رابطهٔ رهبری و رشد بازی کودکان

هدايت و يارى کودک در هنگام بازى يکى از مهمترين نکاتى است که در بازى‌هاى کودکان بايد بدان توجه نمود اکثر اولياء معمولاً در رابطه با رهبرى فرزند خود در بازى برخورد مناسبى ندارند و اين برخورد نامناسب به سه شکل عمده جلوه‌گر مى‌شود: عدم دخالت، دخالت زياد، و تعداد اسباب‌بازي.

برخورد نامناسب

عدم دخالت

بعضى از پدران و مادران علاقه‌اى به بازى فرزندان خود ابراز نمى‌کنند و فکر مى‌کنند که آنها خود مى‌دانند که کدام بازى بهتر است، چه نوع اسبا‌ب‌بازى انتخاب کنند و ...، فرزندان اين‌چنين والدينى انضباط درستى در کار پيدا نمى‌کنند، بى‌نظم بوده و برنامه‌ريزى صحيحى براى خود ندارند و چون هدايت‌کننده‌اى ندارند احتمالاً به بازى‌هاى خطرناک رو مى‌آورند يعنى بازى‌هائى که اصلاً بازى نيستند. اين‌چنين فرزندانى در انتقال به دنياى کار با مشکل مواجه مى‌شوند.

دخالت زياد

عده‌اى ديگر از والدين نسبت به بازى کودکان توجهى بيش از اندازه مى‌نمايند و هميشه در بازى کودکان دخالت مى‌کنند و راه‌کار را به آنان نشان مى‌دهند، حتى در بازى مسئله‌اى طرح کرده و قبل از اينکه کودک آن را حل کند و به جواب برسد، جواب آن را مى‌گويند و از آن هم لذت مى‌برند. کودکان اين‌چنين والدين وابسته بوده، استقلال، اعتماد به نفس و خلاقيّت خود را از دست مى‌دهند.

تعداد اسباب‌بازى

دستهٔ سوم از پدران و مادران ميزان اسباب‌بازى را ملاک مى‌دانند و فکر مى‌کنند که تعداد اسباب‌بازى از همه مهمتر است و لذا پول فراوانى را صرف تهيهٔ اسباب‌بازى مى‌کنند اتاق کودکان اين‌چنين والدينى بى‌شباهت به مغازهٔ اسباب‌بازى فروشى نيست. کودکان اين‌گونه والدين علاوه بر اينکه فقط به جمع کردن اسباب‌بازى توجه دارند از ادامهٔ بازى با يک اسباب‌بازى منصرف شده، از تکميل فعاليت و يادگيرى مى‌مانند، آنها را خراب مى‌نمايند و يا چيز تازه‌اى مى‌خواهند طبيعتاً قوهٔ ابتکار خود را از دست داده و در بازى اکثراً نقش فعالى ندارند و گاهى به‌خاطر تعداد بيشتر اسباب‌بازى مغرور شده، بر خود مى‌بالند و اين نيز به نوبهٔ خود باعث رشد نامناسب عاطفى و شخصيتى مى‌شود.

رابطهٔ رهبرى و رشد بازى کودکان

مرحلهٔ اول (مرحلهٔ بازى در خانه)

اين مرحله، مرحلهٔ بازى با اسباب‌بازى است که در سنين ۵ و ۶ سالگى پايان مى‌يابد. از جمله خصوصيات اين مرحله آن است که کودک ترجيح مى‌دهد به تنهائى بازى کند و به‌ندرت اجازه مى‌دهد که يکى دو رفيق در بازى او شرکت کند. استعداد شخصى کودک در اين مرحله رشد مى‌کند. در اين مرحله کودک به‌علت اينکه بازى انفرادى را دوست دارد اغلب با رفقا دعوا مى‌کند و نبايد دوستانى به وى تحميل کرد. در اين مرحله نفوذ والدين بيشتر است و لذا والدين بايد مواظب باشند که بيش از اندازه انتظارات خود را به بازى کودکان تحميل ننمايند. رهبرى بازى در مرحلهٔ اول به اين‌صورت است که والدين بايد حتى‌الامکان تا موقعى که بازى در مرحلهٔ اول به نحوهٔ صحيحى جريان دارد کودک را آزاد بگذارند و هرگاه کودک در وضعيتى با محدوديتى مواجه شد يا بازى بيش از اندازه ساده و مبتذل شد بايد به کودک کمک نمايند، طرح سؤال جديد، اضافه يا کم کردن وسايل تازه و يا حتى گاهى بازى کردن با کودک در اين مرحله مهم است.

مرحلهٔ دوم (مرحلهٔ بازى در خارج از خانه)

در اين مرحله کودک در مقابل چشم پدر و مادر بازى نمى‌کند بلکه بازى او در اجتماع صورت مى‌گيرد اين مرحله تا سنين ۱۱ و ۱۲ سالگى ادامه مى‌يابد و بخشى از اوقات مدرسه را در بر مى‌گيرد. در مرحلهٔ دوم کودک به عضويت اجتماع درمى‌آيد اما اجتماع هنوز کودکانه است نه انضباط سخت دارد و نه کنترل شديد اجتماعي؛ مدرسه محل انتقال به مرحلهٔ سوم است. کودک در مدرسه منضبط و کنترل مى‌شود و از کمک مربيان مجرّب استفاده مى‌کند و به همين ميزان از نفوذ اولياء کاسته مى‌شود. در رهبرى بازى در اين مرحله والدين بايد کودکانى را که با فرزندان آنها بازى مى‌کنند دقيقاً بشناسند، سرگرمى‌ها، نواقص سرگرمى‌ها و همبازى‌هاى آنها را بشناسند. در اين مرحله با توجه به اينکه مهارت‌هاى اجتماعى کودکان رشد نيافته است اکثراً با دوستان خود دعوا مى‌کنند، لذا سعى در آشتى دادن آنها از کارهاى مهم والدين در اين مرحله است مثل دعوت از همبازى فرزند به خانه و يا رفتن به پارک يا سينما به همراه آنها و ... .

مرحلهٔ سوم (مرحله بازى در اجتماع)

در مرحلهٔ سوم فرد به عضويت جمع درمى‌آيد، ضمناً اين جمع نه تنها جمع بازى است بلکه جمع کار و تحصيل هم هست از اين‌رو بازى در اين سن و سال شکل جمعى بيشترى به خود مى‌گيرد و به‌تدريج به‌صورت بازى ورزشى درمى‌آيد و با هدف‌هاى معين تربيت جسمي، با قواعد و از همه مهمتر با مفاهيم علاقه و انضباط اجتماعى پيوند مى‌خورد. در مرحلهٔ سوم رهبرى بازى در اختيار پدر و مادر نيست و از نفوذ والدين بر کودکان کاسته مى‌شود، لذا رهبرى آنها به سازمان‌هاى آموزشى يا ورزشى واگذار مى‌شود با اين حال پدر و مادر بايد مراقب باشند که بازى تنها عشق و علاقهٔ کودک نشود در اين مرحله بايد کارى کرد که کودک از فکر خودمحورى بيرون آمده، به جمع بينديشد.