrane Antigen) و اليزا مى‌باشند. تشخيص قطعى از طريق جداسازى ويروس در کشت بافت صورت مى‌گيرد. جداسازى VZV بيشتر از جداسازى HSV طول مى‌کشد. PCR فقط در برخى از آزمايشگاه‌هاى تشخيصى وجود دارد.

درمان

براى آبله‌مرغان بالغين و نوجوانان که کمتر از ۲۴ ساعت از عفونت مى‌گذرد، آسيکلووير (۸۰۰ ميلى‌گرم خوراکي، ۵ بار در روز به‌مدت ۷-۵ روز) توصيه مى‌شود. در صورت شروع زودهنگام، درمان با آسيکلووير با دوز ۲۰mg/kg هر ۶ ساعت در کودکان زير ۱۲ سال ممکن است مفيد باشد. به بچه‌ها نبايد آسپيرين تجويز نمود زيرا خطر بروز سندرم رى وجود دارد. درمان‌هاى کمکى به‌منظور کنترل خارش و خشک‌ کردن ضايعات صورت مى‌گيرد. در مورد زونا، مصرف آسيکلووير (۸۰۰ ميلى‌گرم خوراکي، ۵ بار در روز به‌مدت ۱۰-۵ روز) بهبود ضايعات پوستى را سرعت مى‌بخشد و درد را کاهش مى‌دهد اما در بروز نورالژى متعاقب هرپس تأثيرى ندارد. فامسيکلووير (۵۰۰ ميلى‌گرم هر ۸ ساعت به‌مدت ۷ روز) تأثيرى حداقل برابر با آسيکلووير دارد و ممکن است بهبود نورالژى متعاقب هرپس را تسريع کند. وال‌آسيکلووير (۱ گرم هر ۸ ساعت به‌مدت ۷-۵ روز) در سرعت بخشيدن به بهبودى ضايعات و درد همراه آن از آسيکلووير بهتر است. بيماران مبتلا به زوناى چشمى بايد علاوه بر دريافت آسيکلووير به چشم‌پزشک هم مراجعه کنند. درمان نورالژى متعاقب هرپس به‌شدت مشکل است؛ مسکن‌ها، آمى‌تريپتيلين هيدروکلريد و فلوفنازين هيدروکلريد مورد استفاده قرار مى‌گيرند. در بيماران دچار ضعف ايمنى مبتلا به آبله‌مرغان يا زونا، آسيکلووير وريدى با دوز ۵/۱۲-۱۰ mg/kg هر ۸ ساعت براى ۱۰ روز توصيه مى‌شود؛ درمان خوراکى نبايد مورد استفاده قرار بگيرد. انديکاسيون‌هاى تجويز ايمووگلوبولين واريسلا زوستر (VZIG) در جدول (توصيه‌هائى براى تجويز VZIG) آمده است. در حال حاضر نوعى واکسن زنده ضعيف شده براى پيشگيرى از عفونت VZV در دسترس است و براى ايمونيزاسيون روتين اطفال و واکسيناسيون افراد بالغ حساس توصيه مى‌شود.

جدول توصيه‌هائى براى تجويز VZIG

	معيارهاى تماس
		تماس با فرد مبتلا به آبله‌مرغان يا زونا به‌صورت
			تماس مداوم در خانه
			ازى با هم، بيش از يک ساعت در محيط بسته
			تماس در بيمارستان (اتاق مشترک يا تماس طولانى روبه‌رو)
			مادر (قسمت پائين را ببينيد)
			زمان سپرى شده کمترى از ۹۶ ساعت (ترجيحاً کمتر از ۷۲ ساعت)
	افراد مناسب (به‌شرط تماس واضح)
		کودکان حساس دچار ضعف ايمنى
		افراد بزرگسال و نوجوانان (۱۵ سال يا بالاتر) حساس سالم از نظر ايمنى (به‌ويژه زنان باردار)
		نوزاد متولد شده از مادرى که طى ۵ روز قبل از زايمان يا ۲ روز بعد از آن دچار آبله‌مرغان شده است.
		نوزادان نارس بسترى
			با سن جنينى ۲۸ هفته يا بيشتر، وقتى مادر سابقه‌اى از ابتلاء به آبله‌مرغان نمى‌دهد.
			با سن جنينى کمتر از ۲۸ هفته و / يا وزن هنگام تولد ۱۰۰۰ گرم يا کمتر، بدون توجه به سابقه مادر