نقشه راه

همه کسانی که «راه» را وانهاده و به بیراهه می روند، آدم های بداندیش و بی راهی نیستند، مشکل آن است که «نقشه راه» را در دست ندارند تا سره را از ناسره بازشناسند و در پی آب، راهی سراب نشوند و صدالبته، بداندیشانی که در سایه روشن های مسیر به کمین نشسته و به خصومت آدرس های غلط می دهند نیز حساب جداگانه ای دارند و غفلت از این - به قول حافظ- «غول های بیابانی» می تواند خسارت آفرین و پشیمان کننده باشد.
امسال هم رهبرمعظم انقلاب در نخستین روز از سال نو که اولین سال از دهه چهارم انقلاب نیز هست، اصلی ترین خطوط راهنما را در تابلویی که برای سال جاری پیش روی داریم، روشن فرمودند و از «باید»ها و «نباید»های آن به حکمت و مصلحت خبردادند. «اصلاح الگوی مصرف»، نیازی که سال هاست بر زمین مانده است.
انتخابات ریاست جمهوری دهم، رخدادی که بنا به دلایل خاص و شرایط حساس کنونی، در داخل و خارج از کشور، چشم دوستان و دشمنان همه به آن دوخته است و ماجرای درگیری بی وقفه ما و آمریکا که کارزاری تمام عیار است و طرفین ماجرا، نه به دلیل اختلاف سلیقه های بین راهی، که به خاطر ماهیت های متضاد خود به هم آویخته اند و هر یک تغییر ماهیت طرف مقابل را خط پایان این درگیری می داند، آمریکا بر تغییر هویت اسلامی و عدالتخواهانه ما اصرار می ورزد و ما تغییر ماهیت استکباری نظام سلطه را دنبال می کنیم و...
و اما، نقشه راه برای سال ۸۸ که برخی از خطوط آن، نظیر اصلاح الگوی مصرف، نیاز همه سال هاست، یک نسخه ای شفابخش است و مانند هر نسخه شفابخش دیگر، هنگامی به نتیجه مطلوب می رسد که پیچیده شود و در عرصه عمل بی کم و کاست به اجرا درآید و در این باره گفتنی هایی هست؛
الف) محورهای مورد اشاره رهبرمعظم انقلاب در تابلویی که برای سال جاری ترسیم کرده اند مثل همیشه از اقبال عمومی برخوردار است و توده های مردم ضرورت عملیاتی شدن آن را به وضوح احساس می کنند. این برداشت همگانی که بیرون از خط کشی های جناحی است زمینه برنامه ریزی برای تحقق محورهای یاد شده را در مقیاس گسترده ای فراهم آورده است و با توجه به اراده اصلاح گرانه ای که در اکثر قریب به اتفاق مسئولان کنونی قابل دیدن است می توان ارزیابی ماجرا در پایان سال ۸۸ را امیدوارکننده تلقی کرد.
ب) تقدیس و تمجید اگرچه نشانه بها دادن و شکرانه نعمتی است که به دست آمده ولی کم نبوده اند افراد و گروههایی که از تقدیس و تمجید یک نسخه کارساز به عنوان پوششی برای طفره رفتن از اجرای آن استفاده کرده اند. نمونه هایی را می توان آدرس داد که امام راحل(ره) و یا خلف حاضر او، راه کاری را برای عملیاتی شدن از «ملکوت نظری» به «ناسوت عملی» آورده اند و کسانی که اجرای آن را - به هر علت- خوش نداشته اند و از سوی دیگر نفی آن را نیز به مصلحت خویش نمی دانسته اند، با دو بال تقدیس و تمجید، آن نسخه کارساز را که می توانست در عرصه عمل گره گشا باشد، دوباره به ملکوت نظری پرواز داده اند! مبارزه با مفاسد اقتصادی، توزیع عادلانه ثروت، برخورد با قانون شکنان قانون دان! و... نمونه هایی از این دست بوده اند که هرچند طی سال های اخیر گام های موثری در برخی از این عرصه ها برداشته شده است ولی هنوز نشانه های غیرقابل انکاری از همان طفره رفتن ها و «باری به هر جهت» های مشکوک به چشم می خورد و عجیب آن که برخی از دست اندرکاران ذیربط در موارد مشابهی که باب میلشان است به اندازه ای تیزبین هستند و چنان مو را از ماست می کشند که کوتاه بودن دامنه دید آنان در موارد دیگر را سوال برانگیز می نماید!
