فعالیت‌ها و حرکات مناسب رشد

به روابط زمينه‌هاى شناختي، عاطفى و روانى - حرکتى بايد توجه شود و در تجربهٔ حرکتى انتخاب و طراحى شده براى کودک کمسال لحاظ گردد. تجارب حرکتى بايد به گونه‌اى باشد که:

- به هدف‌هاى بلندمدت تحقق بخشد.

- به ويژگى‌هاى رشدى گروه سنى توجه داشته باشد.

- از انواعى از شيوه‌هاى آموزشى استفاده کند.

- رشد رفتار حرکتى را منعکس سازد.

برنامهٔ حرکت‌هاى آموزشى دربرگيرندهٔ شيوه‌هاى آموزشى است که ويژگى‌هاى رشدى را منعکس مى‌سازد. روش فرماني، مربى مدار، روش مناسبى نيست. کشف و کاوش‌هاى هدايت شده و هدايت فعاليت حل مسئله، بچه‌ها را تشويق مى‌کند که فعاليت حرکتى را وارسى کنند و تصميماتى در واکنش به چالش‌هاى حرکتى بگيرند. نقش آموزگار و مربى تسهيل و طراحى يک فضاى حرکتى انگيزه‌دهنده است. براى کودکان با توجه به توانمندى‌هاى آنان براى رسيدن به هدف، وظايفى در نظر گرفته مى‌شود.

به هنگام برنامه‌ريزى تجارب حرکتى براى کودکان کمسال به حجم و اندازهٔ گروه بايد توجه شود. ويژگى‌هاى رشدى گروه سني، اندازهٔ گروه را مشخص مى‌سازد. براى مثال يک مربى بهتر مى‌تواند به يک گروه ده‌تائى از کودکان ۵ ساله آموزش بدهد و حال آنکه آموزش به يک گروه ۲۵تائى از کودکان پنج‌ساله کار به مراتب دشوارى است. اضافه شدن بر تعداد يادگيرندگان از کارآئى آموزش مى‌کاهد و بر مشکلات اداره کردن بچه‌ها مى‌افزايد. از اين رو ادامهٔ بحث به اندازه و حجم مناسب گروه با توجه به ويژگى‌هاى رشدى توجه کرده‌ايم.

برنامه‌هاى مناسب حرکتى بايد عملکرد مهارت‌هاى حرکتى را تسهيل بخشد و به آمادگى جسماني، خودانگارهٔ مثبت، مهارت‌هاى اجتماعى شدن و خلاّقيت توجه داشته باشد. تجربه‌هاى حرکتى به بهبود و مهارت‌هاى حرکتى کمک مى‌کند.

لوازم و تجهيزات مناسب و متناسب با رشد براى موفقيت برنامه‌هاى حرکتى کودکان زير شش سال از اهميت فراوان برخوردار است. يک وسيلهٔ حرکتى در صورتى مناسب تشخيص داده مى‌شود که با ويژگى‌ها، نيازها و توانمندى‌هاى کودکان همخوانى داشته باشد. سايدن‌تاپ (Siedentop)، هرکوويتز (Herkowitz) و رينک (Rink) به روش‌ها و شيوه‌هاى مختلفى در کار انتخاب و ساختن تجهيزات اشاره کرده‌اند.

در شيوهٔ نخست، قطعات متعدد با شکل مشابه اما اندازه‌هاى مختلف در اختيار کودکان قرار مى‌گيرد. براى مثال توپ‌هاى متعددى با اندازه‌هاى مختلف در اختيار کودکانى قرار مى‌گيرد که توانائى‌هاى توپ‌گيرى آنها در سطوح مهارتى متفاوتى قرار دارند. بعضى‌ها اصلاً در گرفتن توپ فاقد مهارت هستند و جمعى از مهارت توپ‌گيرى سطح بالا برخوردار هستند.

شيوهٔ دوم فراهم آوردن تجهيزاتى است که بچه‌ها مى‌توانند آن را با توجه به سطوح رشدى خود تنظيم کنند. به چند نمونهٔ زير توجه کنيد:

- ميلهٔ پرش ارتفاع که کودک مى‌تواند آن را با توجه به ميزان توانائى خود بالا و پائين ببرد.

- کوه توپ به‌منظور قرار دادن توپ روى آن و ضربه زدن به آن. کوه توپ بايد به شکلى باشد که کودک بتواند با توجه به قد و بالا و توانمندى‌هاى خود آن را در موقعيت مناسبى قرار دهد.

- بستن يک توپ به طناب به‌طورى‌که کودک بتواند با توجه به اندازه‌هاى خود طناب را بلند يا کوتاه کند.

روش ديگر به ايجاد نيرو در مهارت‌ها کمک مى‌کند که از جمله مى‌توان به ضربه زدن، با پا زدن و پرتاب کردن به هدف‌هاى وسيع اشاره کرد. هدف‌هاى وسيع نياز به عملکرد کاملاً دقيق را کاهش مى‌دهد و کودک را به ضربه زدن، پرتاب کردن و با پا زدن تشويق مى‌کند. اين شيوه به سهم خود استفاده از انگاره‌هاى حرکتى بالغانه‌تر را تشويق مى‌کند.

در سال‌هاى اخير شرکت‌هاى توليد لوازم بازى و آموزشى براى کودکان، وسايل و لوازم مناسب متعددى توليد کرده‌اند. با اين حال لازم است تا در کنار اين لوازم، ابزارى که در خانه ساخته مى‌شود و به‌اصطلاح خانگى است به آن اضافه شود. يکى به اين دليل که مى‌توان در منزل بسيارى از ابزار بازى موجود در فروشگاه‌ها را به قيمت کمترى تهيه کرده، در اختيار بچه‌ها قرار داد. ديگر آنکه بسيارى از وسايل درون اسباب‌بازى فروشى‌ها مناسب مرحلهٔ رشد کودک نيستند.

با استفاده از ابزار و لوازم بازى مناسب، آموزگاران و مربيان آموزشى مى‌توانند به همه بچه‌ها امکان مشارکت فعال بدهند. در ادامهٔ مطالب به فعاليت‌ها و تجهيزات مناسب براى رده‌هاى مختلف مهارتى اشاره شده است.