برآورد مصرف و کمبود برخی محصولات زراعی در کشور

با توجه به ارقام توليد، واردات و صادرات محصولات در سال ۱۳۷۰ مصرف سرانه ظاهرى تعدادى از محصولات به شرح جدول توليد، مصرف و کمبود محصولات زراعى منتخب، محاسبه گرديده است. براى اين منظور مجموع توليد و خالص واردات (واردات منهاى صادرات) بر جمعيت کشور تقسيم شده است. سپس با توجه به توليد محصولات منتخب در سال ۷۰ و با درنظر گرفتن نرخ رشد توليد در سال‌هاى آينده به ميزان يک‌سوم نرخ رشد متوسط فعلى (ستون آخر جدول مساحت، توليد و عملکرد محصولات زراعى منتخب کشور درسال‌هاى ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰)، ابتدا برآوردى از مصرف محصولات ارائه شده و سپس ميزان کمبود آنها در سال ۱۳۷۵ تخمين زده شده است. لازم به ذکر است که در اين محاسبات مصرف سرانه سال ۱۳۷۵ نيز معادل رقم مشابه در سال ۱۳۷۰ درنظر گرفته شده است. همچنين تعديل نرخ رشد توليد به ميزان يک‌سوم براساس اين فرض بود که به‌نظر مى‌رسد افزايش توليد محصولات بين سال‌هاى ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۰ به‌طور عمده ناشى از افزايش‌سطح زيرکشت بوده است. بنابراين چون احتمالاً در سال‌هاى بعد امکان افزايش سطح زيرکشت بيشتر وجود ندارد لذا نرخ رشد توليد در اين سال‌ها بايستى پائين‌تر منظور شود. بديهى است حتى با وجود عدم امکان افزايش سطح زيرکشت محصولات با به‌کارگيرى تکنولوژى بهتر حداقل مى‌توان رشد توليد فعلى را حفظ کرد.

علاوه بر موارد فوق يادآورى مى‌شود که منظور کردن مصرف ظاهرى به اين معنا است که توليد و واردات منهاى صادرات يک سال به‌خصوص تماماً در همان سال به مصرف مى‌رسد. همچنين با منظور کردن جمعيت سال‌هاى ۱۳۶۵ و ۱۳۷۰ متوسط نرخ رشد جمعيت حدود ۴/۲ درصد به حساب آمده است. از اين‌رو جمعيت سال ۱۳۷۵ نيز معادل ۶۳۰،۳۶۰،۰۰ نفر در کل کشور برآورد گرديده است.

با توجه به اين مفروضات در سال ۱۳۷۵ نيز براى تأمين مصارف داخلى همچنان نيازمند واردات بسيارى از محصولات زراعى خواهيم بود. بديهى است از طريق بالا بردن عملکرد و نيز تخصيص بهينه اراضى موجود بين محصولات مختلف امکان افزايش توليد و در نتيجه کاهش ميزان کمبود محصولات وجود دارد.

جدول توليد، مصرف و کمبود محصولات زراعى منتخب

محصولات

توليد سال ۷۰ (هزارتن)

مصرف سرانه (کيلوگرم)

برآورد مصرف (هزارتن)

کمبود در سال ۷۵ (هزارتن)

سال ۷۰

سال ۷۵

گندم

۸۷۹۳

۲۲۲/۸

۱۲۴۴۰

۱۴۰۴۴

۴۵۷۱

جو

۳۱۰۱

۵۸/۸

۳۲۸۳

۳۷۰۶

۳۵۷

برنج

۲۳۵۷

۵۲/۲

۲۹۱۵

۳۲۹۰

۵۴۹

پنبه

۴۱۲

۷/۴

۴۱۳

۴۶۶

۱۷

دانه‌هاىروغنى

۱۳۷

۷/۷

۴۳۰

۴۸۵

۳۳۶

حبوبات

۵۷۷

۱۱

۶۱۴

۶۹۳/۵

-

سيب‌زمينى

۲۶۱۲

۴۶

۲۵۶۸

۲۸۹۹/۷

-