پنجشنبه, ۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 25 April, 2024
مجله ویستا


تاریخچه پیدایش سازهای الکترونیک


برای‌ پی‌ بردن‌ به‌ علل‌ پیدایش‌ این‌ موسیقی‌، بهتر است‌ مروری‌ مختصر بر تاریخچه‌ این‌ موسیقی‌ بیندازیم‌.دهه‌های‌ ۶۰ و ۷۰، سالهای‌ خلق‌ انفجارمانند سازهای‌ الكترونیك‌ است‌. غیر از استفاده‌ فراوان‌ از گیتارهای‌ برقی‌ و كی‌بوردهای‌ جدیدی‌ چون‌ ارگها و پیانوهای‌ برقی‌، انواع‌ جدیدی‌ از رسانه‌های‌ موسیقایی‌ الكترونیكی‌ در آلبومها و كنسرتهای‌ موسیقی‌ شنیده‌ شدند كه‌ سینتی‌سایزرهای‌ الكترونیكی‌ نامیده‌ می‌شوند. این‌ ماشینهای‌ هیولامانند بدقیافه‌، بر اساس‌ الكترونیك‌ آنالوگ‌ ساده‌ ساخته‌ شده‌ بودند و برای‌ تولید و كنترل‌ صداها، متكی‌ به‌ تغییر ولتاژهای‌ الكترونیكی‌ بودند، به‌ این‌ ترتیب‌ كه‌ ولتاژهای‌ بالاتر، نتهای‌ بالاتر را می‌ساختند و ولتاژهای‌ پایین‌تر، نتهای‌ پایین‌تر را. بسیاری‌ از شركتهای‌ كوچك‌،‌ براساس‌ كنترل‌ ولتاژ، (CV) سازهایی‌ را ساختند. كابلهای‌ الكترونیكی‌ كوتاهی‌، ولتاژهای‌ اطراف‌ این‌ سازها را به‌نحوی‌ كنترل‌ می‌كردند كه‌ صدای‌ مورد نظر تولید می‌شد.
برای‌ موسیقیدانهایی‌ كه‌ می‌خواستند با یك‌ كی‌بورد ارگ‌مانند استاندارد بنوازند، كی‌بوردهای‌ ویژه‌ (CV) ساخته‌ شدند تا بقیه‌ سازها را هم‌ تحت‌ كنترل‌ داشته‌ باشند. این‌ سینتی‌سایزرهای‌ اولیه‌ مونوفونیك‌ بودند، یعنی‌ در هر لحظه‌، فقط‌ یك‌ نت‌ را می‌نواختند. برای‌ اینكه‌ خطوط‌ موسیقایی‌ بیشتری‌ در اختیار نوازنده‌ قرار گیرد، او ناچار بود سینتی‌سایزرهای‌ بیشتری‌ بخرد یا بخشهایی‌ را روی‌ نوار ضبط‌ كند. جمع‌ و جور كردن‌ این‌ سازها و استفاده‌ و نگهداری‌ از آنها دشوار بود، ولی‌ امكاناتی‌ را در اختیار نوازنده‌ و آهنگساز قرار می‌داد كه‌ به‌ هیچ‌ شكل‌ دیگری‌ ممكن‌ نبود. صداهایی‌ كه‌ توسط‌ این‌ سازها ایجاد می‌شدند، جدید و با‌طراوت‌ بودند.
تا مدتها، سینتی‌ سایزرهای‌ مونوفونیك‌ (تك‌ نُتی‌) موگ‌۱و ARP مورد استفاده‌ قرار می‌گرفتند. گروههایی‌ چون‌ ELP و جنسیس‌۲ با این‌ سازها می‌نواختند. در اواسط‌ سالهای‌ هفتاد، كمپانی‌ ابرهایم۳ اولین‌ سینتی‌سایزر پلی‌فونیك‌ خود را كه‌ در یك‌ لحظه‌ می‌توانست‌ چند نت‌ را بنوازد، به‌ بازار عرضه‌ كرد. در مقایسه‌ با سینتی‌سایزرهایی‌ كه‌ بعدها ساخته‌ شدند، نواختن‌ آن‌ ساده‌ بود و نوازنده‌ می‌توانست‌ با آن‌ در یك‌ لحظه‌ چهار نت‌ را بنوازد. دكمه‌ها و سوئیچهای‌ آن‌ ساده‌ بودند و می‌شد با سرعت‌، صداهای‌ غنی‌ و عجیبی‌ را با این‌ ساز تولید كرد. این‌ ساز قابل‌ حمل‌ و اجرای‌ برنامه‌ با آن‌، بسیار ساده‌تر از سازهای‌ قبلی‌ بود.كمی‌ بعد، سازهای‌ پلی‌فونیك‌ خوش‌صدایی‌ چون‌ یاماها۴، موگ‌، رولند۵، ARP تولید شدند و سایر شركتها، مدلهای‌ جدیدی‌ از سازهای‌ الكترونیكی‌ را عرضه‌ كردند كه‌ همگی‌ می‌توانستند چندین‌ نت‌ را هم‌زمان‌ بنوازند. سازی‌ كه‌ چند سال‌ قبل‌، گران‌قیمت‌ و غیر قابل‌ حمل‌ بود، به‌زودی‌ تبدیل‌ به‌ وسیله‌ای‌ شد كه‌ گروههای‌ بی‌شماری‌ از موسیقی‌دانها، به‌راحتی‌ از آن‌ استفاده‌ می‌كردند.
