جمعه, ۳۱ فروردین, ۱۴۰۳ / 19 April, 2024
مجله ویستا

تقلید و وانمود


تقليد در اين مرحله از چارچوب حسى - حرکتى جدا شده و جنبهٔ تقليد تجسمى به خود مى‌گيرد. در بسيارى از فعاليت‌هاى کودک، به‌خصوص آن قسمت از فعاليت‌ها که جنبهٔ تخيّلى دارند، مسئلهٔ تقليد در کار است. در بسيارى از بازى‌ها وقتى که جنبهٔ سازندگى يا تخيّلى پيدا مى‌کند همچنين در بازى‌هاى رمزى هم از تقليد استفاده مى‌شود.
همين که کودک وارد سومين سال زندگى خود مى‌شود، به‌جاى تقليد از اعمال خاص، از اشخاص خاصى تقليد مى‌کند. در سال دوم تولد، غالب کودکان مى‌دانند که خصوصياتى دارند که با خصوصيات بعضى از افراد شبيه است (مثلاً پسرها تشخيص مى‌دهند که با پدر خود خصوصيات مشترکى دارند. براى مثال، هر دو موهاى کوتاه دارند و هر دو شلوار مى‌پوشند). تشخيص شباهت به پدر و ساير مردها باعث مى‌شود که کودک احساس کند به ردهٔ مردها تعلق دارد. به همين نحو دخترها احساس مى‌کنند که به ردهٔ زن‌ها تعلق دارند. اين بينش، هر کودکى را تشويق مى‌کند تا براى جست‌وجوى شباهت‌هاى ديگرى با ساير افراد تلاش فعالانه‌اى کند و تا در رده‌اى که به آن تعلق دارد بيشتر جا بيفتد، او اين کار را با تقليد از اعمال اين افراد انجام مى‌دهد.
تقليد ممکن است کوشش خودآگاهانه‌اى باشد براى کسب لذت، قدرت، اشياء و يا هدفى ديگر. مثلاً کودکى که با مکعب‌هاى چوبى خانه مى‌سازد به‌دقت به کودک ديگر يا بزرگسالى که همين کار را مى‌کند، نگاه مى‌کند و سپس از اعمال آنها تقليد مى‌نمايد، يا کودک سه ساله‌اى ممکن است از رفتار آزاردهندهٔ کودک ديگرى تقليد کند، زيرا ديده است که چگونه اين کودک با پرخاشگرى توانسته اسباب‌بازى را از دست کودک ديگر بگيرد. اين‌گونه تقليد معمولاً بعد از سال دوم زندگى ديده مى‌شود. بدين ترتيب مى‌توان گفت که 'کودکان به تقليد از رفتار ديگرى ترغيب مى‌شوند' ، زيرا در فکر هدفى هستند که مى‌خواهند با تقليد به آن دست يابند.
بازى‌هاى وانمودسازى (Make bileive plays) حدوداً از زمانى شروع مى‌شود که کودک حرف زدن را ياد مى‌گيرد. نوع بازى و حرف زدن به صداى بلند که با آن همراه است، عملاً به کودک کمک مى‌کند که فکر کردن را ياد بگيرد و به تصوّرات خود نظم دهد، به او کمک مى‌کند که تصور کند مثل ديگرى بودن يعنى چه و به او امکان مى‌دهد که عواطف خود را آشکار کرده و فشارهاى ناشى از آن را کاهش دهد. مثلاً خصلت تهاجمى کودک که در زندگى واقعى غيرقابل قبول و ناراحت‌کننده است اگر به‌صورت بازى بيان شود، فشارهاى ناشى از آن را کاهش مى‌دهد و کودک نحوهٔ کنار آمدن با آن را ياد مى‌گيرد و مى‌تواند آن را کنترل کند. کودکان در بازى‌هاى تخيّلى خود، کارهائى را بر عهده مى‌گيرند که در شرايط واقعى از انجام آن عاجز هستند و همين امر اعتماد به نفس آنها را بالا مى‌برد. کودک که بزرگتر مى‌شود مناسب‌ترين بازى براى رشد اجتماعى او بازى‌هاى تخيّلى است.
