نگاهی به برخورد نیروی انتظامی با بدحجابی

دیگر همه عادت کردند که فصل تغییر زمین و آغاز سال جدید، فصل بروز و ظهور برنامه ها و طرح های جدید است، برنامه هایی که یک در هزار اجرا یا توان اجرایی آن پیش بینی می شود. دیگر همه عادت کردند خبر از برنامه های انتظامی را برای برقراری اصلی به نام «نظم در کشور» هر سال با آغاز فصل یا سال جدید بشنوند.
دیگر همه عادت کردند که از نیمه فروردین مردم را به دو نیم و از دیگران جدا کنند و نیمی را «هنجارشکن» بنامند و آنها را «روانی» یا «فاقد هویت» بدانند. همه این عادت ها، همان پوشه های رنگینی است که با پایان فصلی سرد و آغاز بهار، راهی میز مدیران می شود و یک به یک برای اجرا، دستور می خورد.
همه این عادت ها همان ظهور و بروز نیروهای جدید، البته با شکلی تکراری، است که این روزها میهمان خیابان ها می شوند. و همه این عادت ها، همان داستان تکراری طرح های ویژه بهاری یا روشن تر از آن، فصلی است.
حالا مثل همه این عادت ها، همه خوب می دانند که وقتی فرمانده مردان سبزپوش پایتخت چند روزی پس از تعطیلات نوروزی مقابل دوربین ها قرار می گیرد، قاصد چه خبری است. امسال هم مثل پارسال و همه این سال ها، فرمانده نیروی انتظامی پایتخت صبح روز ۱۹ فروردین ماه در آخرین طبقه ساختمان خوش منظره فرماندهی در انتهای پارک طالقانی تهران میزبان خبرنگاران شد تا همانند گذشته خبر از طرحی «ویژه» بدهد.
البته طرحی که با سال های گذشته فرق کوچکی داشت، امسال برخلاف همه این سال ها مردی جوان که نزدیک به ۷ ماه پیش برای تکیه زدن بر صندلی فرماندهی راهی تهران شد قاصد خبر بود. احمدرضا رادان سردار جوانی که تا پیش از این سکان فرماندهی مشهد را در دست داشت، با کارنامه قابل توجهی در اجرای طرح های ویژه در بزرگترین شهر زیارتی ایران به تهران آمده است.
● سوال بی پاسخ
عصر آن صبح بهاری، شهروندان پایتخت از زبان فرمانده شنیدند؛ «طرح برخورد با بدحجابی از اول اردیبهشت ماه سال جاری اجرا می شود که مرحله اول تنها شامل زنان می شود. براساس این طرح، با استفاده کنندگان از شلوارهای کوتاه، شال های کوچک که مو را نمی پوشاند و در اصطلاح به آنها «نوار» گفته می شود، مانتوهای کوتاه و تنگ و لباس های کوتاه و بدن نما برخورد می شود.»
فرمانده پایانی را برای اجرای این طرح ویژه تعیین نکرد و فقط خیلی خلاصه گفت؛ «در مرحله اول برخورد تنها با زنان بدحجاب صورت می گیرد و پس از پایان طرح، تا زمانی که تشخیص بدهیم، ادامه پیدا می کند و در مرحله دوم برخورد با بدپوششی پسران را در دستور کار قرار داده ایم.» اما انگار پوشش مردان مصداق یا نشانه هایی نداشت که فرمانده به آن اشاره کند.
اما انگار فرمانده هم خوب می دانست عادت های مردم را، پس خیلی کوتاه به همه آنها اشاره یی کرد و گفت؛ «اگر سال گذشته و یا پیش از آن طرحی اجرا شده و امسال وضعیت بدتر شده است، ما نتیجه می گیریم که باید عملیات بیشتری را انجام دهیم. از هجمه های تبلیغاتی هراسی نداریم و تا زمانی که احساس کنیم، کفایت کند و نتیجه مناسبی به دست بیاید، اجرای طرح ادامه دارد.»
وضعیت «بدتر» نسبت به سال های گذشته توضیح بیشتری نداشت، اما فرمانده حرف های شنیدنی دیگری هم داشت. او به آماری اشاره کرد که دانشگاه های ناجا پس از تحقیق در مورد افراد «بدحجاب» به دست آورده اند و خیلی خلاصه نتایجی را اعلام کرد که همه را بی گناه و فرد «بدحجاب» را گناهکار دانسته بود.
براساس آن تحقیقات۱۰ درصد مردم (بخوانید زنان) «بدحجاب» هستند که با توجه به روایت رادان از نتایج تحقیق، بدحجاب ها به چهار گروه اصلی «فاقد هویت»، «بیمار روانی»، «دارای اختلال و انحراف جنسی» و «هیجان مدار» تقسیم شدند. که البته از ۱۴۰۰ دختر و پسر ۱۷ساله یی که در این تحقیق مورد پرسش قرار گرفتند بدحجاب ها در کنار این تقسیم بندی، از «ضعف اعتماد به نفس» و نوعی «سردرگمی» هم رنج می برند.