ج) در پاره ای از موارد، کم اطلاعی از اهداف و ابعاد یک راهکار نیز به زمین گیر شدن آن در عرصه عمل انجامیده و اجرای نسخه را با ناکامی و یا دشواری روبرو ساخته است. در این حالت، مدیران و مراکزی که مسئولیت اجرای راهکار برعهده آنان است، از انگیزه های سالم و اراده جدی برای عملیاتی کردن نسخه ارائه شده برخوردارند ولی از آنجا که شناخت دقیق و قابل قبولی از موضوع ندارند، بی آن که بخواهند به بیراهه می روند و نتیجه نه فقط مطلوب نیست بلکه با مقصود نیز فاصله زیادی دارد و این فاصله در برخی از موارد، ضمن آن که زمینه ناامیدی مردم را فراهم می آورد به عرصه ای برای سوءاستفاده بدخواهان نیز تبدیل می شود. نسخه های کارسازی نظیر اسلامی کردن دانشگاهها و مقابله با تهاجم فرهنگی، از جمله نمونه هایی هستند که با این آسیب روبرو بوده اند. در موارد یاد شده برخی مدیران دست اندرکار که شناخت دقیقی از تهاجم فرهنگی و ابعاد آن نداشتند از یکسو تحت تاثیر انگیزه های مسئولیت شناسانه خود اصرار به انجام کاری داشتند و دست روی دست گذاشتن و کاری نکردن را طفره رفتن از مسئولیت می دانستند اما از سوی دیگر، دقیقاً نمی دانستند که چه می خواهند! از این روی، تیر در تاریکی می انداختند، برخی نیز اساساً تهاجم فرهنگی را باور نداشتند و حریف نابکار که بی کار نمانده بود در این بلبشو به کار خود مشغول بود و از آب گل آلود، ماهی مطلوب می گرفت!
د) بند پیشین به کم اطلاعی از اهداف و ابعاد یک راهکار، اختصاص داشت و در همین راستا باید به برداشت خطا از متن راهکار ارائه شده نیز اشاره کرد. این حالت در صورت بی دقتی می تواند، در اصل موضوع خدشه ایجاد کند. به عنوان مثال، رهبرمعظم انقلاب در بیانات اخیر خود، خطاب به کسانی که نسبت به سلامت انتخابات ابراز نگرانی می کنند، فرمودند؛
«من می بینم بعضی ها در انتخاباتی که دو سه ماه دیگر انجام خواهد گرفت، از حالا شروع کرده اند به خدشه کردن. این چه منطقی است؟ این چه فکری است؟ این چه انصافی است؟ این همه انتخابات در طول این سی سال انجام گرفته است- در حدود ۳۰ انتخابات- مسئولان وقت در هر دوره ای رسماً متعهد شده اند و صحت انتخابات را تضمین کرده اند و انتخابات صحیح بوده است، چرا بیخود خدشه می کنند، مردم را متزلزل می کنند، تردید ایجاد می کنند؟ که البته در ذهن مردم عزیز ما با این حرف ها تردید ایجاد نخواهد شد».
همانگونه که دیده می شود، رهبرمعظم انقلاب در این فراز از سخنان خود، بر سلامت انتخابات در تمامی دوره های پیشین تاکید ورزیده و ابراز نگرانی بعضی ها در خدشه دار کردن انتخابات آتی را با توجه به برگزاری ۳۰ انتخابات سالم طی ۳۰ سال گذشته نه فقط بی مورد، بلکه «بی انصافی» دانسته اند ولی در همان حال، از یک تریبون ابراز می شود «رهبرمعظم انقلاب تاکید داشتند که انتخابات باید سالم برگزار شود و شکی نیست که مردم ما انتخابات مغلوط را نمی پذیرند»!
بدیهی است که رهبرمعظم انقلاب بر برگزاری سالم انتخابات تاکید داشته و دارند ولی در بیانات اخیر خویش با استناد به ۳۰ انتخابات برگزار شده طی ۳۰ سال گذشته و قوانین و ساز و کارهای مستحکم موجود، هرگونه احتمالی درباره مخدوش بودن انتخابات ریاست جمهوری دهم را نفی کرده و ابراز نگرانی در مورد آن را «بی انصافی» و بی مورد دانسته اند. اما سخنان ایراد شده از تریبون مورد اشاره به گونه ای است که انگار رهبرمعظم انقلاب هم درباره سلامت انتخابات آتی نگران بوده و تاکید کرده اند که «انتخابات باید سالم برگزار شود»!
و بالاخره، امید آن که نقشه راه امسال نیز مانند سال گذشته که «سال نوآوری و شکوفایی» بود و در پهنای گسترده ای به بار نشست، به بار بنشیند و مخصوصاً؛ حرکتی جدی و فراگیر برای «اصلاح الگوی مصرف» که نیاز حیاتی همه روزها و همه سال هاست آغاز شود.

حسین شریعتمداری

منبع : روزنامه کیهان