جمعه, ۳۱ فروردین, ۱۴۰۳ / 19 April, 2024
مجله ویستا

مضرات علف‌های هرز


علف‌هاى هرز نه تنها براى گياهان زراعى بلکه براى بشر و حيوانات نيز مضر هستند. ضرر علف‌هاى هرز بر گياهان زراعى ناشى از زيان کمّى و کيفى محصول و يا هزينهٔ کنترل آنها مى‌باشد. در کشور آمريکا، ۱۰ تا ۱۵ درصد قيمت محصولات کشاورزى به‌علت علف‌هاى هرز کاهش مى‌يابد. اين زيان سالانه حدود ۱۰ بيليون دلار است. مطالعات بالدوين و سانتلمان در سال ۱۹۸۰ نشان داد که عدم استفاده از علف‌کش‌ها و کنترل علف‌هاى هرز به روش‌هاى ديگر باعث کاهش ۳۱ درصد محصول و در نتيجه ضررى حدود ۱۳ بيليون دلار مى‌شود. اکنون کشاورزان سالانه حدود ۶/۳ بيليون دلار صرف کنترل شيميائى علف‌هاى هرز کرده و تقريباً ۶/۲ بيليون دلار براى ديگر روش‌ها خرج مى‌کنند.
زيان علف‌هاى هرز تنها به کشور آمريکا محدود مى‌شود. طبق تحقيقات انجام شده به‌طور متوسط ۳۰ تا ۳۵ درصد و گاه تا ۸۰ درصد محصول برنج جنوب غربى آسيا در نتيجهٔ علف‌هاى هرز کاهش مى‌يابند. اين خسارت زمانى ملموس مى‌شود که بدانيم حدود ۳۰ درصد انرژى غذائى مردم جهان با برنج تأمين مى‌شود. در کشور هندوستان ۱۰ تا ۸۰ درصد محصول سالانه (بالغ بر ۶۰۰ ميليون دلار در سال ۱۹۶۳) به‌علت علف‌هاى هرز کاهش مى‌يابد. يک گونه علف هرز سمى باعث مرگ ۱۵۰۰۰ رأس دام در يکى از کشورهاى آمريکاى لاتين شد. علف‌هاى هرز آبزى نيز پتانسيل آبيارى و توليد ماهى بسيارى از کشورهاى آسيا و آفريقا را کاهش مى‌دهند.
کنترل علف‌هاى هرز يکى از ارکان اساسى توليد محصولات زراعى در سرتاسر جهان است. در آمريکا و ديگر کشورهاى پيشرفته بيشتر از انرژى شيميائى و مکانيکى براى کنترل علف‌هاى هرز استفاده مى‌شود. در کشورهاى در حال توسعه، بيشتر از نيروى انسانى براى کنترل علف‌هاى هرز استفاده مى‌شود. علف‌هاى هرز به روش‌هاى ديگر نيز روى گياهان زراعى اثر مى‌گذارند.
- علف‌هاى هرز باعث کاهش کيفى محصول مى‌شوند :
علف‌هاى هرز مى‌توانند بر روى کيفيت محصول همچون کميت آن اثر کنند زيرا به هنگام برداشت گياه زراعي، در صورت مخلوط شدن با علف‌هاى هرز، مواد فاسدکنندهٔ آنها نتيجهٔ مستقيمى بر روى ارزش مادى محصول برداشت‌شده خواهند داشت. علف‌هاى هرز توليد طبيعى نامطبوع در محصول مى‌کنند (سير وحشى در گندم، خردل .Ipomoea sp، در شير پس از خوردن توسط دام)، محصول يا بذرهاى خوراکى را رنگى مى‌کنند. (ميوهٔ تاجريزى در سويا يا لوبيا سبز)، و باعث مسموميت مى‌شوند (بذرهاى تاتوره در سويا). اندام‌هاى گوشتى علف‌هاى هرز باعث پوسيدگى محصول مى‌شوند، براى مثال طبق‌هاى آفتابگردان وحشى باعث پوسيدگى گندم برداشت شده مى‌شوند.
- علف‌هاى هرز باعث به‌هم زدن برنامهٔ تناوب دلخواه و عمليات زراعى مطلوب مى‌شوند :
