پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا
ظهورى تُرشيزى
مولانا نورالدين محمد ظهورى از شاعران نامآور سدهٔ دهم و يازدهم است که از ترشيز (کاشمر کنونى) خراسان برخاست و در سرزمين هند نام برآورد و همانجا سر به خواب ابد درکشيد. مولدش قريهٔ جمند از توابع ترشيز بود. جوانيش به کسب ادب و دانشهاى زمان در خراسان گذشت، سپس به عراق رفت و چندگاهى در يزد ماند و در آنجا با گروهى از اهل ادب معاشرت نمود و به درگاه اميرغياثالدين محمدمير ميران والى يزد راه جست و چندگاهى در خدمت او بهسر برد و در همان ديار با وحشى بافقى (م ۹۹۱ هـ) آشنائى و مصاحبت يافت. بعد از چند گاه به شيراز عزيمت کرد و در آنجا با دوريش حسين سالک شيرازى شاعرى و نقاش و تذهيبگر معروف سدهٔ دهم دوستى و ملازمت داشت. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
تاريخ سفر ظهورى از فارس به هند روشن نيست ولى اين را مىدانيم که وى از آنجا وارد دکن شد و در بيجاپور به درگاه عادلشاهيان رسيد و عادلشاه ابراهيم ثانى (۹۸۷-۱۰۳۵هـ) را در قصيدهها و منظومههاى خود ستود و از همان سامان بود که آهنگ سفر حجاز نمود و در بازگشت به هند در احمدنگر پايتخت نظامشاهيان به خدمت ميرزاعبدالرحيم خانخانان پيوست. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آشنائى ظهورى با ملک قمى هم در همين ناحيهٔ دکن و ظاهراً در شهر بيجاپور حاصل شد و به مواصلت ظهورى با دختر ملک کشيد و از آن پس آن دو شاعر با يکديگر بهسر برده و در ايجاد بعضى اثرهاى ادبى همکارى داشتهاند چنانکه گلزار ابراهيم و خوان خليل را بهنام عادلشاه ابراهيم شاه ثانى فراهم آوردند و ظهورى خود در ديباچهٔ خوان خليل بدين نکته اشاره کرده است. ظاهراً مرگش در ۱۰۲۵ در شورشهاى دکن اتفاق افتاد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ظهورى در نظم و نثر هر دو دست داشت و در اين هر دو فن ميان پارسىگويان و پارسىشناسان هند، هم از عهد خود، شهرت بسيار يافت. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نثر او به شيوهٔ نثرهاى مصنوعى است که با سجعها و آرايشهاى گوناگون و بهکار بردن واژههاى دشوار و کنايهها و استعارهها و مجازهاى وافر همراه است و از بسيارى شهرت و رواج در هندوستان بهعنوان سرمشق فصاحت و انشاء و ترسل و بهصورت کتابهاى درسى بهکار رفته و از آنها خاصه از 'سه نثر ظهورى' نسخهها پرداخته و چاپها ترتيب دادهاند. مجموعهٔ منشآت ظهورى تشکيل مىشود از: | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
۱. ديباجهٔ نورس که مقدمهاى است بر کتاب 'نورس خيال' اثر ابراهيم عادلشاه والى بيجاپور. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
۲. گلزار ابراهيم در ستايش ابراهيمعادلشاه که نامش در آغاز آن آمده و ظهورى آن را با همکارى ملک قمى فراهم آورده. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
۳. خوان خليل که آن هم با مشارک ملک بهنام ابراهيم عادلشاه و در ستايش وى ترتيب يافته، و ظهورى بعضى از درباريان عادلشاه و شاعران همطراز خود را که در بيجاپور بودهاند در آن کتاب نام برده است. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
۴. چندنامه از ظهورى مانند مکتوبى که به فيضى فياضى نوشته، و 'پنجرقعه' و جز آنها. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ديوان او شامل قصيده، غزل، ترکيببند، قطعه و رباعى است که به ده هزار و چهارصد بيت برمىآيد و با ساقىنامهاش به ۱۴۵۰۰ بيت بالغ مىشود. در جزء رباعيات او يک مجموعهٔ شهر آشوب هم ديده مىشود، رباعىهاى بسيارى دارد دربارهٔ روز عاشورا، شهيدان کربلا خلاصه حسين بن على (ع) و نيز در ستايش امامان. گذشته از آنها رباعىهاى عاشقانه و عارفانهٔ بسيار سروده و اعتقاد دينى و مذهبى او از رباعىهايش از ديگر اقسام شعر مشهود است. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ساقىنامهٔ ظهورى بهَنام نظامشاه برهان ثانى ساخته شده و هم از آغاز به سبب تازگى مطلب و برداشتهاى ويژهٔ شاعرانه و عارفانه و تفصيل شهرت يافته است. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
