|
| علايق و سرگرمى‌هاى نوجوانان و انواع آن
|
|
| از آنجا که علايق و سرگرمى‌ها مانند انگيزه‌ها از نيازهاى درونى سرچشمه مى‌گيرند بنابراين محرک‌هاى قوى براى رفتار به‌حساب مى‌آيند و بايد به موقع و به طريق مطلوب، به آنها پرداخته شود.
|
|
| نيازهاى نوجوانان برحسب اهميت آنها بايد برطرف گردند. همچنين زمان رفع نيازها از اهميت خاصى برخوردار است. يعنى اينکه نيازها در زمان خاص خود بايد ارضاء شود. مثلاً نيازهاى دوران کودکى را نمى‌توان در دورهٔ نوجوانى برطرف نمود و همچنين به نيازهاى دورن نوجوانى نمى‌توان در دوران ميانسالى پاسخ گفت. هرچه نيازهاى انسان در حد معقول و متعارف و به موقع ارضاء شود فرد از حالت هيجانى و بى‌قرارى به سمت آرامش حرکت مى‌کند.
|
|
| علايق و سرگرمى‌هاى نوجوانان مىتواند انگيزه‌هاى بسيار قوى براى رفتار و حرکات و فعاليت آنها به حساب آيد. براى اينکه اين امر تحقق يابد و نوجوانان با انگيزه‌هاى قوى به فعاليت‌هاى مثبت بپردازند بايد زمينه‌هاى مساعدى براى کمک و راهنمائى و پيشرفت هدف مشروع آنها فراهم شود.
|
|
| در بعضى مواقع ديده مى‌شود که نوجوانان به امورى علاقه‌مند مى‌شوند و در اوقات فراغت به آن امور مى‌پردازند که هيچ‌گونه هدفى را در بر ندارد و آنها را به‌سوى خودشناسى و خودسازى سوق نمى‌دهد. در اين‌گونه موارد بايد مسير ذهنى نوجوانان را تغيير داد و فعاليت‌هاى هدفمند و جهت‌دار را جايگزين آن نمود. علايق و سرگرمى‌هاى نوجوانان در گذشته بسيار محدود بوده است ولى امروزه با صنعتى شدن جوامع و پيشرفت علم و تکنولوژى و بالا رفتن ميزان آگاهى و اطلاعات افراد و همچنين به‌وجود آمدن راديو، تلويزيون، سينما، تئاتر، عکاسى و هنرهاى ديگر انواع ورزش‌ها، اردوهاى دسته‌جمعي، سخنرانى‌ها و غيره نوجوانان مى‌توانند از طيف وسيعى که اين‌گونه فعاليت‌ها و سرگرمى‌ها دارند انتخاب نموده، ضمن گذراندن اوقات فراغت خود با آن نوع سرگرمى‌ها در جهت يادگيرى مهارت‌هاى تازه و تقويت وضعيت روانى خود قدم بردارند.
|
|
| وضعيت جسمانى و روانى نوجوانان در سرگرمى‌ها و فعاليت‌هاى آنها تأثير دارد. بعضى از نوجوانان فعاليت‌هاى گروهى را انتخاب مى‌نمايند (مانند واليبال) و بعضى ديگر سرگرمى‌هاى انفرادى را برمى‌گزينند (مانند خياطي). بعضى از نوجوانان سرگرمى‌هاى پرتحرک را دوست دارند (مانند راهپيمائي). در حالى‌که بعضى ديگر فعاليت‌هاى کم‌تحرک را انتخاب مى‌نمايند (مانند تهيه مجموعه‌اى از اشياء، Collection کلکسيون). بنابراين مى‌توان گفت که سن، فرهنگ، موقعيت فرد، امکانات و وضع اقتصادي، فن‌آوري، وضعيت جسمانى و شرايط روانى هر فرد در گرايش او به گذراندن اوقات فراغت او به‌نحو ويژه‌اي، تأثير دارد.