آفات و عوامل بيمارى مى‌توانند بر روى اندام‌هاى وحشى زيرزمينى علف‌هاى هرز زمستان‌گذرانى کنند. اين مشکل به‌صورت بارز در علف‌هاى هرز چندساله مشخص است. ريزوم‌هاى قياق ميزبان زمستانى ويروس‌هاى عامل دو بيمارى موزائيک کوتولگى ذرت و ويروس کوتولگى کلروتيک ذرت هستند. در طى فصل زراعى سال بعد اين ويروس‌ها به‌وسيلهٔ حشرات به ذرت منتقل مى‌شوند. گياه تاجريزى ميزبان عوامل بسيارى از بيمارى‌هاى مهم و آفتات سبزيجات است. اين گياه حامل بيمارى‌هائى چون موزائيک، گوجه‌فرنگى و سيب‌زمينى و لگه برگى گوجه‌فرنگى و منتقل‌کنندهٔ حشراتى همچون سوسک، سيب‌زميني، تريپس پياز، و ساقه‌خوار سيب‌زمينى مى‌‌باشد.
- علف‌هاى هرز مزاحم برداشت گياهان زراعى مى‌شوند :
به‌هنگام برداشت سبزيجات با دست يا با ماشين‌آلات، علف‌هاى هرز مزاحم هستند. علف‌هاى هرز چمنى يا پيچيده به هنگام برداشت بذر به محورهاى چرخش يا سيلندرهاى ماشين، پيچيده و اغلب باعث توقف ماشين جهت تميز کردن آن مى‌شوند. درو علف‌هاى هرز همراه با گياهان زراعى باعث استهلاک ماشين‌هاى گران‌قيمت مى‌شوند. لذا براى جلوگيرى از مزاحمت علف‌هاى هرز آنها را قبل از برداشت توسط مواد شيميائى خشک مى‌کنند. اين عمل نيز باعث افزايش هزينه‌ها مى‌شود.
- علف‌هاى هرز يا بذر آنها باعث مى‌شوند گياهان زراعى برداشت شده نياز به تميز کردن بيشتر داشته باشند :
اين نياز زمانى محسوس‌تر است که بخشى از علف‌ هرز که مخلوط شده از نظر شکل و اندازه شبيه گياه زراعى برداشت شده باشد. هنگامى‌که سير وحشى با گندم برداشت شود بايد ابتدا آنها را خشک کرد و سپس با فشار هوا دانه‌هاى گندم را جدا نمود. از آنجائى‌که طعم و بوى نامطلوب سير حتى پس از بوجارى در گندم باقى مى‌ماند، بايد مقدارى گندم غير آلوده را نيز با آن مخلوط کرد تا اين بو را محدود کند. جداسازى بذر سس از بذر بقولات دانه‌ريز مانند شبدر قرمز و يونجه نيازمند استفاده از تکنيک‌هاى خاصى است.
- علف‌هاى هرز باعث افزايش هزينهٔ حمل و نقل مى‌شوند :
۱۶ ميليون تن غله در سال ۱۹۶۹ و ۱۹۷۰ به‌وسيلهٔ قطار از کانادا به بنادر غربى آن منتقل شد. بذر يولاف منتقل شده همراه اين غلاف حدود ۴۸۷،۰۰۰ تن بود که معادل روزانه ۳۳ واگن قطار براى مدت يک‌سال مى‌باشد. هزينهٔ حمل و نقل اين بار اضافى ۲ ميليون دلار و هزينهٔ بوجارى آن حدود ۸ ميليون دلار برآورد شد.
   جدول مشکلات علف‌هاى هرز
علف هرز مثال
کاهش ارزش زمين ارزش زمين‌هائى که به‌شدت آلوده به علف هرز هستند
، کاهش مى‌يابد.
ايجاد آلرژى درمنه در پائيز، برگ‌باريک‌ها در ابتداى تابستان، بلوط سمي، عشقهٔ سمى
مسموميت و ايجاد
جراحت در دام
بزرگترين زيانى که در مراتع باز متوجه دام است
(هالوژتون، زبان در قفا، انواع گون)
ايجاد ترک در
آسفالت، پائين
آوردن کيفيت
اطراف رودخانه‌ها، مدارس، ساختمان ادارات،
باغ‌ها، پارک‌ها، جاده‌ها


همچنین مشاهده کنید