اتخاذ تدبير و تدوين طرحها و اعمال شيوههائى که القاء ايدئولوژى خاص يا تحکيم بنيانهاى حاکميت يا تلاش براى تغيير نظام موجود يا پيروزى در انتخابات و امثالهم منظور و اهداف آنها را تشکيل دهند و در صورتىکه طرف خطاب و عمل آنها افکار عمومى باشد، تبليغات سياسى ناميده مىشود.
تبليغات سياسى نيز ريشه در تاريخ دارد. از بدو تشکيل قوميتها و قبيلهها و حکومتها و بروز و وسوسههاى دولت براندازى و دستاندازى به سرزمينهاى مجاور و دور و دورترها و بهوجود آمدن رقابتها براى تسخير مراکز قدرتها هر وسيله مادى و معنوى و مرسوم روزگاران بهکار گرفته مىشد تا ادامه جلوس بر کرسىهاى فرمانروائى يا لزوم جنگ و خونريزى و يا اخذ ماليات و باج و خراج و صدور هرگونه فرمان و انجام هر عمل و اقدامى موجه نشان داده شود و نيز قدرتنمائى و ترس به دل دشمن و مهاجم انداختن و فريب دادن آنها براى وصول به مقاصد توسعهطلبى يا دفع خطر و هرگونه زمينهسازى و تمهيدانديشى براى وصول به توفيقات مسلکى و مرامى و فراهم آوردن هواخواه و طرفدار از طريق انواع تبليغات سياسى متداول انجام مىگرفته است و تاريخ تحولات اجتماعى جهان شاهد بسيارى از اينچنينها است.
اما اين داستان بسيار پيچيده و مرموز و پرشاخ و برگ است و گاهى منطق حق يا باطل بودنش چنان پريشان و مغشوش مىشود که تشخيص و تميز آنها کار آسانى نيست زيرا مقولات حق و باطل خود نسبى و کلى و تفسيرپذير است و برحسب عادات و سنن و تجارب و اعتقادات و فرهنگ و منافع متفاوت اشخاص تعابير گوناگون دارد. به هر حال تبليغات سياسى نيز مثل هر فن و حرفهاى کاربردها و کارآئىهاى متفاوت و متضادى دارد آنجا که عقل و وجدان عمومى بر صحت پديده و شالودهاى حکم مىکند بديهى است که تبليغات او نيز ضروري، مفيد، حق و مشروع تلقى مىشود و آنجا که قضاوت عمومى و تاريخ بر رد و منفى و ذمّ تفکر و نماد و مجموعهاى است تبليغات آن نيز نامشروع، مضر، مخرب و ناحق محسوب مىگردد. از مشخصههاى تبليغات سياسى وسعت ميدان عمل و فراوانى دستآويزها و عوامل و ابزار آن است و اين بهدليل حساسيت و جدى بودن بيش از حد موضوعات آن است. براى عرضه و فروش يک کالا اگر تبليغات تجارى بهکار گرفته نشود و يا تبليغات انجام شده درباره آن سست و نارسا باشد نتيجه حاصله احتمالاً عدم سوددهى يا نهايتاً ضرر و زيان محدود مالى براى يک شرکت توليدى يا بنگاه بازرگانى خواهد بود. اما در گستره تبليغات سياسى وضعيت ديگرى حاکم است در اينجا مسئله بود و نبود و تضعيف و تثبيت و صعود و سقوط رژيمها، ايدئولوژىها و قدرتهاى سياسى مطرح است و فىالمثل اگر در پشت مجموعهاى از برنامههاى تبليغات تجارى منافع کارخانه و تجارتخانهاى قرار دارد در وراء تحرکات تبليغات سياسى ارزشهاى ايدئولوژيکى و قدرتهاى نظامي، سياسى حزبى نهفته است.
در قرون اخير با توجه به کارکردهاى تبليغات در روند جنگها و انقلابات و تحولات سياسى و اجتماعى دنيا ديگر اهميت شايان تبليغات سياسى بر هيچکس پوشيده نمانده است بهطورى که از ديدگاه صاحبنظران و محافل علمي-ارتباطى اسلحه تبليغات سياسى حتى از عامل نظامى نيز برندهتر و کارسازتر تلقى مىشود.