قصيدههاى ظهورى سرآمد اثرهاى او است که به اقتفاء قصيدهگويان بزرگ پيشين تنظيم شده است و اگر چه بيشتر سخنشناسان همعهد و پس از او خواستهاند او را در اين راه با استادان بزرگى از قبيل عمادى شهريارى و اثيراخسيکتى مقايسه کنند و يا تحديدکنندهٔ رسم استادان مسلم قديم بشمرند، ولى حقيقت آن است که او در قصيدههاى خويش بيشتر جانب لفظ را گرفته و در اين راه هم آنچنانکه پنداشتهاند قادر نبوده است و بيتهاى سست و مبهم در قصيدههايش گاه يافته مىشود، و در اين ميان نبايد فراموش کرد که او از اطلاعات علمى خود در خلق تعبيرها و تشبيهها و استعارههائى، بر رسم استادان قديم، استفاده مىکرده، و به ساختن قصيدههاى مدحى طولانى توجه خاص داشته و دامنهٔ مدح را گاه به وصفهاى گوناگون از ممدوح، مىکشانيده و در اين توصيفها به تفصيل بسيار مىپرداخته است. قصيدهها را با تغزلها يا تشبيبها آغاز مىکرد ليکن از عهدهٔ 'حسن تخلص' به سختى برمىآمد يعنى غالباً نمىتوانست مانند استادان گذشته و با مهارت آنان ميان مقدمهٔ قصيده و مقصود از آن يعنى مدح ممدوح ارتباطى ايجاد کند. علاوه بر اين قصيدههايش از لغزشهائى در سخن و ناتوانىهائى در ايجاد ارتباط معنوى در اجزاء کلام و از ولنگارىهائى در بهکار بردن واژههاى نادربايست برکنار نيست. شريطهها و دعاهاى او هم در قصيدههاى مدحى چندان استادانه نيست و اگر از اينگونه عيبها بگذريم شايد بتوان او را در دريف قصيدهسرايان متوسط سدههاى هشتم و نهم نهاد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
غزلهاى ظهورى لطيفتر و با حالتر از ديگر انواع سخن او است و در آنها همان نازک خيالىها و ظرافتها که در غزلهاى قرن نهم پيدا شده بود ادامه دارد و در همان حال توجهش به معنىهاى تازه و مضمونهاى نو و بيان احساسهاى غنائى رقيق به خلق ترکيبها و بهکار بردن عبارتها و جملههاى استعارى يارى بسيار مىکند اما کلامش در اين غزلها همواره استوار و منتخب و مقرون به استحکام و خوشآوائى سخن قصيدهگويان است. از او است: | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(۱) . بند پنجم از يک ترکيببند طولانى در ستايش ميرزاعبدالرحيم خانخانان. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید بلیط هواپیما
ایران رژیم صهیونیستی آمریکا روز معلم رهبر انقلاب معلمان بابک زنجانی مجلس شورای اسلامی مجلس خلیج فارس دولت دولت سیزدهم
تهران زلزله آتش سوزی شهرداری تهران پلیس آموزش و پرورش قوه قضاییه سیل بارش باران فضای مجازی سلامت سازمان هواشناسی
قیمت خودرو بازار خودرو خودرو قیمت دلار قیمت طلا دلار بانک مرکزی ایران خودرو سایپا کارگران تورم قیمت
فیلم سینمایی مسعود اسکویی تلویزیون رضا عطاران سریال سینمای ایران سینما رسانه ملی دفاع مقدس فیلم
دانشگاه علوم پزشکی انتخاب رشته مکزیک
فلسطین غزه جنگ غزه اسرائیل حماس روسیه چین نوار غزه ترکیه عربستان یمن اوکراین
پرسپولیس فوتبال استقلال سپاهان تراکتور باشگاه استقلال لیگ برتر ایران رئال مادرید لیگ قهرمانان اروپا بایرن مونیخ لیگ برتر باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی همراه اول دبی اینستاگرام اپل گوگل تبلیغات وزیر ارتباطات ناسا
خواب فشار خون کاهش وزن دیابت بیماری قلبی ویتامین کبد چرب قهوه