|
|
|
| نخستين قدم در فرآيند برنامه‌ريزي، تدارک دقيق تحقيق است تا نوع هدايت توسعهٔ مورد زوم را فراهم کند. تدارک تحقق تعيين محدودهٔ اختيارات پروژه، انتخاب تيم فنى براى انجام تحقيق، تعيين يک کميتهٔ تدارکاتي، و سازماندهى فعاليت‌هاى تحقيق را دربرمى‌گيرد.
|
|
| محدودهٔ اختيارات براى تحقيق برنامه‌ريزى بايد به‌دقت مشخص شود تا اين تحقق به نتايج و داده‌هاى دلخواه نائل شود. محدودهٔ اختيارات براى يک طرح ملى يا منطقه‌اي، داده‌ها و فعاليت‌هائى را نشان مى‌دهد که براى تهيه طرح و سياست توسعه ضرورى هستند. ملاحظاتى خاص که در برنامه‌ريزى رعايت مى‌شوند. (از قبيل موضوعات اقتصادي، محيطى يا اجتماعى و عناصر مهم سازماني) بايد در محدودهٔ اختيارات مشخص شوند. تعيين فنون اجرائى نيز مشخص شده‌اند. شکل محدودهٔ اختيارات معمولاً از فرآيند برنامه‌ريزى که در اينجا توضيح داده شده است پيروى مى‌کند، ولى با توجه به ويژگى‌ها و نيازهاى خاص ناحيه برنامه‌ريزى طراحى مى‌شود.
|
|
| بسيارى جاها از لحاظ جهانگردى به‌طور محدود توسعه يافته‌اند، و اين الگوهاى موجود بايد در مشخص کردن محدودهٔ اختيارات مدنظر قرار گيرند. ساير کشورها يا مناطق ممکن است توسعه قابل‌ملاحظه‌اى از نظر جهانگردى داشته باشند، ولى احتمالاً اين توسعه در حال کاهش است يا در شکلى نيست که منافع مطلوب توليد کند. بنابراين محدوده اختيارات بر نحوهٔ شکوفا ساختن و اصلاح توسعهٔ حاضر و نحوهٔ هدايت گسترش جهانگردى در آينده تأکيد خواهد کرد.
|
|
| در يک مطالعه و تحقيق گنجاندن سطوح مختلف برنامه‌ريزى جهانگردي، از قبيل طرح‌هاى ملى و منطقه‌اى به‌انضمام برنامه‌ريزى مشروح براى پروژه‌ها و ناحيه‌هاى نيازمند توسعه امرى متداول است. برنامه‌ريزى براى تمام اين سطوح بايد در محدودهٔ اختيارات مشخص شود. مزيت گنجاندن سطوح مختلف برنامه‌ريزى در يک تحقيق اين است که الگوهاى توصيه‌شدهٔ توسعه از تداوم و انسجام بيشترى برخوردار خواهند بود. با وجود اين، براى برنامه‌ريزى مشروح، فقط آن ناحيه‌ها و پروژه‌هائى که در درازمدت توسعه خواهند يافت بعداً بايد طبق شرايط حاکم بر آن زمان به‌طور مفصل برنامه‌ريزى شوند.
|
|
| محدوده اختيارات بايد يک افق زمانى (سال) ارائه کند که در آن تاريخ طرح، اهداف و توصيه‌هاى آن محقق مى‌شوند. همانطور که در مبحث رهيافت‌هاى برنامه‌ريزى جهانگردى بيان شد برنامه‌ريزى افق‌هاى زمانى برنامه‌ريزى (معمولاً براى دوره‌هاى پنج‌ساله) بايد تعيين شوند. تعيين يک افق زمانى و دوره‌هاى مرحله‌بندي، يک چارچوب زمانى براى انجام پيش‌بينى‌ها، هدف‌گيرى‌ها و زمان‌بندى توسعه فراهم مى‌کند.
|
|
|
|
|
|
|
| نخستين قدم در سازماندهى يک پروژهٔ جهانگردى ارزيابى جهانگردى کشور يا منطقه است. اين ارزيابي، منابع جهانگردي، بازارهاى بالقوهٔ توريستى آن، و فرصت‌ها و سوانح عمدهٔ توسعه را بررسى و بازنگرى مى‌کند. براساس اين ارزيابي، حوزهٔ مطالعه را مى‌توان به‌طور مشخصى تدوين کرد تا مناسب با نيازهاى برنامه‌ريزى ناحيه يا منطقه باشد.
|
|
| همانطور که در مبحث رهيافت‌هاى برنامه‌ريزى جهانگردى تأکيد شد حوزهٔ مطالعه بايد به دقت تدوين شود تا مطالعه تمام عوامل مربوط را در نظر بگيرد و به نتايج موردنظر نائل شود چنانچه درک محلى از برنامه‌ريزى جهانگردى محدود است بايد از يک متخصص خارجى دعوت شود تا ارزيابى را انجام دهد و حوزهٔ مطالعه را بنويسد.