تبلغات سياسى بهمنزله بيمه شدن حضور طبيعى دولتها و ملتها در خانواده جهانى نيز بهشمار مىرود. گرچه اين حضورها و مقبوليتها برحسب وقوع حوادث گوناگون شکننده و ناپايدار باشد. به هر حال ايجاد ارتباطات بينالمللى و کسب وجهه و اعتبار جهانى ناگزير بايد از مجراى تبليغات سياسى عبور کند.
در نقد و بررسى تبليغات سياسى به يک عنصر مشخص برمىخوريم و آن اين است که در اين مجموعه، قانونمندى و فورمولبندى و طبقهبندى خيلى دقيق و از پيش تعيين شدهاى وجود ندارد. ممکن است از زبان، ادبيات، علوم و فنون، هنرها، ارزشهاى فرهنگى و اعتقادى و قومى و ميهنى در تنظيم و تدوين برنامههاى تبليغات سياسى استفاده گردد و براى توزيع و انتشار آنها از هر وسيلهاى بهويژه رسانههاى جمعى سود برده شود. همچنين شيوههاى خطائى و بيانى براى توزيع داخلى يا خارجى ممکن است متفاوت باشد چون بايد با فضاى فرهنگى و تربيتى و مقتضيات خاص محل مصرف هماهنگ باشد.
خطوط عبور جريان تبليغات سياسى را کانالهاى معين تشکيل نمىدهند اين باران سيلآسا در همهجا مىبارد و همهچيز و هه کس را در معرض بارش و ريزش خود قرار مىدهد تبليغات سياسى ممکن است در لابهلاى يک سرود آهنگين بر لب و در معنى بر جان کودک کودکستانى بنشيند يا اذهان ميليونها انسان را در تماشاى يک فيلم تلوزيونى از باورهاى يقينى خود مردّد يا تهى سازد اين عجوزه افسونگر در همهجا رخ مىنمايد.
تبليغات سياسى بهصور مختلف و با اهداف مختلف و در درجات گوناگون در جهان معاصر سارى و جارى است. مىتوان از آن با يک اعلاميه و خبر رسمى و عادى با ترفندهاى و شگردهاى عجيب و غريب و ويرانگر و اندوهبار مثال آورد.
تبليغات سياسى روا
همانطور که هر نوع تبليغ سالمى اعم از تجاري، فرهنگي، اجتماعى از حقوق مسلم اشخاص و جمعيتها و دولتها است، تبليغات سالم سياسى نيز حق دولتها و جمعيتهاى سياسى است. اينگونه تبليغات به منزله دفاع از آرمانهاى انسانى و عملکردهاى منطقى و حضور معقول در خانواده ملل است بهويژه در دنياى پرابهام معاصر که بسيارى از مسائل کشورها با بدبينى و سوءتفاهم نگريسته مىشود و همچنين ملتها رفتارها و اقدامات دولتها و احزاب داخلى را با احتياط ملاحظه و مطالعه مىکنند ضرروت اعلام وقايع و مواضع و گزارش کارکردها و دفاع منصفانه از آنها اصولى و طبيعى است.
شرط اصلى در حقانيت تبليغات رواى سياسى تهى بودن آنها از دروغ، نيرنگ و ترفندهائى که مخالف اخلاق و شئونات انسانى است، مىباشد.
تبليغات سياسى ناروا
مجموعهاى از تلاشها و اقدامات تبليغى که از هر وسيله و محملى براى تحقق بخشيدن به اهداف و اعمالى مغاير با آراء و تمايل اکثريت جامعه و مخالف با تعهدات ملى و بينالمللى استفاده مىکند تبليغات سياسى ناروا نام دارد. در انجام و اجراء چنين تبليغاتى معمولاً حقوق ساساى انسانها، قوانين مصوب و موازين عرفى و اخلاقى ناديده گرفته مىشود. ترفندها و شگردهاى بهکارگيرى در تبليغات اسياسى ناروا فراوان و ظريف و پيچيده است.