ورزش‌ها

در تقسيم‌بندى فراغت (جدول قسم‌شناسى فعاليت‌هاى اوقات فراغت) ورزش در رديف تفريح قرار گرفت که شامل توليد فعال تجربهٔ اوقات فراغت است که در آن شرکت‌کنندگان تا اندازه‌اى بر فرايند کار تسلط دارند. اين مورد مشارکت در ورزش با بازيکن يا مجرى است. با اين همه، به‌عنوان فعاليت‌ اوقات فراغت، ورزش‌ها از حد اين درگيرى 'توليد‌کننده' فراتر مى‌روند و مصرف به‌وسيلهٔ غير ِشرکت‌کنندگان را در بر مى‌گيرد. بنابراين به‌طور صحيح مى‌توان انواع ورزش را به اشکال تفريح توصيف کرد که اين تعريف شامل تماشاگر رويدادهاى ورزشى و تماشاگران تلويزيون مى‌گردد. همچنين ورزش‌هاى زمينهٔ گسترده‌اى براى شرط‌بندى در بازى فوتبال يا در مسابقات اسب‌دوانى يا مسابقات سگ‌هاى شکارى فراهم آورده است. ورزش جزء جدانشدنى‌ِ گردشگرى نيز به‌شمار مى‌آيد که نمونه‌هاى آن تورهاى اسکى و تعطيلات هيجان‌انگيز است در حالى‌که بسيارى از بازارهاى محلى در فرصت‌هائى که طى مسابقات ورزشى فراهم مى‌شود به‌عنوان جاذبه‌هاى توريستى به‌شمار مى‌آيند. در مفهوم وسيع‌تر، ورزش‌ فقط يکى از فعاليت‌هاى اوقات فراغت است که مستلزم مصرف کالا، خدمات يا فراورده‌هاى تجارتى است. افزون بر اين، ورزش عنصرى آموزشى است، پاره‌اى از ورزش‌ها ار مى‌توان اشکالى از هنر به‌شمار آورد (مانند رقص بر روى يخ)، يا نوعى تفريح (مانند گردش در بيرون شهر). ممکن است چنين نتيجه گرفت که ورزش يکى از نمودهاى ويژهٔ بيشتر عناصر در تقسيم‌بندى فعاليت‌هاى اوقات فراغت است که پيش از اين به آنها اشاره گرديد.

بنابراين ورزش را نمى‌توان صرفاً براساس توليد فعال به‌خوبى درک کرد، چرا که ورزش‌ها از ويژگى‌هاى مصرف (صرف) بسيارى از فعاليت‌هاى اوقات فراغت هستند. با اين همه در اينجا تمرکز اوليه بر روى درگيرى فعال و جاذبهٔ منتج از آن براى شرکت‌کنندگان در ورزش‌هاى ويژه مى‌باشد. از اين طريق توليدکنندگان، تجربهٔ ورزشى در هر يک از بخش‌هاى فراهم آوردن اوقات فراغت، خواه به‌عنوان مربى يا کارمند اداري، ممکن است براى تأمين نيازهاى مشتريانشان در موقعيت بهترى قرار گيرند.

در سالنامهٔ مديريت تفريحات، فهرست بيش از ۱۲۰ انجمن ملى ورزشى بريتانيائى ثبت شده است. اين انجمن‌ها ورزش‌ها با گونه‌گونى فراوان را نشان مى‌دهد از فعاليت‌هاى هوازى و تيراندازى (با تير و کمان) گرفته تا پرتاب فريزبى (Frisbee = ديسک گرد پلاستيکى سبکى شبيه بشقاب که در بازى بين بازيکنان پرتاب مى‌شود)، شمشيربازي، سرسره و فوتبال گائليک (ايرلندى و اسکاتلندي) تا يوگا و قايقراني. با توجه به تنوع اشکال، بيان کليات در مورد سرشت يا ويژگى‌هاى ورزش‌هائى که براى هر نوع فعاليت ورزشي، مناسب باشد کارى دشوار است. با اين همه، رويکرد آسان آن است که دو پرسش وسوسه‌آميز را مطرح نمائيم.

۱. وجه اشتراک همه‌ ورزش‌ها چيست؟

۲. تفاوت‌هاى بين ورزش‌ها چيست؟

نخستين پرسش از ما مى‌خواهد که ويژگى‌هاى خاصى را که باعث شناسائى فعاليتى به نام 'ورزش' مى‌شود دريابيم و در نتيجه آن را از ساير فعاليت‌هاى اوقات فراغت بازشناسيم. آيا لازم است فعاليتى با مجموعه معيارها و موازينى انطباق داشته باشد که بتوان آن را به معنى واژه 'ورزش' ناميد و مثلاً آن را از سرگرمي، بازي، آئين، هنر يا مشغول بودن باز شناخت؟

پرسش دوم مرتبط با تنوع ورزش‌ها است و از ما مى‌خواهد که ورزش‌ها را طبقه‌بندى کنيم. با اين روش انواع ورزش بر پايهٔ معيارهاى خاصى به رده‌هاى ويژه‌اى طبقه‌بندى مى‌شود. در مقدمهٔ اين فصل الگوئى از راه‌هائى گوناگونى که کتابدار مى‌تواند کتاب‌هاى کتابخانه را دسته‌بندى کند ارائه گرديد. به همين سان، ورزش‌ها را مى‌توان از ورزش‌هاى تيمى شناسائى کرد، ورزش‌هاى ارزان قيمت را ممکن است از ورزش‌هاى پرخرج و ورزش‌هاى فضاى سرپوشيده را از ورزش‌هاى فضاى آزاد باز شناخت. تفاوت‌هاى ديگر شامل ويژ‌گى‌هاى بارز شرکت‌کنندگان براساس سن، جنس، ردهٔ اجتماعى يا نژاد است. اين راه‌هاى بازشناخت ورزش‌ها از يکديگر کاربردهائى دارد. با وجود اين، در اين بخش نوعى تقسيم‌بندى ارائه مى‌شود که هدف آن توصيف مقتضيات ويژه و مبارزات جدائى‌ناپذير نوعى ورزش خاص براى بازيگران آن ورزش است. با در نظر گرفتن اين تحليل‌هاى عمومى و اين ناهمگونى‌ها، بينشى در مورد جذابيت ورزش‌هاى خاصّ، ماهيت اين ورزش‌ها و چگونگى فراهم آوردن آنها به‌دست مى‌آيد.