حداکثر بروز بيمارى زخم معده بين ۴۰ تا ۶۰ سالگي، يعنى حدود ۱۰ سال بيشتر از افراد مبتلا به زخم دئودنوم است. ۹۵% زخم‌ها بر روى انحناء کوچک و ۶۰% اين زخم‌ها در ۶ سانتى‌مترى پيلور قرار دارند.
زخم معده به سه گروه با علل و درمان‌هاى متفاوت تقسيم مى‌شود. زخم‌هاى نوع I شايع‌ترين نوع هستند و در بيماران با سن متوسط ۱۰ سال بيشتر از بيماران مبتلا به زخم دئودنوم بدون هيچ‌گونه شواهد بالينى يا راديوگرافيک بيمارى زخم دئودنوم قبلى ديده مى‌شوند؛ برون‌ده اسيدى معده طبيعى يا پائين است. زخم‌ها اغلب در ۲ سانتى‌مترى مرز بين سلول‌هاى جدارى و مخاط پيلور (هميشه در مخاط پيلور) قرار دارند.
گاستريت آنترال با بيشترين شدت همواره در نزديکى پيلور بروز مى‌کند که به‌تدريج کاهش مى‌يابد. در اغلب موارد، هليکوباکتر پيلورى در زير لايهٔ موکوسى و برروى سطح لومينال سلول‌هاى اپى‌تليال يافت مى‌شود و زخم معده به احتمال زياد ناشى از عفونت، با اين ارگانيسم است.
زخم‌هاى نوع II اغلب در نزديکى پيلور (زخم‌هاى پره‌پيلوريک) و همراه با (يا در بيشتر موارد به‌دنبال) زخم‌هاى دئودنوم است. خطر سرطان در اين زخم‌ها بسيار کم است. ميزان ترشح اسيد که با روش آناليز معده اندازه‌گيرى مى‌شود، در حدود زخم دئودنوم است.
زخم‌هاى نوع III به‌دنبال مصرف درازمدت عوامل ضدالتهابى غيراستروئيدى در انتر ايجاد مى‌شوند.
تشخيص‌هاى افتراقى
موارد مختلفى چون هرنى‌هياتال بدون عارضه، گاستريت آتروفيک، کوله‌سيستيت مزمن، سندرم کولون تحريک‌پذير و مشکلات عملکردى تمايز نيافته را تنها پس از انجام مطالعات راديولوژيک متعدد مى‌توان از زخم پپتيک افتراق داد.
براى کنار گذاشتن زخم معدهٔ بدخيم، گاستروسکوپى و برداشتن بيوپسى از زخم ضرورى است.
يافته‌هاى بالينى
نشانه‌ها و علائم
شکايت اصلي، درد ناحيهٔ اپى‌گاستر است که مانند زخم دئودنوم با مصرف غذا يا آنتى‌اسيد، بهبود مى‌يابد. حساسيت اپى‌گاستر، يافتهٔ متغيرى است. در مقايسه با زم دئودنوم، درد ناشى از زخم معده در مدت کوتاه‌ترى پس از صرف غذا (در عرض ۳۰ دقيقه) ظاهر مى‌شود. استفراغ، بى‌اشتهائى و تشديد درد با مصرف غذا نيز در زخم معده شايع‌تر است.
آکلريدرى عبارت است از عدم ترشح اسيد (۶ < pH) بعد از تحريک با پنتاگاسترين. در زخم خوش‌خيم معده، آکلريدرى وجود ندارد و مطرح‌کنندهٔ زخم بدخيم معده است.
گاستروسکوپى و بيوپسى
در مراحل اوليهٔ بررسي، براى پيداکردن ضايعات بدخيم بايد اقدام به گاستروسکوپى نمود. وجود لبه‌هاى برجسته که 'علامت منيسک' (meniscus sign) را در عکسبردارى اشعه ايکس ايجاد مى‌کند، به نفع ضايعات بدخيم است در حالى‌که لبه‌هاى صاف مشخصهٔ زخم‌هاى خوش‌خيم است. نمونه‌هاى بيوپسى متعدد (ترجيحاً ۶ نمونه) و بيوپسى با بُرُس بايد از لبه‌هاى زخم برداشته شود. موارد مثبت کاذب نادر است۳ در ۱۰-۵% زخم‌هاى بدخيم، نتايج منفى کاذب وجود دارد.
بررسى‌هاى تصويربردارى
تصويربردارى دستگاه گوارشى فوقانى اغلب زخم را بر روى انحناء کوچک در ناحيهٔ پيلور نشان مى‌دهد. در نبود تودهٔ تومورال، يافته‌هاى زير مطرح‌کنندهٔ زخم بدخيم است: ۱. عمقى‌ترين قسمت زخم، فراتر از ناحيهٔ مورد انتظار در ديواره معده نباشد؛ ۲. علامت منيسک وجود داشته باشد که عبارت است از لبه‌هاى برجسته راديولوسنت در اطراف زخم به‌علت ارتشاح تومور؛ و ۳. زخم‌هاى بيش از ۲ سانتى‌متر که شيوع سرطان در آنها ۱۰% است. وجود همزمان دفرميتى يا زخم دئودنوم به نفع زخم خوش‌خيم در معده است.
درمان
درمان داروئى
اقدامات داروئى زخم معده مشابه زخم دئودنوم است. انجام اندوسکوپى‌هاى مکرر براى ثبت سرعت ترميم زخم لازم است. بعد از ۱۶-۴ هفته ترميم به حد ثابتى مى‌رسد. براى علاج قطعى بيمارى و جلوگيرى از عودهاى مکرر، هليکوباکتر پيلورى بايد ريشه‌کن شود.
درمان جراحى
امروزه مقاومت به درمان داروئي، يک انديکاسيون نادر جراحى در بيمارى زخم معده است زيرا با استفاده از آنتاگونيست‌هاى H2 يا امپرازول به‌راحتى مى‌توان بيمارى را تحت کنترل درآورد و با درمان عفونت هليکوباکتر پيلورى نيز مى‌توان از عود زخم جلوگيرى کرد.