پس‌ از اختراع‌ سینتی‌سایزر پلی‌ فونی‌، پیشرفت‌ مهم‌ بعدی‌ در تكنولوژی‌ سینتی‌سایزرهای‌ اولیه‌ روی‌ داد و آن‌ هم‌ به‌كارگیری‌ حافظه‌ برنامه‌‌ریزی‌ برای‌ این‌ سازها بود. همه‌ سینتی‌سایزرهای‌ پلی‌فونیك‌، یك‌ كامپیوترهای‌ كوچك‌ دارند و با فشرده‌ شدن‌ هر كلید كی‌بورد، آن‌ نتها به‌ ارتعاش‌سنج‌ خاصی‌ منتقل‌ می‌‌شوند. ارتعاش‌سنجها مدارهای‌ الكترونیكی‌ خاصی‌ هستند كه‌ در یك‌ سینتی‌سایزر، صداهای‌ خاصی‌ را ایجاد می‌كنند. این‌ كامپیوترهای‌ كوچك‌، همچنین‌ به‌ ذخیره‌سازی‌ و بازخوانی‌ صداهایی‌ كه‌ توسط‌ نوازنده‌ در حافظه‌ داخل‌ سینتی‌سایزر ایجاد شده‌اند، كمك‌ می‌‌كنند. اختراع‌ حافظه‌ قابل‌ برنامه‌ریزی‌، دنیای‌ بسیار گسترده‌ و شگفت‌آوری‌ را فرا راه‌ اجرای‌ موسیقی‌ قرار داد.
قبل‌ از اختراع‌ حافظه‌ قابل‌ برنامه‌‌ریزی‌، علت‌ اینكه‌ افرادی‌ چون‌ كیت‌ امرسون۶ و ریك‌ ویك‌من۷، كی‌بوردهای‌ غول‌ پیكری‌ را روی‌ صحنه‌ قرار می‌دادند، این‌ بود كه‌ هر یك‌ از سازهای‌ آنها فقط‌ می‌توانست‌ یك‌ صدای‌ خاص‌ را تولید كند. آنها ساعتها قبل‌ از اجرا، باید وقت‌ صرف‌ می‌كردند تا صدای‌ سازهای‌ مختلف‌ را با هم‌ تنظیم‌ كنند. هنگامی‌ كه‌ حافظه‌ اختراع‌ شد، به‌ هر سینتی‌سایزری‌ این‌ امكان‌ را داد تا در اجرای‌ زنده‌ یا ضبط‌ نوار، صداهای‌ مختلفی‌ را فقط‌ با فشار دادن‌ یك‌ دكمه‌ تولید كند. اضافه‌ كردن‌ حافظه‌ به‌ سینتی‌سایزرها، آنها را دهها بار قابل‌ استفاده‌تر كرد.
ولی‌ بسیاری‌ از سینتی‌سایزرهای‌ اولیه‌، مثل‌ اتومبیلهای‌ اولیه‌، شخصیتهای‌ خاص‌ خودشان‌ را داشتند. از بعضیها صدای‌ سازهای‌ مسی‌ و از بقیه‌ صدای‌ سازهای‌ زهی‌، صداهای‌ طبیعی‌، صدای‌ پرندگان‌ رنگارنگ‌ استوایی‌، صدای‌ خنده‌ و امثال‌ آنها به‌ گوش‌ می‌رسید. تنها كاری‌ كه‌ باید انجام‌ می‌شد، این‌ بود كه‌ بهترین‌ صداهای‌ هر ساز، با یكدیگر تركیب‌ و تبدیل‌ به‌ ریتمهای‌ موسیقایی‌ مفید و منحصر به‌ فردی‌ شوند.تكنیكی‌ كه‌ بعضی‌ از نوازندگان‌ اولیه‌ سینتی‌سایزرها برای‌ تولید صداهای‌ جدید به‌ كار گرفتند، نواختن‌ یك‌ قسمت‌ از موسیقی‌، روی‌ دو كی‌بورد، به‌طور همزمان‌ بود، یعنی‌ نوازنده‌ با هر یك‌ از دو دستش‌، ساز جداگانه‌ای‌ را می‌نواخت‌. به‌ این‌ ترتیب‌، هر نوازنده‌ كی‌‌بورد می‌توانست‌ از هر سازی‌ بهترین‌ استفاده‌ را ببرد، مثلا از سینتی‌سایزر زهی‌ صدای‌ زهی‌ و از سینتی‌سایزر مسی‌ صدای‌ مسی‌ را بگیرد و امثال‌ آن‌.
