تندی نبض

ـ چه وقت به پزشک مراجعه کنیم:

۱. در حالت عادی قلب بیش از ۱۰۰ بار در دقیقه می‌زند.

۲. تندی نبض ظرف پنج دقیقه بعد از ورزش شدید به اندازهٔ طبیعی برنمی‌گردد.

۳. اگر بدون ورزش یا اضطراب یا تنش روانی نبض نامنظم و بیش از ۱۰۰ ضربان در دقیقه است، فوراً به یک مرکز درمانی مراجعه کنید.

ـ تندی نبض نشانهٔ چیست:

درست مثل اتومبیل مسابقه که با زیاد کردن دور موتور سرعت آن بالا می‌رود، قلب انسان هم ممکن است بیشتر و تندتر بزند که این حالت را پزشکان تندنبضی می‌نامند. اما برخلاف اتومبیل، قلب برای تپیدن آرام ساخته شده است، نه برای سرعت گرفتن. و اگر با حداکثر سرعت خود بزند، حادثهٔ غم‌انگیزی در پیش خواهد داشت.

در هنگام استراحت، قلب یک فرد بزرگسال به‌طور طبیعی بین ۶۰ تا ۱۰۰ بار در دقیقه می‌زند. هرگونه افزایش بیش از ۱۰۰ باز آن تندنبضی به‌شمار می‌آید. موارد بسیاری وجود دارد که تعداد نبض از این حد طبیعی فراتر می‌رود.

وقتی بدن نیاز به خون و اکسیژن بیشتر داشته باشد، کار قلب زیاد شده و تندتر می‌زند. ورزش، هیجان، عصبانیت، و زیاد خوردن غذاکار قلب را بالا می‌برند. اگر اضافه وزن دارید کار قلب زیادتر می‌شود. و گاهی، بسته به ترکیب شیمیائی بدن، نبض برخی افراد به‌طور طبیعی کمی بالاتر است.

بیماری‌ها و تغییرات فیزیولوژیائی بار اضافی بر دوش قلب می‌گذارند. از جملهٔ اینها تب، فشار خون بالا یا پائین، آسم، کم‌خونی، تولید بیش از حد هورمون تیروئید، و آدرنالین زیادی در بدن است. قلب در پاسخ به بعضی تحریک‌کننده‌های خارجی مثل نیکوتین، کافئین، داروها، و مواد مخدر مثل چکش بادی می‌زند. کمبود برخی مواد مغذی - مخصوصاً پتاسیم و ویتامین‌های گروه B - نیز تعداد نبض را بالا می‌برد. رژیم غذائی سخت تعادل کانی‌های بدن را چنان بر هم می‌زند که بالا رفتن تعداد نبض مشکل‌آفرین می‌گردد.

تندی نبض در افراد دچار حملهٔ قلبی یا نارسائی احتقانی قلب شایع است. وقتی قلب آسیب ببیند، یکی از راه‌های بالابردن برون‌دهی خون زیاد شدن تعداد ضربان آن است.

گاهی نقصی در دستگاه الکتریکی درون قلب آسیب‌دیده، یا حتی سالم، باعث ارسال تکانه‌های الکتریکی بیشتر در آن می‌شود. یکی از عوارض این نقص افزایش ناگهانی و کوتاه‌مدت نبض تا ۲۰۰ ضربان در دقیقه است که تندنبضی حمله‌ای فوق بطنی نام دارد. پزشکان این مورد تندنبضی را خطرناک نمی‌‌دانند و به‌آسانی درمان می‌کنند.

در مواردی، سرعت زنش قلب زیاد شده، ولی نظم آشفته و عجیبی دارد و این حالت تار لرزش دهلیزی نام دارد. این حالت خوش‌خیم و درمان‌پذیر است.

اما اگر این اختلال در حفرات پائینی قلب (بطن‌ها) روی دهد جای نگرانی دارد. در این حالت قلب با سرعت بسیار زیاد به لرزش در آمده و تمام فعالیت‌های آن متوقف می‌شود. اختلال در نظم انقباضی بطن‌ها ممکن است به مرگ ناگهانی بینجامد.

ـ درمان تندی نبض:

بهتر است هر نوع تند شدن نبض را به پزشک اطلاع داد تا او با معاینهٔ دقیق از بی‌خطر بودن آن مطمئن شود. از مواد محرک بپرهیزید. دوری از تمام موادی که باعث تند شدن نبض می‌گردند لازم است. از جملهٔ اینها غذاها و نوشابه‌های کافئین‌دار (قهوه، چای، کوکا)، الکل، و مواد مخدر است. سیگار سرخرگ‌ها را منقبض کرده و کار قلب را بالا می‌برد؛ خود نیکوتین سیگار هم از محرک‌های قوی است. اگر داروئی مصرف می‌کنید، به میزانی که پزشک دستور داده است بخورید.

مانور واگ انجام دهید. تندنبضی حمله‌ای فوق بطنی را با روش‌هائی که مانور واگ نام دارند می‌توان متوقف کرد. اگر مستعد ابتلا به تندنبضی هستید، پزشک در صورتی که مناسب بداند، انجام این مانورها را توصیه خواهد کرد. این کار با تحریک عصب قلبی واگ تپیدن آن را کند می‌کند. روش‌های مختلف مانور عبارتند از:

۱. گرفتن بینی و فین کردن

۲. سرفه کردن و عق زدن

۳. فرو بردن صورت در آب یخ به‌مدت چند ثانیه

۴. چمباتمه زدن، سفت کردن بدن، و زور زدن

۵. انقباض ماهیچه‌ەای شکم و زور زدن

لاغر شوید. کاهش وزن باعث کم شدن بار قلب می‌گردد. ورزش‌های سبک و نرمش دستگاه قلبی عروقی بدن را تنظیم کرده و قلب، شش‌ها و ماهیچه‌ها را وادار به مصرف بهتر اکسیژن می‌کند. ورزش در درمان اضطراب هم بسیار مؤثر است.

رژیم سخت نگیرید. رژیم‌های غذائی پر پروتئین و کاهندهٔ سریع وزن اغلب عوارض جانبی نامطلوبی دارند. این رژیم نبض را بسیار تند کرده و گاهی خطرنا‌کند. در عوض، رژیم‌های غذائی متعادل و زیر نظر پزشک بگیرید.

دارو بخورید. پزشکان متخصص قلب داروهای مختلفی برای کاستن از سرعت قلب تجویز می‌کنند. از جملهٔ این داروها مسدودکننده‌های بتا، مسدودکننده‌های کلسیم، کینیدین، دیزوپیرامید و لیدوکائین است. رجوع کنید به:(بی‌نظمی قلب).