تلاش‌های جنبی

شناخت نوع تنبلى

غرض اين است دريابيم تنبلى او واقعى است يا مجازي، کم‌دامنه است يا پردامنه، مقطعى است يا دائمى و ... زيرا درباره هر يک از آنها به يک‌گونه بايدموضع گرفت. اگر تنبلى بخاطر عقده‌اى و انتقام‌گيرى خاصى است بايد درباره آن به يک‌گونه ديگر عمل کرد تا تنبلى ناشى از بيمارى و يا کم‌خوني.

زنده‌داشتن رغبت

رغبت و ميلى که در او براى کار و تلاش پديد‌آورده‌ايم بايد در او زنده نگه‌داريم. نگذاريم انگيزه کارش از ميان برود. زيرا در چنان صورتى امکان بازگشت به وضع اوليه براى او بسيار زياد خواهد بود. همچنين بايد تلاش و کوششى بعمل آورد تا رغبت‌هائى جديد در وى پديد آيد و با در نظر داشتن آينده هر قدمى که بر‌مى‌دارد به هدف و برنامه‌اش نزديک‌تر گردد.

استفاده از ملاحظات

در هر حالِ اين مراقبت و درمان بايد از ملاحظات گوناگون، خويشاوندى‌ها، دوستى‌ها و رقابت‌ها استفاده کرد. تلاشى بعمل آورد که ملاحظه و انسى فيمابين ايجاد گردد و آنگاه از اين ملاحظات به نفع رشد و پيشرفت کودک استفاده نمود. او را در ميان بستگان فردى فعال و شاگردى خوب معرفى کنيد و آنگاه از او بخواهيد که براى حفظ آبروى خود و شما بهمانگونه عمل کند.

تعيين کلاس و مدرسه مناسب

در مواردى که بخش اعظم تنبلى کودک متوجه مدرسه و معلم و روش او باشد چاره‌اى جز اين نداريم که اين اوضاع و شرايط را براى او تغيير دهيم. از معلم بخواهيم در مواضع و روش‌هاى خود تجديدنظر کند. کودک را بپذيرد و کمى بيشتر مورد مهر و عنايتش قرار دهد. و يا فرصتى را معين کند که از کار و فعاليت شاگردان سرکشى داشته و کارشان را کنترل نمايد. نقاط مثبتى در کار و تلاش کودک پيدا کرده و با قدرشناسى از آن به او رغبت و جرأت کار را بدهد.

کنترل مداوم

کودک را به راه انداخته‌ايد. ولى نبايد تصور کنيد که از اين پس همه کارها روبه‌راه است. او لااقل بايد براى دوسه ماه با شما کار کند تا بدين‌وضع و شرايط خوبگيرد و بدان عادت کند. پيشگيرى و نظارت مداوم شما در اين راه کارساز است. اجازه ندهيد که از برنامه معين شما تخطى بکند. حتماً يکساعت کار، نيم‌ساعت استراحت و...

مشروط کردن بازى

بايد بازى‌هاى او را مشروط کرد و قيدى براى آنها معين نمود. حتى تماشاى فيلم و برنامه تلويزيون براى او بشرط انجام وظيفه باشد مخصوصاً در مورد برنامه‌هائى که شديداً موردعلاقه آنهاست. به او بگوئيد مادام که مشق خود را ننوشته حق‌بازى و تماشاى فيلم را ندارد. حتى نمى‌تواند در جمع شما شرکت نمايد. و اگر در مواردى به آن ناگزير بود ساعت ديگرى را براى جبران معين کند.

تأمين شرايط حيات

در اين زمينه بايد از شرايطى نام برد که تأمين آن براى کودک بسيار ضرورى است و در حذف و رفع تنبلى مؤثر است. مثلاً براى کودک تغذيه مناسب ضرورى است، همچنين تغذيه متعادل و پرهيز از پرخورى‌ها و رخوت‌ها و رکودها، خواب و استراحت کافي، شامل بموقع خوابيدن، بميزان استراحت کردن، استفاده از هواى سالم، هواى پارک‌ها و تفريحگاه‌ها و ...

تهيه وسايل و ابزار لازم

کودک براى درس‌خواندن نياز دارد به وسايل و ابزارى چون دفتر، قلم و ديگر ابزار تحصيلي. و نيز نياز دارد به جائى آرام و مکانى سالم و به دور از اغتشاشات و سروصدا و ديگر عوامل مزاحم. او در اطاقى که در آن چند کودک ديگر سرگرم سروصدا و بازى هستند نمى‌تواند درس بخواند. در چنين صورتى لااقل موجبات مطالعه او را در مدرسه و يا در کتابخانه‌اى فراهم آوريم که در خانه جز بازى و استراحت براى او نباشد.

رشد دادن عقل

در جنب اين برنامه‌ها ضرورى است قوّه ‌تميز و تشخيص کودک را بالاتر بريم. به او کمک کنيم که آينده‌اش را در نظر آورد و بفهمد هر قدمى که در راه کار و تلاش برمى‌دارد در زندگى و سرنوشت او مؤثر و گامى در راه پيشرفت است. و براين اساس پايدارى و استقامت او بيشتر شود.

طرح موانع

و بالاخره چه بسيارند موانعى که در سرراه رشد و پيشرفت کودک قرار دارند از معاشرت‌هاى ناباب، از کشمکش‌هاى رواني، دلسردى‌ها و يأس‌ها، دلزدگى‌ها، عقده‌ها، احساس نا‌امنى‌ها، سرخوردگى‌ها، دگرگونى فکرها، اضطراب‌ها و ترس‌ها و حساسيت‌ها که ... اگر از ميان نروند امکان رفع تنبلى و حل مشکلات نخواهد بود. اين موانع را بايد هرچه زودتر از سرراه کودک بردارندو راه عذر را برروى او ببندند تا عاقبت امر روشن گردد.