پنجشنبه, ۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 25 April, 2024
مجله ویستا

بی‌خوابی‌ ـ insomnia


بی‌خوابی‌ عبارت‌ است‌ از اختلال‌ در خواب‌، از جمله‌ مشكل‌ در به‌ خواب‌ رفتن‌، مشكل‌ در باقی‌ ماندن‌ در حالت‌ خواب‌، بیدار شدن‌ متناوب‌، بیدار شدن‌ صبح‌ خیلی‌ زود، یا تركیبی‌ از این‌ حالات‌. بی‌خوابی‌ در تمام‌ سنین‌ رخ‌ می‌دهد، اما در سالمندان‌ شایع‌تر است‌. بی‌خوابی‌ ممكن‌ است‌ موقتی‌ باشد، مثلاً در اثر بروز كلی‌ بحران‌ در زندگی‌ یا تغییر شیوه‌ زندگی‌؛ یا مزمن‌ باشد، مثلاً به‌ علت‌ مشكلات‌ جسمی‌ یا روانی‌ یا خوردن‌ دارو.
ـ علایم‌ شایع‌:
۱. بی‌قراری‌ به‌ هنگام‌ كوشش‌ برای‌ به‌ خواب‌ رفتن‌
۲. خواب‌ كوتاه‌ و به‌ دنبال‌ آن‌ بیدار شدن‌ از خواب‌
۳. خواب‌ طبیعی‌ تا صبح‌ خیلی‌ زود (4-3 صبح‌)، سپس‌ بیدار شدن‌ (غالباً همراه‌ با افكار ترسناك‌)
۴. دوره‌های‌ بدون‌ خواب‌ كافی‌ به‌ طور متناوب‌ با دوره‌های‌ خواب‌ زیاد یا خواب‌آلودگی‌ در زمان‌های‌ نامناسب‌
ـ علل‌ بیماری:
۱. افسردگی‌، در این‌ حالت‌ معمولاً فرد خیلی‌ زود از خواب‌ برمی‌خیزد.
۲. پركاری‌ غده‌ تیرویید
۳. اضطراب‌ ناشی‌ از استرس‌
۴. مشكلات‌ جنسی‌، مثلاً ناتوانی‌ جنسی‌
۵. خواب‌آلودگی‌ و چرت‌ زدن‌ در طی‌ روز
۶. محیط‌ پر سروصدا (از جمله‌ خرخر همسر)
۷. آلرژی‌ها و خس‌خس‌ سینه‌ در صبح‌ زود
۸. بیماری‌های‌ قلبی‌ یا ریوی‌ كه‌ باعث‌ تنگی‌ نفس‌ به‌ هنگام‌ دراز كشیدن‌ می‌شوند.
۹. بیماری‌ها یا اختلالات‌ همراه‌ با درد، مثلاً فیبرومیوزیت‌ یا آرتریت‌ (التهاب‌ مفصل‌)
۱۰. مشكلات‌ ادراری‌ یا گوارشی‌ كه‌ فرد را مجبور می‌كنند در وسط‌ شب‌ برای‌ رفتن‌ به‌ توالت‌ از خواب‌ برخیزد.
۱۱. مصرف‌ مواد محرك‌ مثل‌ قهوه‌، چای‌ یا كولا
۱۲. استفاده‌ از بعضی‌ از داروها، مثل‌ دكستروآمفتامین‌، داروهای‌ كورتیزونی‌، یا داروهای‌ دكونژستان‌ (رفع‌كننده‌ گرفتگی‌ بینی‌)
۱۳. ساعات‌ كاری‌ متغیر و نامنظم‌
۱۴. محیط‌ یا منزل‌ جدید
۱۵. پدیده‌ جا ماندن‌ یا جلو افتادن‌ از زمان‌ به‌ هنگام‌ مسافرت‌های‌ هوایی‌ [ یعنی‌ ساعت‌ بیولوژیك‌ بدن‌ نمی‌تواند خود را به‌ سرعت‌ با تغییرات‌ زمانی‌ و در نتیجه‌ چرخه‌ روشنایی‌ و تاریكی‌ جدید ] هماهنگ‌ كند.
۱۶. ورزش‌ نكردن‌
۱۷. نوشیدن‌ الكل‌
۱۸. محرومیت‌ از مواد اعتیادآور
۱۹. سوء مصرف‌ دارو، از جمله‌ مصرف‌ زیاده‌ از حد داروهای‌ خواب‌آور
ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر:
استرس‌، چاقی‌، مصرف‌ دخانیات‌
ـ پیشگیری‌:
شیوه‌ زندگی‌ای‌ را در پیش‌ گیرید كه‌ الگوی‌ خواب‌ طبیعی‌ را به‌ هم‌ نزند (به‌ قسمت‌ اصول‌ كلی‌ درمان‌ مراجعه‌ كنید). اگر خوابتان‌ نمی‌برد، برخیزید و كاری‌ انجام‌ دهید. از خوابیدن‌ طولانی‌مدت‌ در طی‌ روز خودداری‌ كنید. اجتناب‌ از هرگونه‌ علت‌ احتمالی‌ در صورت‌ امكان‌.
