نشانگان شانه - دست

اين عارضه که تحت عناوين ديستروفى^۱ واکنشى اعصاب خودکار سمپاتيک، کوزالژي، آتروفى^۲ سودک، و نشانگان شانه -دست شناخته مى‌شود، نشانگان دردناکى است که علت آن به‌درستى معلوم نيست. اين عارضه اغلب به دنبال آسيب‌ديدگى اعصاب اصلي، استخوان‌ها، عضلات، رباط‌ها، يا زردپى‌ها ايجاد مى‌شود. جراحى روى استخوان‌ها يا بافت‌هاى نرم، شکستگى‌ها و ساير آسيب‌ديدگى‌ها مى‌توانند باعث بروز اين عارضه شوند. اندام‌هاى فوقانى معمولاً مبتلا مى‌شوند ولى پاها نيز ممکن است گرفتار شوند.

۱. ديستروفى اختلالى است که در اثر نارسائى تغذيه‌اى بافت ايجاد مى‌شود - م.

۲. تحليل رفتن و کوچک شدن سلول، بافت يا عضو را گويند - م.

علامت اصلى درد شانه و دست است. دست ممکن است ضعيف و خشک شود. در دست‌ها اغلب احساس سوزش وجود دارد. بازو و دست ممکن است متورم و برافروخته شوند. ايجاد تعريق در بازوها در اثر اتساع عروق خونى اندام به‌وجود مى‌آيد. علائم ديگر عبارتند از: رشد سريع ناخن‌ها و موى اندام مبتلا. اگر اين عارضه درمان نشود، پوست کشيده و براق مى‌شود و عضلات تحليل مى‌روند (آتروفي) و کوچک مى‌شوند.

درمان

پزشک به احتمال زياد براى درد مسکن و براى خشکى يک برنامهٔ تمرين بدني، تجويز خواهد کرد. برخى متخصصان تن درمانى (فيزيوتراپيست) از روش زيست واکنشى (بيوفيدبک) که در آن کوشش براى کنترل جريان خون بازوها و دست‌ها به فرد آموخته مى‌شود، استفاده مى‌کنند. روش ديگر تحريک اعصاب با جريان برق از طريق پوست است. اين عمل با يک دستگاه کوچک باطرى‌دار که از طريق مهار امواج عصبى درد را تسکين مى‌دهد و قابل تنظيم است، انجام مى‌شود. در موارد مقاوم کورتيکواستروئيد خوراکي، مهار عصبى با مواد بى‌حس‌کننده، طب سوزني، يا جراحى موضعى اعصاب ممکن است ضرورى باشد.

فلج عصب زندزيرين (اولنار)

عصب زندزيرين انگشت کوچک و نيمهٔ‌خارجى انگشت حلقه را عصب‌دهى مى‌کند. عصب هنگام عبور از قسمت داخلى آرنج نزديک سطح پوست قرار مى‌گيرد. وارد شدن فشار روى اين عصب در اثر تيکه دادن روى آرنج يا وارد کردن فشار روى تشک هنگام دراز کشيدن، مى‌تواند باعث کرختى و گزگز در انگشت کوچک و انگشت حلقه شود که به فلج عصب زندزيرين معروف است. کرختى مشابه و حتى ضعف اين انگشتان مى‌تواند بعد از دوچرخه‌سوارى طولانى به‌علت فشار ناشى از دستهٔ ميله‌اى به عصب که از کف دست عبور مى‌کند، ايجاد شود.

درمان

روش برخورد با فلج عصب زندزبرين جلوگيرى از آن است. زمانى‌که بدانيد اين عارضه به‌جاى دست از آرنج منشاء مى‌گيرد، معمولاً مى‌توانيد از وارد شدن فشار به آرنج جلوگيرى کنيد. اگر در حين دوچرخه‌سوارى دچار فلج عصب زندزيرين مى‌شويد از دستکش‌هاى نرم لائى‌دار استفاده کنيد و براى برطرف شدن فشار به کف دست وضعيت پنجه‌هاى خود را به‌طور متناوب تغيير دهيد.

آرنج تنيس‌باز

آرنج تنيس‌باز يکى ديگر از عوارضى است که در اثر آسيب‌‌ديدگى ناشى از حرکات تکرارى ايجاد مى‌شود. در اين مورد عارضه به علت حرکات پيچشى ساعد و يا باز و بسته شدن مشت به‌وجود مى‌‌آيد. اين مسئله به هيچ‌وجه منحصر به تنيس‌بازان نيست. نجاران نيز به آرنج تنيس‌باز مبتلا مى‌شوند. اين عارضه در سياستمداران در اثر دست دادن زياد گزارش شده است. علائم شايع درد در سمت خارج آرنج هنگام بلند کردن آرنج يا بستن مشت است و اين درد به‌علت کشيدگى زردپى عضلانى است که مچ را به عقب خم مى‌کنند. اين زردپى‌ها در برجستگى استخوانى خارجى آرنج (اپى‌کونديل خارجي) قرار دارند. وارد کردن فشار به اين نقطهٔ استخوانى تقريباً هميشه باعث بروز درد ناگهانى مى‌شود. کشيده شدن اين زردپى‌ها هنگام ضربه زدن در بازى تنيس (به‌ويژه ضربه‌هائى که نامناسب زده شود) شايع است، به همين علت اين عارضه را به اين نام مى‌شناسند.

يک عارضهٔ مشابه ديگر به نام آرنج گلف‌باز وجود دارد که در آن زردپى‌هائى که مچ را به پائين خم مى‌کنند يا آن را مى‌گردانند، مبتلا مى‌شوند. در آرنج گلف‌باز درد در قسمت داخلى آرنج حس مى‌شود.

درمان

آرنج خود را به‌طور موقت استراحت دهيد. از بازى تنيس يا گلف خوددارى کنيد و از بلند کردن آرنج و دست دادن‌هاى مکرر بپرهيزيد. بستن يا آويزان کردن دست به‌ندرت ضرورت مى‌يابد. روزى سه بار به‌مدت ۳۰ تا ۶۰ دقيقه کيسهٔ يخ (از روى يک حوله) روزى آرنج خود بگذاريد. شما مى‌توانيد با مصرف يکى از داروهاى ضدالتهاب غيراستروئيدى مثل ايبوپروفن درد خود را کاهش دهيد. کشش مچ به‌طور متناوب مى‌تواند به جلوگيرى از خشک شدن آن کمک کند. پزشک مى‌تواند با تجويز مناسب به جلوگيرى از عود عارضه کمک کند. قالب شکسته‌بندى مخصوص آرنج تنيس‌باز را مى‌توانيد از اکثر فروشگاه‌هاى کالاهاى ورزشى تهيه کنيد. اين وسيله ممکن است در جلوگيرى از عود مفيد باشد. همچنين مى‌توانيد از پزشک درخواست تجويز قالب شکسته‌بندى مچ کنيد، زيرا خم کردن نادرست مچ اغلب باعث بروز آرنج تنيس‌باز مى‌شود. تزريق استروئيد نيز ممکن است به‌طور موقت درد را کاهش دهد. بهبودى تدريجى است و براى تسکين درد ممکن است هفته‌ها يا ماه‌ها وقت لازم باشد. جراحى براى آزاد کردن اتصالات عضلانى تنها در موارد نادر ضرورت مى‌يابد.