پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

تحزیه و تحلیل هزینه ـ منفعت


تجزيه و تحليل هزينه ـ منفعت، استفاده از منابع را توجيه مى‌کند. کارشناسان تلاش مى‌کنند با بهره‌گيرى از اين تکنيک مشخص کنند که آيا هزينه‌هاى توليد (نيروى انساني، زمين،...) با توجه به منافعى که پيش‌بينى مى‌شود، معقول و توجيه‌پذير هستند. مى‌توان هزينه‌ بهره‌گيرى از تعدادى از منابع توليد (نظير نيروى انساني، زمين) را پائين‌تر از ارزش بازار محاسبه کرد. اين امر هنگامى امکان‌پذير است که تقاضا براى اين منابع اندک و محدود باشد، بنابراين مى‌توان آنها را پائين‌تر از قيمت‌هاى عادى بازار ارزش‌گذارى نمود.
هنگامى‌که نرخ بيکارى بالا است، مى‌توان هزينه نيروى کار (دستمزد،...) را پائين‌تر از نرخ‌هاى بازار محاسبه کرد. يا مثلاً زمينى را که تحت مالکيت دولت قرار دارد، آماده (جهت فعاليت‌هاى اقتصادي) نشده است و استفاده ديگرى از آن نمى‌توان نمود. پائين‌تر از قيمت‌هاى بازار، ارزش‌گذارى کرد. اين روش قيمت‌گذارى اصطلاحاً قيمت‌گذارى سايه‌اى (Shadow pricing)ناميده مى‌ضود.
همچنين ممکن است هزينه‌هائى وجود داشته باشند که ناشى از خسارات با آسيب‌هاى وارده بر محيط‌زيست باشند و هزينه‌هاى تجارى قلمداد نشوند. البته ممکن است اين هزينه‌ها آنقدر بالا باشند که مانع ادامه و پيشرفت هر طرحى شوند.
به‌هنگام محاسبهٔ نرخ بازگشت يک طرح، قيمت‌هاى بازار همواره منعکس‌کنندهٔ ارزش واقعى آن طرح براى جامعه‌اى که از منابع استفاده مى‌کند، نيست. اين روش تجزيه و تحليل، هزينه‌هاى واقعى تحميل‌شده بر جامعه را بر اساس روش ارزيابى ارزش عينى (Objective value judgements) موردتوجه قرار مى‌دهد تا منافع واقعى را محاسبه کنند.
تصميم‌گيرى‌هاى سياسى اغلب متکى به قضاوت‌هاى ارزشى است. ارزش‌هائى که به هزينه‌ها و منافع اختصاص داده مى‌شوند، ممکن است تابع عقايد و آراء تصميم‌گيرندگان در لحظه‌اى خاص باشد. اين ارزش‌ها ممکن است در طول زمان با تغيير شرايط و اولويت‌ها تغيير کنند.
در کشور يونان، مقدار آبى که در رودخانه‌هاى بى‌شمار کشور جريان دارد، انرژى سفيد (White power) شناخته شده است. اما به‌نظر مى‌رسد مهار کردن تمام اين انرژى از طريق ايجاد توربين‌هاى هيدروالکتريک، هزينه‌هاى بسيار زياد زيست‌محيطى را موجب مى‌شود. اعتقاد بر اين است که هزينه‌هاى زيست‌محيطى بر منافع حاصل از صادرات انرژى برق توليدشدهٔ مازاد سنگينى مى‌کند.
جدول ارزيابى آثار زيست‌محيطى به‌منظور تعيين ميزان هزينه‌ها و منافع تهيه مى‌شود.
  EDP ـ (adjusted Demestic Product ـ Environmentally): توليد ناخالص داخلى با تأکيد بر منافع و هزينه‌هاى زيست‌محيطى
در حال حاضر، در حسابدارى اقتصاد ملي، هزينه‌هاى زيست‌محيطى منعکس نمى‌شوند. در آمار و ارقام اقتصادي، هزينه‌ها و منافع حاصل از بهره‌گيرى از سرمايه‌هاى طبيعى منظور نمى‌شوند. دارائى‌هاى زيست‌محيطى به مانند کالاها و خدمات معامله نمى‌شوند، ما بايد توجه داشت که از آنها استفاده مى‌شود، پس بايد هزينه‌هاى بهره‌بردارى از اين دارائى‌ها و موهبات نيز محاسبه شود.
بنابراين بايد ارزش سرمايه‌هاى طبيعى استفاده‌شده و همچنين ميزان خسارت‌ها و آسيب‌هاى وارده بر محيط‌زيست محاسبه شود. اين عمل محاسبهٔ EDP را امکان‌پذير مى‌سازد. EDP اصطلاحاً به GDP سبز معروف است. گلن مارى لانگ(Gleen-Marie Lange) و فايه داچين (Faye Duchi) مى‌گويند 'اگر ميزان EDP با گذشت زمان کاهش نيابد، توسعه پايدار دست‌يافتنى است' (لانگ وداچين، ۱۹۹۳).
اگرچه بخش جهانگردى از منابع طبيعى استفاده مى‌کند، اما مى‌تواند آن را حفظ کند. اين امر به شکل جهانگردى و کارآئى برنامه‌هاى جهانگردى بستگى دارد.


همچنین مشاهده کنید