|
|
|
|
| نوجوان بسيار علاقه‌مند است که در برنامه‌هاى فوق درسى و گردش‌هاى سياحتي، زيارتى و علمي، تفريحات سالم گروهى و سخنرانى‌ها شرکت نمايد. گاهى نوجوانان دوست دارند که به عضويت يک انجمن مذهبي، فرهنگي، هنري، ورزشى درآيند. آنها دوست دارند که احساس نمايند متعلق به جمعى يا گروهى و يا ارگان و مؤسسه‌اى هستند و بدين طريق احساس هويت مى‌نمائيم و مثلاً با متعلق بودن به يک انجمن ورزشى يا علمى براى خود اعتبار کسب مى‌کنند. اين‌گونه سرگرمى‌ها اگر با اهداف مثبت و سازنده صورت بپذيرد و فعاليت‌هاى مثبت و سازنده‌اى را دنبال کنند بسيار مفيد مى‌باشند. شرکت در جشن‌هاى مدرسه، فاميلى و اعياد مذهبى و ملى نيز جذابيت ويژه‌اى براى نوجوان دارد.
|
|
| نوجوانان به اين امر مهم بايد توجه داشته باشند که شرکت در اجتماعاتى که از ويژگى‌هاى منفى برخوردار است شخصيت افراد را تخريب مى‌کند و خطراتى مىتواند در بر داشته باشد. اگرچه در دوره نوجواني، موقتاً نوجوانان از اجتماعات فاميلى کناره‌گيرى نموده و تمايل دارند با دوستان خود معاشرت داشته باشند ولى چنانچه اين اجتماعات موردپسند نوجوان، کنترل شده نباشد و نوجوان راهنمائى نگردد، حدود معاشرت و عکس‌العمل‌ها و رفتارها مشخص نشود، همان‌طورى که در بالا اشاره شد شخصيت نوجوان دچار دگرگونى مى‌شود.
|
|
|
|
| بازى و ورزش يکى از سرگرمى‌هاى مورد علاقهٔ تعداد بى‌شمارى از نوجوانان است. برخى معتقد هستند که بازى در انسان مبناى غريزى دارد و باعث معطوف شدن از امور يکنواخت به امورى تازه و مطبوع مى‌گردد.
|
|
| گفته مى‌شود که ورزش آدمى را آماده ايفاء نقش‌هاى او در زندگى مى‌کند؛ حس احترام به مقررات و داشتن انضباط را در فرد تقويت مى‌نمايد؛ حس اشتراک هم‌انديشى و همکارى را برمى‌انگيزد و باعث تجديد قوا مى‌شود. ورزش‌ها و بازى‌هاى گروهى باعث همبستگى افراد و سبب پيوند آنها با گروه و جامعه مى‌گردد.
|
|
|
|
| بسيارى از نوجوانان به انجام کارهاى هنرى از جمله عکاسي، فيلمبرداري، نقاشي، خياطي، کارهاى دستى و... علاقه‌مند مى‌باشند. اين‌گونه فعاليت‌ها در ايجاد خلاقيت و سازندگى فرد نقش بسيار مؤثرى دارد. در اين‌گونه کارهاى هنرى نوآورى‌هاى زيادى مىتواند توسط افراد به‌وجود آيد که نه تنها صرفاً براى گذراندن اوقات فراغت سودمند است بلکه بعضاً ممکن است زيربناى حرفه‌اى در بعضى از افراد به‌وجود آورد.
