لپهها چماقى شکل، کوچک و اندازهٔ ۱۰ تا ۱۲ ميلىمتر هستند. اولين برگهاى حقيقى روزت، بادوام و در مراحل ابتدائى داراى سه لوب است. برگهاى بعدى دوبار شانهاى بوده و برگچههاى اوليهٔ آن سرنيزهاى شکل هستند.
گياه کامل
- اندامهاى رويشى:
گياهى علفى يکساله پائيزه، ايستا، به ارتفاع ۲۰ تا ۵۰ سانتىمتر که توسط بذر تکثير مىيابد. ساقهٔ آن باريک، منشعب و کرکدار و برگها به رنگ سبز روشن، متناوب، داراى لوبهاى باريک و کرکهاى شعاعى است. برگهاى پائينى دوبار شانهاى يا شانه بخش با برگچههاى خطى تا سرنيزهاى شکل است. اين گياه شباهت زيادى با جنس خاکشير تلخ
(Sisymbrium) داشته و مهمترين تفاوت آن در شکل برگها است.
- اندامهاى زايشى:
گلآذين اين گياه در بخشهاى انتهائى آن قرار دارد، گلها به رنگ زرد و گلبرگها هماندازهٔ کاسبرگها هستند. ميوهٔ خاکشير خورجين، خطى باريک، داراى کمى انحناء، به طول ۵/۱ تا ۴ سانتىمتر و عرض يک ميلىمتر است. در هر ميوه دو رديف دانه وجود دارد.
بذر اين گياه رنگ قرمز تيره، مستطيلى يا تخممرغى باريک تا بيضى شکل، کوچک، به اندازهٔ يک ميلىمتر که يک طرف آن شياردار است. تعداد بذر توليد شده در يک بوته ممکن است به يکصد هزار عدد برسد. جوانهزنى اين بذرها سطى است.
موسم گلدهى اين گياه ارديبهشت تا خردادماه بوده و دانهها در تيرماه مىرسند.
محل رشد و پراکنش
اين علف هرز بومى آسيا و شمال آفريقا است و گسترش جهانى دارد. خاکشير عمدتاً در حاشيهٔ جادهها، زمينهاى باير، مراتع، باغها، زمينهاى زراعى و بهخصوص در مزارع غلات زياد يافت مىشود.