عوامل خطر در میگرن و سردرد

در آمريکا تا ۸۰% زنان و ۶۵% مردان سابقهٔ سردرد را گزارش کرده‌اند. آثار عمدهٔ بهداشتى سردرد به محدوديت فعاليت به ‌علت سردردهاى مکرر و شديد، ناتوانى ناشى از سردردهاى شديد و مزمن و هزينه‌هاى پزشکى و ناتوانى همراه آن مربوط است.

از سال ۱۹۶۲ تلاش‌هاى زيادى براى طبقه‌بندى انواع سردرد صورت گرفته است. هيچ‌کدام از اين روش‌هاى طبقه‌بندى باعث تعريف يکسانى نشده که بتوان به‌سادگى در مطالعه‌هاى اپيدميولوژى استفاده کرد. در طب سرپائي، دو نوع سردرد اصلى عبارتند از: ميگرن يا سردردهاى عروقى و سردردهاى ناشى از انقباض ماهيچه. در يکى از معدود مطالعه‌هاى مبتنى بر جمعيت، تعريف مورد قبولى براى ميگرنِ شديد شده است. تمايز روشن بين اين دو نوع سردرد براى مقاصد اپيدميولوژى بسيار اهميت دارد.

اقدام‌هاى پيشگيرى و کنترل در ميگرن و سردرد

استرس مزمن سهم به‌سزائى در سبب‌شناختى سردرد ناشى از انقباض ماهيچه دارد. اقدام‌هاى پيشگيرى مناسب کاهش يا حذب مواجهه‌هاى پراسترس است. سردردهاى ميگرنى مکرر را مى‌توان به‌طور موفقيت‌آميز با داروهاى پيشگيرى‌کننده شامل پروپرانولول (Propranolol)، ارگونووين (Ergonovine) يا سيپروهپتادين (Cyproheptadine) عقيم کرد. سردردهاى ناتوان‌کننده ناشى از انقباض ماهيچه را مى‌توان به بهترين نحو با درمان استرس و روش‌هاى پسيکوفيزيولوژيک مانند الکتروميوگرام (Electromyogram biofeedback) درمان کرد. سردردهاى ناتوان‌کننده ممکن است ناشى از تلاش‌هاى ناکافى در پيشگيرى در سطح دوم باشد. چنين بيمارانى ممکن است براى رهائى متناوب به داروهاى مسکن نياز داشته باشند، ولى مصرف مزمن و درازمدت چنين داروهائى ــ‌به‌ويژه همراه با آرام‌بخش‌ــ ممکن است ناتوانى را افزايش دهد. در تمام سردردهاى مزمن، افزايش مشارکت بيمار در فرايند (مانند گزارش مفصل روزانه سردرد) هم مى‌تواند تشخيصى و هم درمانى باشد.

اپيدميولوژى توصيفى در ميگرن و سردرد

متوسط بروز سالانه سردرد شديد ۴۵/۰% برآورد شده است. اوج بروز ميگرن در گروه سنى ۱۰ تا ۲۰ سالگى روى مى‌دهد و اوج شيوع آن در گروه سنى ۳۵ تا ۴۰ سالگى است. ميگرن بيشتر در کودکى وجود دارد و شروع موارد جديد ميگرن پس از ۴۰ سالگى نادر است. نخستين حملهٔ ميگرن پس از ۵۰ سالگى ممکن است پاسخ اغراق‌آميز وازوموتور همراه با آنژين ناپايدار و يا منادى بيمارى عروقى مغزى باشد. تا هنگام بلوغ، خطر ميگرن در بين زنان و مردان به‌تقريب مساوى است، ولى پس از آن در زنان دو تا چهار مرتبه بيشتر است. در يک مطالعه، شيوع ميگرن در افراد کم‌ درآمد حدود دو برابر افراد پر درآمد بوده است. براى سردردهاى ناشى از انقباض ماهيچه، اطلاعات مبتنى بر جمعيت در اختيار نيست. ولى تجربه در طبابت سرپائى نشان داده است که در حدود نصف تمام سردردهاى ناتوان‌کننده در مراکز غيربيمارستانى از اين‌گونه هستند.

عوامل خطر در ميگرن و سردرد

عواملى که هميشه در متون بالينى در رويداد ميگرن مهم شمرده مى‌شوند عبارتند از: عوامل هورمونى نظير قاعدگي، عوامل رژيم غذائى (مانند شراب قرمز، شکلات و نيتريت‌ها)، سابقهٔ خانوادگي، تغييرهاى فصلي، نااميدي، استرس، آلرژى و سيگارکشيدن. ولى نقش آنها به‌عنوان عوامل خطر در مطالعه‌هاى اپيدميولوژى خوب طراحى نشده و به‌روشنى و با دليل و مدرک ثابت نشده است. بسيارى از اين عوامل ممکن است به‌ جاى عوامل سبب‌شناختى تنها محرک‌هائى براى سردردهاى منفرد باشند. در متون بالينى يا اپيدميولوژى از عوامل خطر ذيل براى ميگرن اندکى حمايت شده است: پُرفشارى خون، شخصيت، هوش و فراست، وضعيت تأهل و صرع. عوامل خطر قوى براى سردردهاى ناشى از انقباض ماهيچه‌ها عبارتند از: استرس و افسردگى.