نشانه هایی که امروز بعد از سال ها اجرای طرح های ویژه و یا ضربتی به دست آمده است، کفه سنگین تعادل تحقیق کارشناسان ناجا است که هماهنگی با کفه دیگر را از بین برده است. نوجوانان ۱۷ساله یی که از بدو تولد در ایران چشم گشودند و تا امروز هم با قوانین آن خو گرفتند چرا باید دچار مشکلات «روحی»، «روانی» و یا «اختلالات شخصیتی» باشند که حالا از نگاه مردان نظام که تا دیروز «سرمایه های کشور» نامیده می شدند به «هنجارشکنی» محکوم شوند؟،
سوالی که انگار هم برای فرمانده و هم برای محققان جامعه شناسی نیروی انتظامی مهم و قابل توجه نبوده است.
این را می توان از آرامش فرمانده در اعلام خبر به کارگیری «۳۰ گشت ارشادی، ۱۵ گشت غیرمحسوس و ۱۵ دستگاه گشت تجمعی» فهمید، چون او امیدوار است «پلیس بتواند از تسریع در روند بدحجابی کاسته و آن را کنترل و متوقف کند».
● برخوردی قانونی با رفتار بی قانون
با اینکه رادان آمار را موضوع نگران کننده یی ندانست و تعداد «بدحجاب» ها را تنها ۱۰ درصد کل جمعیت اعلام کرد، اما برنامه ها چیزی بیش از آرامش فرمانده است، وقتی «خودروهایی که در آن افراد بدحجاب نشسته باشند، توقیف و به مدت دو ماه در پارکینگ نگه داشته می شوند» یا «به وظایف مامور راهنمایی و رانندگی که در وظایفش موضوع دیگری تعریف شده، تذکر به «بدحجابی» هم اضافه می شود» اوضاع فرق می کند.
فرقی که این بار نگاه مجلس و حتی دولت را هم به سوی خود خیره کرد و فرمانده کل نیروی انتظامی را هم بر آن داشت که دو روز بعد از آن صبح بهاری پیش از آنکه صداها بلند شود، بر «تغییر نکردن برنامه های«ارشادی» در برخورد با بدحجابی» تاکید و از «اجرای طرح همزمان برای زنان و مردان» خبر دهد و «برخورد فیزیکی در این طرح» را به شدت نفی کند.
اما انگار توضیح فرمانده هم گفته های رادان را تعدیل نکرد، چون معاون اجتماعی وزارت کشور و اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس می خواهند جزئیات طرح را بررسی کنند تا اگر شدتی هست، تعدیل شود.
اگرچه هنوز جلسه یی به این منظور نه در وزارت کشور و نه در مجلس تشکیل نشده است، اما شاید تلنگر نظارت دقیق تر بر «ویژه»بودن طرح ها از «ضربت» ناگهانی آنها کم و «سرعت» آن را «کند» کند.
اتفاقی که می توان از تاکید معاون پارلمانی ناجا بر رفتار قانونی ماموران و برخورد مطابق قانون آنها متوجه شد.
برای همراه شدن با نیروی انتظامی مرجع قضاوت کشور هم شرایط ویژه یی دارد، این را سالارکیا معاون انتظامی دادستان تهران اعلام کرد؛ خبری که به اعتقاد او، «جدید» نیست. از نگاه او «برخورد با بدحجابی و رفتارهای خلاف شرع که متأسفانه در برخی از معابر و مراکز عمومی مشاهده می شود و توسط قانونگذار پیش بینی شده است، اتفاق جدیدی نیست.»
اشاره او به تبصره ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی است که در آن قانونگذار به روشنی آورده است؛ «زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند به حبس از ده روز تا دو ماه و یا از پنجاه هزار تا پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم می شوند.»
قوه قضائیه قرار است متخلفان را براساس قانون مجازات کند، اما احمدی مقدم همان روز که گفته های رادان را نرم می کرد، گفت؛ «ماموران فقط با رعایت نشدن حجاب عرفی برخورد می کنند، نه حجاب شرعی.»
حالا باید همه این پیش بینی ها و گفته ها را به خاطر سپرد و اجرای طرحی را که به گفته مدیران قضایی و انتظامی «اتفاقی جدید» نیست، از اول اردیبهشت فقط نگاه کرد.
● «اصلاح» به جای «ارشاد»
این روزها عادت های مردم پایتخت به شهرهای سراسر ایران هم سرایت کرده، حالا فرماندهان نیروی انتظامی مراکز استان ها هم هرکدام روزی را میزبان خبرنگاران می شوند تا از «اجرای طرح ثامن برای برخورد با مروجان بدحجابی»، «تشکیل تیم ویژه مبارزه با بی حجابی»، «ایجاد کمیته عفاف»، «کارگاه های آموزشی برای بدحجابان» و «تادیب بدحجاب ها» خبر دهند و همان برنامه های سال های گذشته تهران را در شهرستان ها هم اجرا کنند. تا شاید پدیده یی فرهنگی را که تنها با آموزش صحیح می توان اصلاح کرد و یا شکل ناهنجاری آن را تغییر داد به گونه یی دیگر تغییر دهند.
حالا تغییر هم به عادتی تبدیل شده، عادتی که در تکرار رفتار و زمان همیشگی می شود و گاه آنچنان کند پیش می رود که کمرنگ و بی اثر می شود. اما انگار این رسم روزگار است، عادت ها باید تغییر کند، هرچند کند و غیرقابل باور. امروز بعد از چندین سال، «گشت ارشاد» به جای «گشت عفاف» ایستاده و «ارشاد» راه را بر «بازداشت» بسته است. شاید سال های بعد «ارشاد» هم جای خود را به «اصلاح» داد و عادتی دیگر را در زندگی ایرانیان وارد کرد.

منبع : روزنامه اعتماد