استفاده از پیش‌آزمون و پس‌آزمون چندگروهی

آزمايش با استفاده از چند گروه

استفاده از طرح چهارگروهى سولومون

در اين طرح آزمودنى‌هاى متجانس به روش تصادفى به چهار گروه تقسيم و دو گروه براى آزمايش و دو گروه براى کنترل يا گواه در نظر گرفته مى‌شوند. سپس در يکى از گروه‌هاى آزمايش و کنترل پيش‌‌آزمون برگزار مى‌شود. آنگاه دو گروه آزمايش تحت تأثير متغير مستقل قرار مى‌گيرند. سپس از همهٔ گروههاى چهارگانه آزمون به‌عمل مى‌آيد و نتايج از طريق تحليل واريانس دو طرفه مقايسه مى‌شود. براى مقايسه نتايج گروه‌هاى آزمايش و شاهد که از آنها پيش‌آزمون گرفته شده، از تحليل کوواريانس استفاده مى‌شود.

طرح پس‌آزمون چندگروهى

در اين روش آزمودنى‌ها به شيوهٔ تصادفى به بيش از سه گروه متجانس تقسيم مى‌شوند. آنگاه نيمى از آنها تحت تأثير متغير مستقل قرار مى‌گيرند. سپس از آنها آزمون به‌عمل آمده، نتايج مورد تجزيه‌و‌تحليل قرار مى‌گيرد.

استفاده از پيش‌آزمون و پس‌آزمون چندگروهى

در اين روش آزمودنى‌ها به بيش از سه گروه متجانس به روش تصادفى تقسيم مى‌شوند. آنگاه از آنها آزمون بعمل مى‌آيد. سپس همگى تحت تأثير متغير مستقل قرار گرفته، از آنها آزمون بعدى گرفته مى‌شود و نتايج حاصله مورد تجزيه‌وتحليل آمارى قرار مى‌گيرد.

آزمايش با استفاده از روش تکرار آزمون

اين روش چه با استفاده از يک گروه و چه با استفاده از دو گروه متجانس انجام مى‌شود. در اينجا محقق سعى مى‌کند گروه آزمايش را به دفعات تحت تأثير متغيرهاى مستقل قرار دهد. اين روش زمانى مورد استفاده قرار مى‌گيرد که اولاً در تحقيق موردنظر متغيرهاى تعددى وجود داشته باشد که در اين صورت محقق ناگزير است آزمايش را براى هر يک از متغيرها بطور جداگانه انجام دهد؛ يعنى گروه آزمايش را بطور جداگانه تحت تأثير هر يک از متغيرهاى مستقل قرار دهد؛ ثانياً متغير موردنظر از سطوح مختلفى برخوردار باشد؛ بنابراين، محقق ناگزير است براى هر سطح متغير مستقل آزمايش را يک بار تکرار نمايد.