|
|
| تهيه يک طرح جامع ملى يا منطقه‌اى جهانگردى مستلزم حضور يک گروه از متخصصان رشته‌هاى مختلف است. ترکيب دقيق اين گروه بستگى به حوزهٔ خاص مطالعه مزبور، و حدود توانائى اعضاء اين گروه دارد که بتوانند بيش از يک وظيفه را انجام دهند. اعضاء اصلى گروه معمولاً عبارتند از:
|
|
| ـ برنامه‌ريز توسعه جهانگردى
|
|
| ـ متخصص بازاريابى جهانگردى
|
|
| ـ اقتصاددان جهانگردى
|
|
| ـ برنامه‌ريز زيربنا / ترابرى جهانگردى
|
|
| متخصصان ديگرى که غالباً به آنها نياز هست عبارتند از:
|
|
| ـ متخصص بوم‌شناختى (اکولوژيست) توسعه جهانگردى يا برنامه‌ريز محيط‌زيست
|
|
| ـ جامعه‌شناس يا مردم‌شناس توسعه جهانگردى
|
|
| ـ برنامه‌ريز حمل‌ونقل هوائى
|
|
| ـ متخصص برنامه‌ريزى نيروى انسانى جهانگردى
|
|
| ـ متخصص سازماندهى جهانگردى
|
|
| ـ متخصص مقررات و قوانين جهانگردى
|
|
| ـ متخصص هتلدارى و امکانات توريستى
|
|
| ـ معمار امکانات توريستى / متخصص استانداردهاى توسعه
|
|
| اگر برنامه‌ريزى مشروح، بررسى و تحليل امکانات يا مطالعاتى خاص در پروژه گنجانده شوند، اعضاء ديگرى نيز بايد به اين گروه اضافه شوند. براى مثال اعضاء مزبور ممکن است شامل متخصصان برنامه‌ريزى کاربرى زمين، بررسى امکانات پروژه، برنامه‌ريزى ميراث فرهنگى و اقتصادسنجى باشند.
|
|
| در سازماندهى گروه برنامه‌ريزي، انتخاب يک سرپرست گروه براى ايجاد هماهنگى ميان فعاليت‌هاى پروژه با دولت و کميته تدارکات پروژه مهم است. معمولاً وظيفه سرپرستى گروه به برنامه‌ريز توسعه جهانگردى سپرده مى‌شود که وظايف مديريتى و فنى پروژه را مى‌پذيرد. به‌طور معمول با يک گروه بين‌المللى براى اجراء پروژه قرارداد بسته مى‌شود، زيرا دانش تخصصى لازم است. تا حد امکان، در اين گروه بايد متخصصان محلى کشور گنجانده شوند تا آنها بتوانند دانش ويژه خودشان را از منطقه و نيز قابليت‌هاى فنى خويش ارائه کنند. همتايانى از ادارهٔ جهانگردى و ساير مؤسسات بايد تعيين شوند که با گروه کار کنند تا اعضاء گروه بتوانند دانش خود را به کارکنان محلى منتقل کنند. به‌علاوه، اگر مقامات محلى بفهمند که چگونه و چرا پيشنهادهاى طرح انجام گرفته‌اند، بهتر مى‌توانند به اجراء آنها کمک کنند.
|
|
| يک برنامهٔ کارى مشروح براى پروژه تهيه شود. اين برنامه مشخص مى‌کند که چه موقع هريک از فعاليت‌ها بايد انجام شود، و روابط متقابل و توالى اين فعاليت‌ها را نشان مى‌دهد. به‌علاوه برنامه مزبور تعيين مى‌کند که چه موقع گزارش پروژه بايد پايان يابد. با تعقيب اين برنامهٔ کاري، فعاليت‌هاى کارى به‌خوبى هماهنگ مى‌شوند و اين مطالعه طبق برنامه زمان‌بندى‌شده پيش مى‌ِود.
|
|
| چندين نوع از گزارش‌هاى برنامه‌ريزى که ضرورى هستند، عبارتند از:
|
|
| ـ گزارش شروع ـ پس از ارزيابى شرايط ميداني، سرپرست گروه مجريان پروژه گزارش شروع را تهيه مى‌کند. اين گزارش برنامه مشروح کاري، جدول زمان‌بندي، چه موقع اعضاء مختلف گروه بايد کار خود را شروع و تمام کنند، و ساير اطلاعات مربوط را دربردارد.
|
|
| ـ گزارش موقتى ـ اين گزارش اهداف اوليه و نتايج بررسى و تحليل مراحل فرآيند برنامه‌ريزى را با هرگونه نتيجه‌گيري، فرصت و مانع خاصى که شناسائى شده‌اند ارائه مى‌کند. گزارش موقتى براى تهيه يک پروژه بزرگ مفيد است ولى اغلب مى‌توان آن را با پيش‌نويس گزارش براى مطالعات کوچک‌تر ترکيب کرد.
|
|
| ـ پيش‌نويس گزارش ـ اين گزارش اهداف، نتايج بررسى و تحليل، نتيجه‌گيرى‌ها و سياست ابتدائى توسعه جهانگردي، طرح ساختارى و ساير پيشنهادها را ارائه مى‌کند.
|
|
| ـ پيش‌نويس گزارش نهائى ـ اين گزارش سياست نهائي، طرح ساختارى و ساير پيشنهادها و برنامهٔ اجرائى را که گروه برنامه‌ريزى تهيه کرده است با تمام بررسى و تحليل‌هاى پيشينه ارائه مى‌کند.
|
|
| ـ گزارش نهائى ـ اين گزارش تمام پيشنهادها و توصيه‌هاى نهائى و برنامه اجرائى را که گروه برنامه‌ريزى و کميته تدارک در مورد آنها به توافق رسيده‌اند، با تمام مواد پيشينه ارائه مى‌کند.
|
|
| اين گزارش نقشه‌هاى نهائى طرح و ساير اطلاعات گرافيکى را دربردارد. موقعى‌که هريک از آن چهار گزارش آماده باشد، براى بررسى به کميته تدارکات پروژه و ساير گروه‌هاى ذى‌نفع تقديم مى‌شود تا بازخورد آنان را به‌دست آورند. هرگونه اختلاف‌نظر برطرف مى‌شود و دربارهٔ نتيجه‌گيرى‌ها و پيشنهادها توافق حاصل مى‌گردد. اين توافق‌ها به‌تدريج در گزارش‌هاى پيش‌نويس، پيش‌نويس نهائي، و گزارش نهائى ادغام مى‌شوند.
|
