|
|
|
| تفاوت بين‌داده‌ها (Data) و اطلاعات (Information)
|
|
| تفاوتى که بين‌‌داده، اطلاعات و آگاهى (Intelligence) وجود دارد، فراتر از ظرايف لغوى است. داده‌ها عبارتند از مشاهدات گسسته صفات يا وقايعى که به تنهائى معناى اندکى دارند. داده‌ها، آن‌گونه که از عملکرد نظام‌هاى مراقبت‌هاى بهداشتى يا مؤسسات ديگر، جمع‌آورى مى‌شوند، براى برنامه‌ريزى کفايت نمى‌کنند و بايد آنها را با کاستن از حجم آنها، خلاصه کردن و تعديل کردن (Adjust) بر حسب متغيرهائى مثل سن و جنس، به صورت اطلاعات در آورد، به اين ترتيب مى‌توان داده‌ها را برحسب زمان و مکان مقايسه کرد. تغيير شکل دادن اطلاعات از طريق ادغام و پردازش آنها با کمک تجربه و ادراک و براساس ارزش‌هاى اجتماعى و سياسى جامعه، آگاهى را به‌وجود مى‌آورد. داده‌هائى که به اطلاعات تبديل نشده‌اند و اطلاعاتى که به آگاهى بدل نگرديده‌اند، براى راهنمائى تصميم‌گيرندگان، سياست‌گزاران، برنامه‌ريزان، مجريان و کارکنان سرويس‌هاى بهداشتي، ارزش چندانى ندارند.
|
|
| شرايط مطلوب نظام اطلاعات بهداشتى
|
|
| کميته کارشناسى سازمان جهانى بهداشت، شرايط مطلوب بودن نظام‌هاى اطلاعات بهداشتى را به‌شرح زير اعلام کرده است:
|
|
| ۱. نظام اطلاعات بهداشتى بايد مبتنى بر جمعيت (Population - Basde) باشد.
|
|
| ۲. نظام اطلاعات بهداشتى بايد از جمع‌آورى داده‌هاى غير ضرورى پرهيز کند.
|
|
| ۳. نظام اطلاعات بهداشتى بايد مشکل‌نگر باشد.
|
|
| ۴. در نظام اطلاعات بهداشتى بايد اصطلاحات عملى و يا عملياتى به‌کار گرفته شود (مثل دفعات بيماري، رژيم‌هاى درماني، تست‌هاى آزمايشگاهي)
|
|
| ۵. نظام اطلاعات بهداشتى بايد اطلاعات را مختصر و با خلاقيت بيان کند (مثل استفاده از جداول، نمودارها و درصدها)
|
|
| ۶. نظام اطلاعات بهداشتى بايد چاره‌اى براى پس‌‌خوراند داده‌ها انديشيده باشد.
|
|
| اجزاء نظام اطلاعات بهداشتى
|
|
| نظام اطلاعات بهداشتى از چند نظام فرعى (Subsystem) مرتبط به هم تشکيل شده است. براى داشتن يک نظام اطلاعات بهداشتى جامع نياز به اطلاعات و نشانگر‌هائى (Indicator) درباره موضوعات زير مى‌باشد:
|
|
| ۱. جمعيت‌شناسى (Demography) و وقايع حياتي
|
|
| ۲. آمارهاى بهداشت محيط
|
|
| ۳. وضعيت بهداشت: مرگ و مير و ابتلاء (Morbidity and Mortality)، ناتوانى و کيفيت زندگي
|
|
| ۴. منابع بهداشتي: تسهيلات بهداشتي، تخت‌هاى بيمارستاني، نيروى انساني
|
|
| ۵. بهره‌بردارى و عدم بهره‌بردارى از خدمات بهداشتي: مراقبت، پذيرش، ليست انتظار بيماران
|
|
| ۶. شاخص‌هاى مراقبت‌هاى بهداشتي
|
|
| ۷. آمارهاى مالى (هزينه‌ها و مخارج) مربوط به هر هدف خاص
|
|
| کاربردهاى نظام اطلاعات بهداشتى
|
|
| موارد عمده کاربرد نظام اطلاعات بهداشتى به‌شرح زير هستند:
|
|
| ۱. براى اندازه‌گيرى وضعيت سلامت مردم و بررسى مشکلات بهداشتى و پزشکى و نيازهاى بهداشتى جامعه.
|
|
| ۲. براى مقايسه وضعيت بهداشت در سطوح محلي، کشورى و بين‌المللي، براى چنين مقايسه‌هائى داده‌ها بايد به دقت استاندارد شده و کيفيت آنها کنترل گردد.
|
|
| ۳. براى برنامه‌ريزي، اجراء و مديريت مؤثر خدمات و برنامه‌هاى بهداشتي.
|
|
| ۴. براى ارزيابى اينکه آيا به‌طور کامل به اهداف خدمات بهداشتى از نظر کارآئى و اثربخشى (Effectiveness and Efficiency) رسيده‌ايم يا نه.
|
|
| ۵. براى ارزيابى نگرش و ميزان رضايت گيرندگان خدمات بهداشتى.
|
