تشخیص

اتيولوژى

اتيولوژى اشريشياکولى علت حدود ۸۰ درصد UTIهاى بدون عارضه است (عفونت‌هائى که با کاتتر، اختلالات اورولوژيک يا سنگ همراه نيستند)، پروتئوس، کلبسيلا و انتروباکتر مسئول درصد کمترى از عفونت‌هاى ادرارى هستند. در ۱۵-۱۰ درصد UTIهاى حاد علامت‌دار زنان جوان عامل عفونت استافيلوکوک ساپروفيتيک است. در عفونت‌هاى راجعه يا عفونت‌هاى همراه با کاتتر، عفونت‌هاى پس از دستکارى اورولوژيک و در انسداد يا سنگ تناسلى ادرارى (GU) پاتوژن‌هاى مسئول E.coli، پروتئوس، کلبسيلا ، انتروباکتر، سودومونا و سراتيا هستند. در صورت جداسازى استافيلوکوک اورئوس از ادرار بايد هميشه هشيار بوده و به باکتريمى استافيلوکوکى و عفونت ثانويه کليه شک کرد. عواملى مانند کلاميديا تراکوماتيس، نيسريا گونوره و ويروس هرپس سيمپلکس باعث علائم حاد ادرارى و پيورى مى‌شوند. بدون اينکه باکتريورى قابل نشان دادن باشد. کانديدا و گونه‌هاى قارچى ديگر غالباً در ادرار بيماران داراى کاتتر يا ديابتى کلونيزه مى‌شوند.

پاتوژنز

پاتوژنز در اکثر موارد باکترى از راه اورترا به مثانه دسترسى پيدا مى‌کند. به‌دنبال آن باکترى مى‌تواند از مثانه به‌سمت بالا برود و باعث بيمارى دستگاه فوقانى شود. عوامل خطرساز UTI جنس مؤنث، فعاليت جنسي، حاملگي، انسداد GU، بدکارى نوروژنيک مثانه و ريفلاکس وزيکواورترال است. پيلونفريت هماتوژن اغلب در بيماران ناتوان اتفاق مى‌افتد. استافيلوکوکسمى يا کانديمى مى‌توانند باعث عفونت‌ متاستاتيک پارانشيم کليه شوند.

اپيدميولوژى

اپيدميولوژى UTI را مى‌توان به دو نوع مرتبط با کاتتر (بيمارستاني) و غير مرتبط با کاتتر (کسب شده از جامعه) طبقه‌بندى کرد. عفونت‌هاى حاد خيلى شايع هستند. اکثر موارد علامت‌دار زنان جوان را درگير مى‌کند و در اين افراد فعاليت جنسى خطر عفونت را افزايش مى‌دهد. در مردان زير ۵۰ سال UTI نادر است. ايجاد باکتريورى بدون علامت در راستاى عفونت علامت‌دار است. اين مورد هم در مردان زير ۵۰ سال نادر است ولى در زنان بين ۲۰ تا ۵۰ سال شايع و در افراد مسن از هر دو جنس خيلى شايع است. حداقل ۱۵-۱۰% بيماران بسترى داراى کاتتر ادرارى دچار باکتريورى مى‌شوند. خطر عفونت حدود ۵-۳ درصد به ازاء هر روز کاتتريزاسيون است.

تظاهرات بالينى

تظاهرات بالينى باکتريورى مى‌تواند بدون علامت باشد. سوزش ادرار، تکرر ادرار، فوريت ادرارى و درد سوپراپوبيک از علائم سيستيت هستند. يک سوم بيماران واجد اين علائم و باکتريورى واضح بيمارى دستگاه فوقانى دارند که از لحاظ بالينى ساکت و بدون علامت است. به‌عبارت ديگر، حدود ۳۰ درصد زنان مبتلا به سوزش ادرار حاد باکتريورى واضح ندارند. بعضى از آنها اورتريت ناشى از پاتوژن منتقله از راه جنسى (مثل نيسريا گونوره، کلاميديا تراکوماتيس يا ويروس هرپس) دارند. تظاهرات پيلونفريت حاد مى‌تواند تب، لرز، تهوع، استفراغ و اسهال و نيز درد پهلو و سوزش ادرار باشد. اکثر عفونت‌هاى همراه با کاتتر باعث علائم خفيف مى‌شوند. فراوانى عفونت دستگاه فوقانى با باکتريورى ناشى از کاتتر نامعلوم است. هر چند کاتترگذارى دستگاه ادرارى مهم‌ترين منبع باکتريمى گرم منفى در بيماران بسترى در بيمارستان است و مسئول حدود يک سوم موارد است.

تشخيص

تشخيص زنان داراى علائم مشخصه سيستيت حاد بدون عارضه را - يا براساس تاريخچه و يافته‌هاى بالينى به تنهائى و يا تأييد ميکروسکوپيک يا تعيين استراز لکوسيتى - مى‌توان به‌طور تجربى درمان کرد. با اين‌حال اگر تشخيص سيستيت نامعين باشد، شک به عفونت دستگاه فوقانى باشد يا هر فاکتور تشديدکننده‌اى وجود داشته باشد، بايد ادرار را کشت داد. شمارش لکوسيتى ۱۰ به توان ۵/ mL≥ باکترى در نمونه‌اى که از کاتتريزاسيون به‌دست مى‌آيد نمايانگر عفونت است. بررسى ميکروسکوپى ادرار بيماران علامت‌دار مى‌تواند از ارزش بالائى برخوردار باشد؛ يافتن باکترى در رنگ‌آميزى نمونه ادرارى سانتريفوژ نشده نشان‌دهنده شمارش کلنى حداقل ۱۰ به توان ۵ /mL است. يافتن باکتريورى با کست‌هاى گلبول‌ سفيد پيلونفريت را مطرح مى‌کند. قبل از شروع درمان باکتريورى بدون علامت بايد در دوبار تشخيص آن قطعى گردد. تمام مردان مبتلا به UTI و هر بيمار مبتلا به بيمارى انسدادى و عفونت غيرهمراه با کاتتر بايد از نظر اورولوژى ارزيابى گردند.