پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

آب و الکترولیت‌ها


به‌جز چند استثناء (مانند آهن و کلسيم)، رودهٔ باريک طبيعى مواد را به‌صورت غيرترجيحى و بدون توجه به ترکيب بدن جذب مى‌کند، جذب چربي، کربوهيدرات و پروتئين از بيمار چاق به‌همان اندازه کامل است که در افراد لاغر.
  آب و الکتروليت‌ها
غذا و بزاق بلع‌شده و ترشحات معده، صفراوي، پانکراس و روده‌اى روزانه ۹-۵ ليتر آب را به سطوح جذبى رودهٔ باريک مى‌رسانند، و ۲-۱ ليتر از ايلئوم به کولون تحويل مى‌شود. آب از سرتاسر دستگاه گوارش جذب مى‌شود، ولى محل اصلى جذب پس از صرف غذا دستگاه گوارش جذب مى‌شود، ولى محل اصلى جذب پس از صرف غذا دستگاه گوارش فوقانى است.
ميزان جريان خالص آب و الکتروليت‌ها از وراى مخاط روده برابر اختلاف بين جذب و ترشح است. اتصالات سخت بين‌سلولى عملاً تا حدى سست هستند و از طريق اين 'سوراخ' ها است که آب به‌طور غيرفعال و در پاسخ به فشارهاى اسموتيک و هيدروستاتيک در مجرا و در مايع بينابينى حرکت مى‌کند. سوراخ‌ها در ژژونوم بزرگتر از ايلئوم هستند. محلول‌ەاى هيپرتونيک در دوازدهه و ژژونوم فوقانى به‌سرعت با خون به تعادل اسمزى مى‌رسند.
سه مکانيسم مسئول جذب سديم و کلر در رودهٔ باريک هستند: ۱. انتقال الکتروژنيک فعال سديم، که باعث ايجاد يک شيب الکتريکى براى جذب غيرفعال کلر، عمدتاً از طريق راه کنار سلولى مى‌شود؛ ۲. جذب سديم که مستقيماً با جذب مواد محلول آلى محلول در آب مانند هگزوزها، اسيدهاى آمينه و ترى‌گليسريدها همراه شده است، به‌علاوهٔ جذب غيرفعال کلر؛ و ۳. انتقال همزمان کلريد سديم خنثي، که در آن يک حامل در غشاء مخاطى واسطهٔ ورد يک در برابر يک هر دو يون به‌ سلول مى‌شود. ايلئوم نسبت به کلر نفوذ‌پذيرى کمى دارد، به‌ نحوى‌که در اين قسمت از روده فرآيندهاى جذب فعال براى کلر لازم هستند.
پتاسيم به‌صورت غيرفعال از خلال گراديان‌هاى الکتريکى و غلظتى عبور مى‌کند. کلسيم هم به‌طور فعال و هم به‌صورت غيرفعال منتشر مى‌شود، اين فرآيند توسط ويتامين D تحريک مى‌شود. جذب کلسيم در دوازدهه از همه‌جا کارآمدتر است، ولى از آنجا که محتويات روده براى مدت بيشترى در ژژونوم و ايلئوم مى‌مانند، بيشتر کلسيم در اين مناطق جذب مى‌شود. منيزيم را تمامى قسمت‌هاى روده جذب مى‌شوند، اگرچه اين جذب چندان قوى نيست. آهن در دوازدهه و ژژونوم و عمدتاً به‌صورت (يون فروس) جذب مى‌شود.
بى‌کربنات در اثر ترشح يون هيدروژن در مبادله با يون سديم، جذب مى‌شود؛ به ازاء هر يون هيدروژنى که ترشح مى‌شود، يک يون بى‌کربنات در مايع بين‌سلولى رها مى‌شود.
  کربوهيدرات