ـ عواقب‌ مورد انتظار:
اكثر افراد قادر به‌ پیروی‌ از الگوی‌ مناسب‌ هستند، البته‌ به‌ شرطی‌ كه‌ علت‌ زمینه‌ساز بی‌خوابی‌ آنها درمان‌ یا حذف‌ شود.
ـ عوارض‌ احتمالی‌:
۱. مزمن‌ شدن‌ بی‌خوابی‌ موقتی‌
۲. خواب‌آلودگی‌ روزافزون‌ در طی‌ روز كه‌ تمام‌ جنبه‌های‌ زندگی‌ را تحت‌ تأثیر قرار دهد.
ـ درمان‌:
۱. سعی‌ كنید استرس‌ خود را كم‌ كنید. روش‌های‌ آرام‌سازی‌ خود را فراگیرید و به‌ كار بندید.
۲. تا چندین‌ ساعت‌ قبل‌ از خواب‌ از مواد محرك‌ استفاده‌ نكنید.
۳. برای‌ درمان‌ هرگونه‌ بیماری‌ زمینه‌ساز به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ كنید و اگر دارویی‌ باعث‌ بی‌خوابی‌ شده‌ است‌ از پزشك‌ خود راهنمایی‌ و كمك‌ بخواهید.
۴. پیش‌ از خواب‌ در وان‌ آب‌ گرم‌ كمی‌ بیاسایید.
۵. اتاق‌ خواب‌ خود را تبدیل‌ بكه‌ دفتر كار نكنید. محیط‌ اطراف‌ را برای‌ خواب‌ هرچه‌ بهتر آماده‌ كنید.
۶. برای‌ به‌ خواب‌ رفتن‌، ذهن‌ خود را خاموش‌ كنید و تنها به‌ افكار آرامش‌بخش‌ فكر كنید. موزیك‌ ملایم‌ بگذارید.
۷. برنامه‌ خواب‌ خود را منظم‌ كنید.
۸. در صورت‌ امكان‌ می‌توانید از وسایلی‌ مثل‌ پنبه‌ گوش‌، چشم‌بند، یا پتوی‌ الكتریكی‌ استفاده‌ كنید.
۹. اگر علت‌ بی‌خوابی‌ روانی‌ باشد، روان‌درمانی‌ یا مشاوره‌ می‌تواند مفید واقع‌ شود.
ـ داروها:
در موارد زیر امكان‌ دارد داروهای‌ خواب‌آور تجویز شوند: اگر بی‌خوابی‌ موقتی‌ در كارهای‌ روزمره‌ شما خللی‌ وارد كرده‌ باشد؛ اگر شما دچار بیماری‌ هستید كه‌ مرتباً در خواب‌ شما اختلال‌ ایجاد می‌كند؛ اگر احتیاج‌ به‌ برقراری‌ الگوی‌ خواب‌ منظم‌ دارید. استفاده‌ طولانی‌مدت‌ از خواب‌آورها ممكن‌ است‌ اثر عكس‌ داشته‌ باشد یا حتی‌ اعتیادآور باشد. هیچگاه‌ از قرص‌های‌ خواب‌آوری‌ كه‌ دوستتان‌ داده‌ است‌ استفاده‌ نكنید
ـ فعالیت‌:
به‌ طور منظم‌ ورزش‌ كنید تا به‌ اندازه‌ كافی‌ خسته‌ شوید، اما هیچگاه‌ تا 2 ساعت‌ قبل‌ از خواب‌ ورزش‌ نكنید.
ـ رژیم‌ غذائی‌:
رژیم‌ غذایی‌ خاصی‌ توصیه‌ نمی‌شود، اما اگر قبلاً سوء هاضمه‌ خواب‌ شما را مختل‌ كرده‌ است‌، تا 3 ساعت‌ پیش‌ از خواب‌ چیزی‌ نخورید. نوشیدن‌ یك‌ لیوان‌ شیرگرم‌ قبل‌ از خواب‌ برای‌ بعضی‌ از افراد مفید است‌.
ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:
۱. اگر شما یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌تان‌ دچار بی‌خوابی‌ شده‌اید.
۲. اگر دچار علایم‌ جدید و غیر قابل‌ توجیه‌ شده‌اید. داروهای‌ مورد استفاده‌ در درمان‌ ممكن‌ است‌ عوارض‌ جانبی‌ به‌ همراه‌ داشته‌ باشند.


همچنین مشاهده کنید