مونتسکیو (۱۷۵۵-۱۶۸۹)

از ميان دانشمندانى که در پيدايش جامعه‌شناسى مؤثر بوده‌اند، مونتسکيو مقامى بس ارجمند دارد و اکثر مورخين جامعه‌شناسى او را يکى از پيشگامان اين علم مى‌دانند. حتى بعضى از آنها مونتسکيو را به‌خاطر طرح واقع‌بينانه در پديده‌هاى اجتماعي، بنيان‌گذار واقعى جامعه‌شناسى و اهميت او را بيشتر از 'اگوست کنت' مى‌دانند.

مونتسکيو در اثر مشهور، ارزنده و جهانى خود، 'روح‌القوانين' ، مانند ابن‌خلدون مى‌گويد:

چند چيز بر آدميان حکومت مى‌کند: آب و هوا، محيط جغرافيائي، مذهب، قوانين، اصول ارزنده حکومت، آداب و رسوم و عادات و از همين‌ها است که يک روحيهٔ کلى يعنى طرز تفکر و عقيده به‌وجود مى‌آيد.

عده‌‌اى معتقد هستند که مفهوم قانون در زمينهٔ علوم اجتماعى به‌وسيلهٔ مونتسکيو انجام گرفته و او از اولين کسانى است که قانون را به معناى واقعى در علوم اجتماعى مطرح مى‌کند.

تعريف او از قانون چنين است: 'قوانين، نسبت‌هاى لازمى هستند که از طبيعت اشياء ناشى مى‌شوند' به‌نظر او قانون ساخته نمى‌شود بلکه هر جامعه‌اى قانون را در وجود خود دارد و مهم‌ترين چيز در نظر او قانون است. زيرا به واسطهٔ آن آزادى و حيثيت انسانى تأمين مى‌گردد.

مونتسکيو با توجه به تعريفى که گذشت مى‌کوشد تا اثبات نمايد که ميان تشکيلات و سازمان‌هاى سياسي، امور قضائي، موقعيت جغرافيائى و آب و هواى هر منطقه و محيطي، روابطى برقرار است.

مونتسکيو حتى به مفهوم نسبيت در قوانين اجتماعى توجه کرده و معتقد است که قانون بايد با توجه به آداب و رسوم و اعتقادات دينى مردم وضع گردد وگرنه قابل اجراء نيست.