هضم نشاسته توسط آميلاز بزاق شروع به‌وسيلهٔ آميلاز پانکراس در دوازدهه و ژژونوم فوقانى تکميل مى‌شود. مونوساکاريدهاى گلوکز، گالاکتوز و فروکتوز به‌طور فعال و در برابر يک گراديان غلظتى توسط مکانيسمى به‌واسطهٔ يک حامل منتقل مى‌شود؛ مونوساکاريدها از مخاط روده مستقيماً به خون سياهرگ باب تحويل مى‌شوند.
اگرچه سرتاسر رودهٔ باريک ظرفيت هضم و جذب کربوهيدرات را دارد، تحت شرايط طبيعى بيشتر جذب مونوساکاريدها در دوازدهه و ابتداى ژژونوم صورت مى‌گيرد. حدود ۱۰% نشاستهٔ رژيم غذائى بدون جذب به کولون وارد مى‌شود.
فيبر رژيم غذائى بار اسموتيک را در رودهٔ باريک ديستال و کولون افزايش مى‌يابد و درنتيجه، باعث افزايش حجم مدفوع مى‌شود.
  پروتئين
پروتئين در معده دناتوره و به‌طور ناقص هضم مى‌شود، ولى اين مراحل ضرورى نيستند. آنزيم‌هاى پانکراس پروتئين را هضم و اسيدهاى آمينهٔ آزاد و اليگوپپتيدها را ايجاد مى‌کنند؛ اليگوپپتيدها در حاشيهٔ مسواکى مورد تهاجم کربوکسى پپتيدازها و آمينوپپتيدازها قرار مى‌گيرند و اسيدهاى آمينه، دى‌پپتيد و ترى‌پپتيد رها مى‌کنند. اسيدهاى آمينه با يک مکانيسم انتقال فعال و به‌واسطهٔ حامل جذب مى‌شوند. بيش از ۸۰% جذب پروتئين در ۱۰۰سانتى‌متر اول ژژونوم صورت مى‌گيرد. جذب پروتئين خورده‌شده تقريباً کامل است و پروتئين دفع‌شده در مدفوع ناشى از باکترى‌ها، سلول‌هاى ريخته‌شده و پروتئين‌هاى مخاطى است.
در بيماران سپتيک استخراج گلوتامين از گردش خون توسط رودهٔ باريک مختل مى‌شود. گلوتامين سوخت انتخابى براى متابوليسم اکسيداتيو انتروسيت‌ها است و کاهش برداشت اين مادهٔ مغزى مخاطى ممکن است حائز اهميت باشد.
  چربى
چربى رژيم غذائى عمدتاً به‌صورت ترى‌گليسريد است؛ هنگامى که غلظت اسيدهاى صفراوى از يک حاد خاص (غلظت ميسلى آستانه‌اي) بيشتر شود، خودبه‌خود گرد هم جمع مى‌شوند تا ميسل‌ها را تشکيل دهند. مولکول‌هاى هيدروفوبيک از قبيل اسيدهاى چرب، مونوگليسريدها، کلسترول و ويتامين‌هاى محلول در چربى در مرکز ميسل‌ها حمل مى‌شوند.
ميسل‌ها، مونوگليسريدها و اسيدهاى چرب را آزاد مى‌کنند تا وارد سلول‌هاى مخاطى شوند، که در آنجا ترى‌گليسريدها مجدداً سنتز مى‌شوند، با فسفوليپيد و کلسترول تجمع مى‌يابند و به‌صورت کيلوميکرون به لنف تحويل مى‌شوند.
به‌طور طبيعي، بيشتر چربى خورده شده در دوازدهه و اول ژژونوم جذب مى‌شود.
  ويتامين‌ها
ويتامين B12 رژيم غذائى با فاکتور درون‌زاد موکوپروتئينى که توسط سلول‌هاى جدارى معده ترشح مى‌شود - يک کمپلکس تشکيل مى‌دهد. اين کمپلکس در سطح سلول‌ها در ايلئوم انتهائى مى‌شکند و ويتامين B12 - احتمالاً از طريق اندوسيتوز با واسطهٔ گيرنده وارد سلول مى‌شود. اسيد فوليک، تيامين و اسيد آسکوربيک نيز با انتقال فعال جذب مى‌شوند. ديگر ويتامين‌هاى محلول در آب به‌طور غيرفعال از عرض مخاط منتشر مى‌شوند.


همچنین مشاهده کنید