موسیقیدانهای‌ راك‌ از جمله‌ كیت‌ امرسون‌، به‌ خاطر اینكه‌ می‌توانستند در یك‌ لحظه‌، كی‌‌بوردهای‌ مختلفی‌ را كه‌ در مقابل‌ آنها قرار می‌گرفت‌ به‌ بهترین‌ وجه‌ بنوازند، از شهرت‌ بسیاری‌ برخوردار شدند.
جوزاوین‌فول۸ از گروه‌ جاز ودِر ِ ری‌پورت‌۹ در سالهای‌ هفتاد، به‌ خاطر تكنیك‌ منحصر به‌ فردی‌ كه‌ در نواختن‌ هم‌زمان‌ دو كی‌بورد به‌ كار می‌برد، مشهور شد. او در میان‌ یك‌ جفت‌ سینتی‌سایزر ARP ۲۶۰۰ می‌ایستاد و با یك‌ دست‌ نتهای‌ بالا و با دست‌ دیگر نتهای‌ پایین‌ را می‌نواخت‌.
در سال‌ ۱۹۷۹، قدم‌ بلند بعدی‌ برداشته‌ شد و كی‌بوردهای‌ جدیدی‌ اختراع‌ شدند كه‌ مجهز به‌ كامپیوترهای‌ پیچیده‌ای‌ بودند كه‌ در پشت‌ ساز قرار داشتند. این‌ سازها را كمپانی‌ ابرهایم‌ ساخته‌ بود. كمپانیهای‌ رودز ۱۰ و رولند توانستند برای‌ نخستین‌ بار سازهای‌ خود را به‌ سینتی‌سایزرهایی‌ از همان‌ مدل‌ متصل‌ كنند. برای‌ مثال‌ سینتی‌سایزر OBX ابرهایم‌ را می‌شد به‌ OBX دیگری‌ وصل‌ كرد. هنگامی‌ كه‌ نوازنده‌، روی‌ یك‌ كی‌بورد می‌نواخت‌، سینتی‌سایزرهای‌ دیگر هم‌ نواخته‌ می‌شدند. این‌ اختراع‌، پیشرفت‌ بزرگی‌ بود، زیرا كه‌ نوازنده‌ می‌توانست‌ فقط‌ یك‌ ساز را بنوازد، ولی‌ در یك‌ لحظه‌ چند صدا روی‌ یكدیگر قرار می‌گرفتند. اما هنوز هم‌ مسئله‌ عمده‌، یعنی‌ وصل‌ كردن‌ سازهای‌ گوناگون‌ برای‌ به‌ دست‌ آوردن‌ یك‌ صدای‌ واحد، میسر نشده‌ بود.
یكی‌ از افرادی‌ كه‌ به‌ این‌ موضوع‌ اهمیت‌ فراوانی‌ می‌داد، موسیقیدان‌ جاز، هربی‌ هنكوك‌۱۱بود. او كه‌ سخت‌ شیفته‌ تكنولوژی‌ سینتی‌سایزرها شده‌ بود، سرمایه‌ اندك‌ خود را صرف‌ خرید چند ساز الكترونیكی‌ كرد تا بتواند آنها را به‌ یكدیگر وصل‌ كند و صدای‌ دلخواه‌ خود را از آنها بیرون‌ بكشد. برای‌ نخستین‌ بار سازهای‌ گوناگون‌ از گروههای‌ مختلف‌ از طریق‌ اتصال‌ دیجیتالی‌، با هم‌ ادغام‌ شدند.موسیقیدانهای‌ راك‌ و جاز، هر روز بیش‌ از پیش‌ به‌ سازندگان‌ این‌ نوع‌ سازها مراجعه‌ می‌كردند تا ساز خود را به‌ نوعی‌ به‌ آنها بیفزایند. به‌علاوه‌، اولین‌ سكوئنسرهای‌ دیجیتالی‌ هم‌ به‌تدریج‌ اختراع‌ شدند. نخستین‌ سكوئنسرها۱۲را كمپانیهای‌ رولند و ابرهایم‌ ساختند. با كمك‌ سكوئنسرها، در كنار سینتی‌سایزرها، تقریباً تولید هر صدایی‌ ممكن‌ بود.در اوایل‌ سالهای‌ هشتاد، تحول‌ حیرت‌آوری‌ در موسیقی‌ الكترونیك‌ به‌ وجود آمد. سینتی‌سایزرها كه‌ تا آن‌ روز منحصراً در اختیار موسیقیدانها قرار داشتند، به‌ تولید انبوه‌ رسیدند و در اختیار همه‌ قرار گرفتند و كمپانیهای‌ آمریكایی‌، اروپایی‌ و به‌خصوص‌ ژاپنی‌، بازار تولید سینتی‌سایزرها را در اختیار گرفتند.

۱. Moog
۲. Genesis
۳. Oberheim
۴. Yamaha
۵. Roland
۶. Keith Emerson
۷. Rick Wakeman
۸. Joe Zawinful
۹. Weather Report
۱۰. Rhodes
۱۱. Herbie Hancock
۱۲. Sequencer

پروین قائمی
منبع : پایگاه رسمی انتشارات سوره مهر


همچنین مشاهده کنید