جمعه, ۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 26 April, 2024
مجله ویستا

ساختار شیمیائی علف‌کش


اکثر علف‌کش‌ها ترکيبات آلى کربن‌دار هستند. عناصر اصلى علف‌کش‌هاى آلى به ترتيب نزولى مقدار آنها عبارتند از کربن، هيدروژن، اکسيژن، ازت، کلر، فسفر، گوگرد و فلوئور، تعدادى از ترکيبات غيرآلى نيز هنوز به‌عنوان علف‌کش استفاده مى‌شوند. اين ترکيبات عبارتند از:سولفات آمونيوم، کلرات سديم، بعضى از برات‌ها، سديم آزيد و سولفات مس.
اجزاء اوليهٔ ساختمان اکثر علف‌کش‌هاى آلى زنجيرهاى کربن (گروه‌هاى آليفاتيک) و حلقه‌ها (گروه‌هاى آروماتيک) هستند. ساده‌ترين ترکيب آليفاتيک گازى است به نام متان که داراى يک کربن و ۴ هيدروژن (CH4) است. ترکيب آليفاتيک با يک زنجير دو کربنه را اتان (C2H6)، سه کربن را پروپان، چهار کربن را بوتان و ... (شکل - ساختار شيميائى و فهرست اسامى ترکيبات آليفاتيک ساده) مى‌نامند. زمانى‌که راديکال‌هاى اين ترکيبات به‌عنوان بخشى از يک مولکول بزرگ قرار مى‌گيرند به انتهاء نام آنها - ايل - اضافه مى‌کنند، متيل، اتيل، پروپيل، بوتيل و ... .
يک گروه آليفاتيک که در انتهاء زنجيرهٔ خود داراى عامل COOH باشد اسيد کربوکسيليک ناميده مى‌شود. يک زنجير کربن که در آن راديکال جانشين يک يا تعدادى بيشتر هيدروژن شده باشد، الکل نام دارد. اسيد کربوکسيليکى که در زنجير خود داراى ۲ کربن باشد اسيد اتانوئيک (استيک) نام دارد، الکل دو کربنه نيز اتانول (اتيل الکل) ناميده مى‌شود. نام زنجيره‌هاى ديگر کربن و سيستم شمارشى براى کربن‌ها در شکل (ساختار شيميائى و فهرست اسامى ترکيبات آليفاتيک ساده) نشان داده شده است.
ترکيبات حلقوى يا آروماتيک مشتقات بنزن (C6H6) هستند. از يک حلهٔ بنزنى اگر يک هيدروژن برداشته شود، يک گروه فنيل باقى مى‌ماند و در اين فرم مى‌تواند جايگزينى به‌جاى هيدروژن بپذيرد. براى مثال تعويض يک اتم هيدروژن با يک عامل هيدروکسى (OH -) منجر به تشکيل فنل مى‌شود. ديگر تغييرات در ساختمان‌هاى حلقى در شکل (ساختار شيميائى و فهرست اسامى ترکيبات آروماتيک ساده) نشان داده شده است. اسيد بنزوئيک، تولوئن و آنيلين از آن جمله هستند. بر روى حلقهٔ بنزن ۶ محل وجود دارد، محل‌هاى ۲ و ۶ را موقعيت‌هاى اورتو گويند، محل‌هاى ۳ و ۵ موقعيت‌هاى متا و محل ۴ موقعيت پارا است (شکل - ساختار شيميائى و فهرست اسامى ترکيبات آروماتيک ساده).
مشتقات ترکيبات آلى برحسب عوامل اصلى و جايگزين‌هاى آنها نامگذارى مى‌شوند. تعدادى از آنها را که بيشتر از همه با آنها برخورد خواهيم داشت در شکل C (گروه‌هاى عمل کربن اصلي، اتصالات و مشتقات معمول در بسيارى از علف‌کش‌ها) نشان داده شده‌اند. چند مثال نيز در مورد واژه‌شناسى استاندارد شيمى در شکل D (مثال‌هائى از کاربرد چگونگى استفاده از واژه‌شناسى شيميائي) استفاده شده‌اند.


همچنین مشاهده کنید