|
|
| بعضى از نوجوانان علاقه‌مندى زياد به عکس گرفتن و قرار دادن آنها در آلبوم دارند و يا علاقه‌مند به فيلمبردارى از صحنه‌ها و مناظر مختلف هستند. اينکه نوجوانان چه موضوعاتى را براى فيلمبردارى از صحنه‌ها و مناظر مختلف هستند. اينکه نوجوانان چه موضوعاتى را براى فيلمبردارى و عکاسى انتخاب مى‌نمايند و چگونه در آن پيشرفت مى‌کنند مىتواند گرايش تحصيلى و حرفه‌اى آنان را در آينده تعيين نمايد و در بالا بردن بهداشت روانى فرد مؤثر باشد و چنانچه اين فعاليت‌هاى مثبت مورد تأييد و تشويق قرار گيرد، اعتماد به‌نفس نوجوانان را تقويت مى‌کند. البته از آنجا که انجام اين فعاليت‌ها مستلزم صرف هزينه‌هاى زيادى است ممکن است بعد از مدت کوتاهى سرگرمى ديگرى جايگزين آن شود.
|
|
| مطالعه کتب، مجلات و نويسندگي
|
|
| بسيارى از نوجوانان اوقات فراغت خود را با کتاب خواندن مى‌گذرانند ولى اينکه نوجوان چه نوع کتابى را انتخاب مى‌نمايد و در چه سنى است و هدف او از خواندن آن کتاب چيست بايد مورد بررسى و هدايت قرار گيرد. کتاب‌هائى در زمينه فسلفه، مذهب و همچنين کتاب‌هاى سياسي، پليسي، اجتماعى و داستان‌هاى مهيج از جمله انواع کتاب‌هائى هستند که نظر نوجوانان را به خود جلب مى‌نمايند. هر يک از اين موضوعات مىتواند در نحوهٔ تفکر و جهان‌بينى نوجوانان تأثير بسزائى داشته باشد. معمولاً نوجوانان کتب و مجلات عکس‌دار را ترجيح مى‌دهند و به آنها توجه بيشترى مبذول مى‌دارند. بعضى از نوجوانان هم علاقه به کتب درسى و کسب معلومات از کتاب‌هاى علمى دارند. علت علاقه‌مندى نوجوانان به کتب مختلف مىتواند به شرح زير باشد:
|
|
| ۱. کسب کمک و راهنمائى و ارضاء حس کنجکاوى.
|
| ۲. توسعه‌بخشى به علايق و سرگرمى‌هاى خود و يافتن علايق جديد.
|
| ۳. کسب تجربيات در امور اجتماعى و حرفه‌اى و... .
|
|
| نويسندگى به‌صورت نامه نوشتن به دوستان، شرح حال نوشتن، داشتن دفترچه خاطرات و جمعآورى يادداشت‌هاى روزانه از سرگرمى‌هاى ديگر نوجوانان محسوب مى‌شود و مىتواند کمک زيادى به خودشناسى فرد نمايد.
|
|
|
|
| جمعآورى اشياء مختلف و طبقه‌بندى آنها براساس شاخص‌هاى مشترک، يکى از رفتارهاى طبيعى و مشغول‌کنندهٔ نوجوانان است مانند گردآورى تمبر، جمعآورى پروانه‌ها، جمعآورى اسکناس‌ها، صدف‌ها و همچنين برگ‌ها. البته اين عمل به شرط اينکه وقت زيادى را از نوجوانان نگيرد و افراط به عمل نيايد و آنها را از دسترس و کار و تکليف خود باز ندارد، مفيد مى‌‌باشد.
|
|
| جمعآورى اشياء و طبقه‌بندى آنها برحسب ويژگى‌هاى مختلف، باعث مى‌شود که نوجوانان بتوانند افکار خود را سازمان داده، به‌صورت منظم به ذهنيات خود انسجام بخشد. در عين حال نوع شيئى را که فرد براى مجموعه نمودن انتخاب مى‌نمايد اگر نوع مناسب و مفيدى باشد حتى مىتواند در آيند خط‌مشى تحصيلى و شغلى او را تعيين نمايد و يا به‌صورت يک سرگرمى مناسب در آينده بتواند اوقات فراغت او را پر نمايد.
|