بازى وانمودسازى در دخترها و پسرها به يکسان معمول است و براى هر دو به يکسان سودمند و به والدين امکان مى‌دهد که گاهى نقش‌هاى غيرکليشه‌اى به فرزندان خود پيشنهاد کنند، مثلاً دادن نقش‌هاى پسرانه به دخترها و نقش‌هاى دخترانه به پسرها.
بهترين نقش والدين شرکت کردن در اين‌گونه بازى‌ها است. مثل درست کردن برج با مکعب. تعارف کردن بيسکويت به عروسک، شرکت در مهمان‌بازى خيالى در صورت دعوت شدن، ترتيب دادن يک مکالمهٔ تلفني، در اختيار قرار دادن و تهيهٔ وسايل مناسب اين گروه سنى با توجه به نوع بازي، و بالاخره کمک به آنها اگر با در هم آميختن واقعيت و خيال دچار وحشت شوند.
  اولين تقليدها
احتمالاً بچه‌هاى خيلى کوچک سعى مى‌کنند حالت چهره‌ها را تقليد کنند حالت چهره‌ها را تقليد کنند - تغيير حالت کامل صورت، در هنگام تغيير خلق امرى ذاتى نيست، بلکه از راه تقليد آموخته مى‌شود و بعد از اين مرحله است که به‌تدريج ياد مى‌گيرد که اعمال را هم تقليد کند، مثل دست زدن يا تقليد صداهائى نظير صداى سرفه و مهمتر از همه، حرف زدن.
يادگيرى مهارت‌هاى جديد غالباً از راه تقليد انجام مى‌گيرد، اما اين کار را بايد خيلى اتفاقي، و نه با فشار و جبر، از کودک خواست. اگر مى‌خواهيد کودک از شما تقليد کند، اول خود شما کار او را تقليد کنيد، مثلاً اگر دست خود را بلند کرد، شما هم همان کار را بکنيد و بعد آن را تکان دهيد.
  صورتک‌ها (انگشتى - دستکشى - چوبي) عروسک‌ها و اسباب‌بازى‌هاى نرم
اين نوع اسباب‌بازى‌ها در پرورش عواطف کودک نقش بسيار ارزشمندى دارند. به‌طور کلى کودک مى‌تواند مطابق ميل خود با آنها بازى کند، نقش‌هاى مختلف به آنها بدهد و از اين طريق احساسات خود را بيان نمايد. علاوه بر اين، او را به حرف زدن ترغيب مى‌کنند.
به‌طور کلى اسباب‌بازى هرچه ساده‌تر باشد، بيشتر باعث تحريک نيروى تخيل کودک مى‌شود. اين اسباب‌بازى‌ها بايد هم نرم باشند و هم از نظر اندازه مناسب، تا کودک بتواند به راحتى آنها را در دست گيرد، کارآئى‌هاى مختلف داشته باشند. عروسک‌هاى قابل شست‌وشو و در عين‌حال نرم که کودک بتواند با آنها لباس بپوشاند يا لباس آنها را درآورد. براى کودک جذابيّت بيشترى دارد.
عروسک‌هائى را انتخاب کنيد که کلاه، دستکش، جوراب، پيش‌بند، ژاکت، پيراهن آستين‌دار و شنل داشته باشند. شنلى که با يک زيپ نوارى باز و بسته شود.
با يک لنگه جوراب يا دستکش يک انگشتى (Mitten) مى‌توانيد يک عروسک دستکشى درست کنيد: از دکمه يا مهره براى آنها چشم و بيني، از کمى پارچهٔ نمدى (فوتر) يا گلدوزى کردن به‌عنوان زبان و از کمى نخ پشمى به‌عنوان مو استفاده کنيد.


همچنین مشاهده کنید