پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

پی


پيازِ آدم هرجائى کوته نمى‌بندد
نظير:
پياز غلطان بيخ نمى‌گيرد
- يک جا همه جا، همه جا، هيچ جا
- آدم هزار پيشه کم‌مايه مى‌شود
- کم مايه بوَد هزار پيشه (اخگر)
- ذوفن به جهان زدى فنون بِهْ (ايرج ميرزا)
- يک در را بگير و محکم گير
- سکونى به‌دست آور اى بى‌ثبات که بر سنگ غلطان نرويد نبات (سعدى)
- همه‌کاره هيچ‌کاره است
- همه‌کاره بيکاره است.
پياز غلطان بيخ نمى‌گيرد
رک: پياز آدم هر جائى کوته نمى‌بندد
پياز هم خودش را داخل ميوه‌ها کرده است
نظير:
تُرب هم جزء مرکّبات شده است
- چغندر هم جزء ميوه‌ها شده است
- پشکل هم داخل مويز شده است
- اسب‌هاى طويلهٔ سلطان را نعل مى‌کردند سرگين گردان هم پايش را بلند کرد!
- زر دوزها را خواستند، پالان‌دوزها هم راه افتادند گفتند: ما هم اهل بخيه‌ايم!
پيامى است از مرگ موى سفيد٭
نظير:
سپيد گشتن مو ترجمان اين سخن است که سر برآر ز خواب گران سپيده دميد (صدرات)
- چون سياهى شد ز مو هشيار مى‌بايد شدن
٭.............................. به بودن چه دارى تو چندان اميد (فردوسى)
پيِ تقليد رفتن از کورى است (اوحدى)
پيچ دهان زن هرز است
رک: دهان زن چفت و بند ندارد
پيچ دهان مردم هرز است
رک: درِ دروازه را مى‌توان بست دهان مردم را نمى‌توان بست
پيِ خر مرده مى‌گردد که نعلش را بکَند (عامیانه).
نظير: پى گور کنده مى‌گردد که توش بخوابد
پيداست که زين جرعه چه مستى خيزد٭
٭ در ساغر عمر کار با جرعه فتاد .......................... (از مرزبان‌نامه)
پيران را تبى و زمستان را شبى
نظير: اى دوست، گُلِ شکفته را بادى بس!
رک: آدم آه است و دَم
پيران را مداريد خوار تا همه گُل شويد، بى‌خار
نظير: خدا هم از موى سفيد شرم مى‌کند
پيراهن بعد از عروسى براى گَلِ منار خوب است!
رک: قباى بعد از عيد براى گلِ منار خوب است
پيراهنمان را که در يک آفتاب خشک نکرده‌اند (عامیانه).
نظير: ناف ما را که با هم نبريده‌اند
پير بُرنا کجا شود به خضاب (قطران)
رک: نتوان يافت جوانى به خضاب
پير پير است اگرچه شير باشد
پير خر اگر بار نَبَرد راه به خانه بَرَد
پير را به خر خريدن و جوان را به زن گرفتن مفرست
رک: جوان را به زن گرفتن مفرست و پير را به خر خريدن
پير را تعليم دادن مشکل است (اديب پيشاورى)
پيرزن دستش به آلو نمى‌رسيد گفت: ترش است! ٭
نظير:
شغال پوزش به انگور نرسيد گفت: ترش است!
- گربه دستش به دنبه نمى‌رسد مى‌گويد بو مى‌دهد!
- اگر لوطى نگويد 'دنيا به گُنْدَمْ' دلش مى‌گَنْدَدْ' !
رک: به کچل گفتند چرا زلف نمى‌گذارى؟ گفت من از اين قرتى‌گرى‌ها خوشم نمى‌آيد!
٭ تمثل:
که گفت پيره‌زن از ميوه مى‌کند پرهيز دروغ گفت که دستش نمى‌رسد به درخت (سعدى)
پيرزن نمود تا روز باراني!
رک: احمدک مکتب نرفت روزى هم که رفت آدينه بود!
پير شدى، مير نشدى
پير کوزه مى‌سازد، مريدان دسته مى‌نهند
رک: يکى مى‌بُرّد، يک مى‌دوزد
پير مُردنى است و غريب رفتنى
پير من خَس است، اعتقاد من بس است. آنچه مهم است اصل و خودِ اعتقاد است
پير نمى‌پَرَد مريدها مى‌پرانند
پيرها به هوس، جوان‌ها به قفس!
پيرى است و فقر و دردسر و قرض و دردپاي٭
نظير: عشق است و مفلسى و جوانى و نوبهار (حافظ)
٭ اقتباس از اين شعر سلمان ساوجى:
پيرى و فقر و دردسر و قرض و دردپاى امروزه داده‌اند به هم هر چهار دست
پيرى است و هزار عيب!
نظير:
پيرى به هزار عيب آراسته است
- پيرى و صد عيب چنين گفته‌اند
- اين هم از پيرى است.
پيرى، الهى بميرى!
عبارتى که پيران در شکايت از احوال خود و رنج پيرى بر زبان رانند
نظير: تا نشوى پير ندانى که چيست تا نشوى همسالم خبر نمى‌شوى از حالم
پيرى به تبى و زمستان به شبى
رک: پيران را تبى و زمستان را شبى
پيرى به هزار علّت آراسته است
رک: پيرى است و هزار عيب
پيرى که جوانى کند در هزيمت بوق زدن باشد (قابوس‌نامه)
رک: سرِ پيرى معرکه‌گيرى
پيرى ندارى پيرى بخر
نظير:
تيغ کهنه جوهر دارد
- پشتِ خم خاصيت پربارى است
- آنچه در آينه جوان بيند پير در خشت خام آن بيند
پيرى و صد عيب، چنين گفته‌اند٭
رک: پيرى است و هزار عيب!
٭ عيب جوانى نپذيرفته‌اند ............................. (نظامى)
پيش آدم کور چه رنگ سياه چه رنگ بور
مقایسه شود با: براى کور شب و روز يکى است
پيش اجل، چه صاحبقران چه رضا کچل!
نظير: مرگ شاه و گدا نمى‌شناسد
پيش از آب پاتاوه وا مکن
نظير: پيش از آب موزه مکش پيش از لقمه دهان باز مکن
پيش از آب موزه مکش
رک: پيش از آب پاتاوه وا مکن
پيش از آخوند منبر مى‌رود
نظير:
پيش از مؤذن بر مناره مى‌رود
- پيش از عيد به مصلّى مى‌رود
- پيش از استاد دکّان گرم مى‌کند
پيش از اجل به گور نمى‌توان رفت٭
نظير: پيش از اجل کسى نمى‌ميرد
٭ نظامى گويد:
چه سود است مُردن نشايد به زور که پيش از اجل رفت نتوان به گور
پيش از اجل کسى نمى‌ميرد
رک: پيش از اجل به گور نمى‌توان رفت
پيش از استاد دکّان گرم مى‌کند
رک: پيش از آخوند منبر مى‌رود


همچنین مشاهده کنید