اوصاف جهان سخت نیک دانم |
|
از بیم بلا گفت کی توانم |
نه آن چه بدانم همی بگویم |
|
نه آن چه بگویم همی بدانم |
کز تن به قضا بستهی سپهرم |
|
وز دل به بلا خستهی جهانم |
از خواری ویحک چرا زمینم |
|
ار من به بلندی بر آسمانم |
بر جایم و هر جایگه رسیده |
|
گویی ز دل بخردان گمانم |
از واقعهی جور هفت گردون |
|
پنداری در حرب هفتخوانم |
دایم ز دم سرد و آتش دل |
|
چون کورهی تفته بود دهانم |
بفسرد همه خون دل ز اندوه |
|
بگداخت همه مغز استخوانم |
نشگفت که چون فاخته بنالم |
|
زیرا که در این تنگ آشیانم |
از بس که ز چشم آب و خون ببارم |
|
پیوسته من این بیت را بخوانم: |
پیراهنم از خون و آب دیده |
|
چون توز گمان کشت و من کمانم |
چون تافتهی پرنیانم ایراک |
|
بیچارهتر از نقش پرنیانم |
در و گهر طبع و خاطر من |
|
کمتر نشود ز آن که بحر و کانم |
هرگونه چرا داستان طرازم |
|
کامروز به هرگونه داستانم |
بختم چو بخواهد خرید از غم |
|
این چرخ بها میکند گرانم |
زین پیش تنم قوتی گرفتی |
|
چون با دل و جان گفتمی جوانم |
امروز هوازی به راه پیری |
|
همچون ره از پیش کاروانم |
بر عمر همی جاه و سود جستم |
|
امروز من از عمر بر زیانم |
بس باک ندارم همی ز محنت |
|
مغبون من از این عمر رایگانم |
در دوستی من عجب بمانی |
|
در چرخ همی من عجب بمانم |
دانی که به باطل چگونه بندم |
|
دانی که به حق من چه مهربانم |
گفتی که همانی که دیده بودم |
|
یک بهره به بوده همی نمانم |
آنم به ثبات و وفا که دیدی |
|
وز چهره و قامت همی جز آنم |
پیچان و نوان و نحیف و زردم |
|
گویی به مثل شاخ خیزرانم |
از عجز چو بیجان فکنده شخصم |
|
وز ضعف چو بیشخص گشته جانم |
خفتن همه بر خاک و از ضعیفی |
|
بر خاک نگیرد همی نشانم |
هست این همه محنت که شرح دادم |
|
با این همه پیوسته ناتوانم |
هرچند که پژمردهام ز محنت |
|
در عهد یکی تازه بوستانم |
بالله که نه رنجورم و نه غمگین |
|
بس خرمم و نیک شادمانم |
با مفخر آزادگان به خوانم |
|
با رتبت آزادگان بیانم |
در معرکهی روزگار دونم |
|
با هرچه همی آورد توانم |
مانده خرد پردل از رکابم |
|
رنجه هنر سرکش از عنانم |
برقم که کشیده یکی حسامم |
|
دودم که زدوده یکی سنانم |
و آن گه که مرا زخم کرد باید |
|
شمشیر کشیده بود زبانم |
پیداست هنرهای من به گیتی |
|
گر چندین از دیدهها نهانم |
گیرم که من از کار بازماندم |
|
امروز در این حبس امتحانم |
والله که ز جور فلک نترسم |
|
کز عدل شهنشاه در امانم |
در حبس آرایش نخیزد از من |
|
بر تابه بمانده است نیز نانم |
ور هیچ بخواهد خدای روزی |
|
از بخت چه انصافها ستانم |
اندر دم دولت زمین بدرم |
|
گر مرگ نگیرد همی روانم |
بر سیم به خامه گهر ببارم |
|
در سنگ به پولاد خون برانم |
فردا به حقیقت بهار گونم |
|
امروز به گونه اگر خزانم |
این بار به لوهور چون درآیم |
|
گر بگذرم از راوه قرطبانم |
اندوه تو هم پیش چشم دارم |
|
گر من چه در اندوه بیکرانم |
ارجو که چو دیدار تو بینم |
|
بر روی تو زین گوهران فشانم |
ترسم که تلاقی بود از آن پس |
|
کز رنج و عنا کم شود توانم |
تو مشک به کافور برفشانی |
|
من عاج به شمشاد برنشانم |
دانم سخن من عزیزداری |
|
داری سخن من عزیز دانم |
دانی تو که چه مایه رنج بینم |
|
تا نظمی و نثری به تو رسانم |
|