تربیت‌بدنی ویژه دانش‌آموزان معلول

تربيت‌بدنى به‌عنوان يکى از ارکان اصلى آموزش و پرورش، با فراهم کردن زمينه‌هاى حرکتى و فعاليتى متنوع، مى‌تواند بسيارى از ناتوانى‌هاى دانش‌آموزان معلول را کاهش داده و يا بهبود بخشد. بازى و ورزش، توانائى و شوق يادگيرى را در دانش‌آموزان عقب‌مانده ذهنى و جسمي، ايجاد نموده و براى رفع خستگى و تقويت قواى آنان بسيار مؤثر است. افزون بر اين، ورزش موجب مى‌شود که اين افراد با ديگران آشنائى پيدا نموده و خود را با زندگي، با محيط و اجتماع سازگارى دهند.

تربيت‌بدنى براى معلولان ذهنى

بررسى روى گروه‌هاى مختلف عقب‌مانده ذهني، با توجه به هدف‌هاى تعليم و تربيت، نشان مى‌دهد که هر چه عقب‌ماندگى ذهنى بيشتر باشد، هدف‌هاى فيزيکى مهم‌تر است. در طرح و برنامه‌ريزى فعاليت‌ها، بايد سه مرحله فعاليتى در نظر گرفته شود. اين سه مرحله شامل: توسعه توانائى‌هاى حرکتى و پايه، توسعه آمادگى جسمانى و توسعه مهارت‌هاى تخصصى مى‌باشد. توسعه آمادگى جسمانى مهم‌ترين هدف تربيت‌بدنى براى عقب‌ماندگان ذهنى است. زيرا توسعه و پيشرفت قابليت‌هاى جسمانى براى عقب‌ماندگان ذهني، موقعيتى به‌وجود مى‌آورد که آنها بتوانند بر شرايط محيطى خود از نظر فيزيکى غلبه کنند. از اين گذشته اين امر اشتياق و علاقهٔ بيشترى براى زندگى به آنها مى‌بخشد و سبب مى‌شود که اين افراد وظايف روزمرهٔ خود را با قدرت هر چه بيشتر انجام دهند.

افزايش قابليت‌هائى چون قدرت، سرعت، استقامت عضلاني، انعطاف‌پذيري، استقامت عمومى بدن (دستگاه گردش خون و تنفس)، تعادل و هماهنگي، سبب توسعهٔ قابليت‌هاى جسمانى اين افراد مى‌شود. همهٔ فعاليت‌هاى رقابتي، بازى‌هاى دو نفرى و گروهى مانند دوهاى امدادي، بازى‌هاى امدادي، طناب‌بازي، بازى‌هاى با توپ و حرکت‌هاى ژيمناستيک مى‌توانند دستيابى به اين هدف را امکان‌پذير کنند.

تربيت‌بدنى براى معلولان جسمى

تنوع فعاليت‌هاى حرکتى و ورزشى در تربيت‌بدنى به اندازه‌اى است که مى‌تواند کليه نيازهاى حرکتى معلولات جسمى را تأمين کند. چگونگى برنامه‌ريزى براى اين نوع افراد، شامل دو بخش عمده زير است:

۱. فعاليت‌هاى ورزشى مناسب براى معلولانى که معلوليت جسمى دارند:

اين گروه از معلولان کسانى هستند که بر اثر حوادثى مانند تصادفات، زلزله و غيره، عضو يا اندام‌هائى از بدن خود را از دست داده‌اند. براى اين گروه، به‌طور کلى فعاليت‌هائى در نظر گرفته مى‌شود که سبب افزايش قابليت‌هاى بدنى آنها در اندام‌هاى سالم مى‌شود. بالا رفتن قدرت عضلاني، استقامت عمومى بدن و سرعت از جمله قابليت‌هائى است که بايد براى اين نوع افراد در نظر گرفته شود. به‌همين دليل براى کسانى که دچار قطع عضو در اندام‌هاى بالائى هستند، انواع دوها، پرش‌ها، فعاليت‌هاى قدرتي، حرکت‌هاى ريتميک، فوتبال و شنا مناسب است. گذشته از آن بسکتبال، بدمينتون، تنيس روى ميز براى معلولانى که فقط يک دست خود را از دست داده‌اند بسيار مفيد و مناسب است. براى کسانى که نقص عضو در اندام‌هاى تحتانى دارند بازى‌هائى مانند واليبال نشسته يا بازى‌هائى با استفاده از صندلى چر‌خ‌دار، بازى‌هائى چون بسکتبال، تنيس روى ميز، انواع پرتاب‌ها، مانند پرتاب وزنه و غيره، تيراندازي، فعاليت‌هاى مختلف با وزنه يا مسابقات رقابتى مانند ويلچررانى مناسب مى‌باشد. کسانى که از يک پا معلول هستند مى‌توانند با استفاده از وسيلهٔ کمکى مانند عصا يا پاى مصنوعى در اغلب فعاليت‌هاى ورزشى شرکت کنند.

۲. فعاليت‌هاى مناسب براى معلولانى که بر اثر اختلالات مغزي، دچار ناتوانى حرکتى شده‌اند:

در اندازه‌گيرى‌هاى قابليت‌هاى جسمانى اين افراد چنين نتيجه‌گيرى شده است که اين افراد کم و بيش از نظر حرکتى در بسيارى از قابليت‌هاى جسمانى دچار ناتوانى حرکتى هستند. اين نوع معلولان معمولاً در حرکت‌هاى ارادى دچار ضعف هستند. بسيارى از اين افراد به سبب کم‌تحرکى دچار ضعف عضلانى مى‌شوند. هم‌چنين در بسيارى از انواع اين نوع معلوليت‌ها، نارسائى ادراکى به خوبى مشاهده مى‌شود. مجموعهٔ اين عوامل سبب منزوى شدن اين نوع معلولان در جامعه مى‌شود. بنابراين فعاليت‌هاى مناسب براى اين گروه از معلولان فعاليت‌هائى هستند که شرکت آنها را در جمع ممکن کنند. حرکت‌هاى تعادلي، انواع بازى‌هاى با وسيله يا بدون وسيله و به شکل بسيار ساده، از آن جمله ‌هستند.