سیزاب ایرانی - مُشک‌بُن - سیزاب رسمی - علف بواسیر

نام علمى:Veronica persica poir

نام انگليسى: Persian speed weel, Bird's eyes

گياهچه

لپه‌ها سه‌گوش يا تخم‌مرغى شکل، قاعدهٔ آنها پخ، طول و عرض آنها تقريباً برابر، و داراى دمبرگى کوتاه هستند. اولين برگ‌هاى حقيقى از نظر شکل شبيه به لپه‌ها بوده و فقط بزرگتر و داراى دندانه‌هائى عميق‌تر و با حاشيه‌اى صاف و گرد است. اين برگ‌ها در قاعده قلبى شکل و دمبرگ آنها پوشيده از کرک‌هاى نرم و بادکرده است.

گياه کامل

- اندام‌هاى رويشى :

گياهى است يک‌ساله، ايستا، بالاروند يا خيزان که توسط بذر تکثير مى‌يابد. ساقهٔ آن ضعيف، با انشعابات فراوان که سطح زمين پخش شده و يا در قسمت بالا پيچ خورده و به سمت بالا مى‌رود. طول اين ساقه‌ها حدود ۳۰ سانتى‌متر و پوشيده از کرک‌هاى متورّم و تيز هستند. برگ‌ها تخم‌مرغى عريض، در قاعده قلبى شکل و يا گرد و شامل دندانه‌هائى هستند که لبه‌هاى گرد و کند و کرک‌هاى پراکنده دارند. اين برگ‌ها بدون دمبرگ و يا داراى دمبرگى کوتاه هستند.

سيزاب ايرانى داراى ريشه‌هاى ذخيره‌اى و قوى است.

- اندام‌هاى زايشى :

گل‌ها تقريباً بزرگ، به قطر ۹ تا ۱۴ ميلى‌متر، به رنگ آبى متمايل به بنفش و شامل لوب‌هائى هستند که داراى رگه‌هاى تيره بوده و مرکز آنها سفيدرنگ است. اين گل‌ها به‌صورت انفرادى بر روى دمگل‌هائى بلند و ضعيف که از بغل گل‌ها خارج مى‌شوند مستقر هستند. گلبرگ‌ها به تعداد ۴ عدد و کاسهٔ گل نيز داراى ۴ قسمت بيضى‌شکل يا تقريباً مستطيلى‌شکل و به طول ۳ تا ۴ ميلى‌متر هستند.

ميوهٔ اين گياه کپسول شکاف‌دار که به دو لوب تقريباً مجزّا تقسيم مى‌شود و داراى سطحى مشبّک، توري، ظريف و کرک‌دار است. طول اين ميوه‌ها ۷ تا ۸ و عرض آنها ۴ تا ۶ ميلى‌متر است. هر گياه قادر است حدود ۵۰ تا ۱۰۰ بذر توليد کند. اين بذرها به رنگ زرد برّاق و به طول ۱/۲ ميلى‌متر و ضخامت ۶/۰ ميلى‌متر که به شکل سپر يا قايق هستند و سطح پشتى آنها چروکيده است.

موسم گلدهى اين گياه ارديبهشت تا مهرماه است.

محل رشد و پراکنش

اين علف هرز سايه‌دوست است و به‌طور عمده در باغ‌ها، چمنزارها، مزارع يونجه و بسيارى از محصولات زراعى ديگر يافت مى‌شود.