کاشان: مجموعه باغ و کاخ فین

اين مجموعهٔ غيرمذهبى در روستاى فين واقع شده است. اين مجموعه که در شش کيلومترى جنوب غربى شهرستان کاشان واقع شده است، شامل بناهاى زيبايى در يک باغ مصفاست. بنظر مى‌رسد که از صدر اسلام در محل مجموعهٔ کنونى بناهايى وجود داشته که احداث آنها را به شاهان صفاري، آل‌بويه، سلجوقى و ايلخانى نسبت داده‌اند.

توسعه و گسترش باغ فين کاشان به دورهٔ صفوى باز مى‌گردد؛ بناسازى در باغ فين به دورهٔ شاه‌عباس برمى‌گردد ولى در دوره ديگر شاهان صفوى نيز ادامه يافت. در همين زمان بود که کاخ صفى‌آباد بهشهر نيز به شيوهٔ باغ فين در مازندران احداث گرديد. شاه‌صفى با ملاحظهٔ آب فراوان در باغ فين حوضخانه را به اين مجموعه اضافه کرد. در حال حضار مجموعهٔ باغ شامل اين بخش‌هاست: سردر ورودي، ساختمان دو طبقه وسط باغ، سرپوشيدهٔ فتحعليشاهي، بناى کريم خاني، حمام‌هاى عهد صفوى و قاجار، بناى معروف به شتر گلوى شاه عباس، ساختمان نظام‌الدوله و بقاياى کاروانسراهايى که از دورهٔ صفوى در محوطه‌اى محصور و پوشيده از درختان سرو و کاج قرار دارد. مهم‌ترين بناى باغ فين در عهد صفوى صفهٔ شاه‌عباسى است که ايوان و شاه‌نشين‌هايى در طرفين دارد. زيرا اين ساختمان چشمهٔ آبى معروف به چشمه سليمانى در جريان است که به استخر بزرگى منتهى مى‌گردد. از بخش‌هاى ديگر باغ، صفهٔ سليمانى است که در حدود ۱۱۰۰ هجرى به مجموعه اضافه شده است. در حال حاضر قسمت اعظم بناهاى سليمانى بجز حوض‌خانه از بين رفته است. بناى باغ فين کاشان در عهد افشاريه، زنديه و قاجاريه مورد استفاده بوده و در اين دوره‌ها بناهاى متعددى به اين مجموعه اضافه شده است. صدراعظم با لياقت ايران، اميرکبير، پس از عزل به کاشان تبعيد و به دستور ناصرالدين‌شاه در يکى از حمام‌هاى اين باغ به قتل رسيد. اين باغ در اثر عوامل طبيعى و جنگ‌هاى داخلى آسيب فراوان ديده است.