تنسنجى روش اندازهگيرى بدن انسان است. رايجترين روشها در آنتروپومترى اندازهگيرى وزن و قد مىباشد. ضخامت چين پوستى در ناحيهٔ عضله سه سر و زير کتف و گاهى ساير قسمتهاى بدن، دور بازو و دور مچ اندازه گرفته مىشود. در نوزادان و کودکان از اندازهگيرى دور سَر و سينه استفاده مىشود.
|
|
|
|
وزن بايد با استفاده از يک ترازوى شاهيندار يا ترازوى ديجيتالى اندازهگيرى شود. براى نوزادان و کودکان خردسال که قادر به ايستادن نيستند، ترازوى مدل اطفال، داراى کفهاى که کودک در آن خوابانده مىشود، مورد استفاده قرار مىگيرد. دقت ترازو هر چند وقت يکبار بايد تنظيم شود. ترازوهاى حمام (خانگي) براى استفاده در منزل مناسب هستند و براى اهداف کلينيکى دقت کافى ندارند.
|
|
|
قد تحت تأثير عامل ژنتيک است هر يک از ما براى حداکثر قدى که مىتوانيم با تغذيه خوب و شرايط آب و هوائى مناسب به آن برسيم، قابليت ژنتيکى ويژهاى داريم. سوءتغذيه و بيمارىهاى خاص در طى دوران رشد مىتوانند مانع رسيدن فرد به قد مطلوب شود.
|
|
براى اندازهگيرى قد بايد شخص پشت بهوسيله اندازهگيرى و روى يک سطح صاف بايستد، خم نشود و به جلو نگاه کند. قد نوزادان و کودکان خردسال که نمىتوانند بايستند، در حالت خوابيده اندازهگيرى مىشود. گاهى اوقات در افرادى که قادر به ايستادن نيستند يا افرادى که تغييرات اسکلتى يا مشکلات ديگر داشته باشند که در اندازهگيرى قد اختلال ايجاد کند، طول پا يا زانو اندازهگيرى مىشود و با استفاده از معادلاتى قد محاسبه مىگردد.
|
|
|
نمايه توده بدن شاخص مقدار چربى بدن است که با استفاده از اندازههاى وزن و قد بهدست مىآيد و مستقيماً اندازهگيرى نمىشود. مزيت نمايه اين است که يک عدد محاسبه مىشود و مقايسه بين گروهها و افراد را ساده مىکند. سازمانهاى ملى براى تعيين چربى يا تودهٔ بدن استفاده از اين شاخص را توصيه مىکنند.
|
|
(متر) (Bady Mass Index) متر) ۲ قد / (کيلوگرم) وزن = نمايه تودن بدن)
|
|
|
بهعنوان مثال: فردى با قد ۶۶ اينچ ( ۱۶۸ يا ۶۸/۱ cm متر) و وزن ۱۵۴ پوند (۷۰ kg) داراى BMI زير است:
|
|
|
|
|
بهدليل اينکه حدود نيمى از بافت چربى بدن زير پوست قرار دارد، اندازهگيرى ضخامت چين پوستى وسيلهاى براى اندازهگيرى ذخاير انرژى بدن به شکل چربى است. همچنين مىتواند به تفکيک ورزشکاران حرفهاى که بهخاطر عضلات زياد سنگين هستند و آنهائى که چاق هستند و بهدليل چربى زياد سنگين مىباشند، کمک کند.
|
|
اندازهگيرى ضخامت چين پوستى در ناحيه عضله سهسر (TSF) و زير کتف (SSF) بيشتر بهکار مىرود، اما گاهى در نواحى ديگر مثل ناحيه شکم هم اندازهگيرى انجام مىشود. براى اندازهگيرى ضخامت چين پوستى از وسيلهاى بهنام کاليپر استفاده مىشود. براى اندازهگيرى دقيق، تمرين الزامى است. بهطور معمول سه بار اندازهگيرى انجام و ميانگين آن در نظر گرفته مىشود و با مقادير طبيعى مقايسه مىگردد.
|
|
| محيط ميانه دور بازو و دور ماهيچه
|
|
دور بازو و دور ماهيچه بازو با استفاده از يک نوار غير قابل کشش در نقطه ميانى بازو (MAC) اندازهگيرى و با استاندارد مقايسه مىشود. دور ماهيچه بازو (MAMC) را مىتوان با استفاده از محيط بازو (MAC) و ضخامت چين پوستى در ناحيه عضله سهسر (TSF) محاسبه کرد.
|
|
محيط ميانه بازو شاخص ذخاير پروتئين و انرژى مىباشد. دور ماهيچه بازو نمايهٔ ذخيره پروتئين بدن است که در سوءتغذيه کمبود پروتئين کاهش مىيابد.
|
|
|
علاوه بر ضخامت چين پوستي، دور بازو، دور ماهيچه ميانبازو و نمايهٔ توده بدن روشهاى ديگرى براى تعيين ترکيب بدن وجود دارد.
|
|
روش رقيقسازى تعيين ميزان آب و توده بدون چربى بدن با استفاده از تزريق يک ماده ايزوتوپ (ردياب) و اندازهگيرى غلظت آن در يک نمونه از مايعات بدن مىباشد. روشهاى زيادى براى اندازهگيرى چربى بدن وجود دارد. بدنى که در آب غوطهور است به اندازهٔ وزن خود آب را پس مىزند، اساس، وزن کردن زير آب يا دانسيتومترى است. امپدانس بيوالکتريکى بر اين اصل استوار است که بافت بدون چربى خاصيت هدايت الکتريکى بيشترى نسبت به بافت چربى دارد. روشهاى اولتراساند، MRI, CT و اشعهٔ X براى ارزيابى ذخاير چربى استفاده شده است. اين روشهاى اندازهگيرى دقيقتر از اندازهگيرى چين پوستى ولى گرانتر و تهاجمىتر هستند.
|
|
بهنظر بعضى افراد چربى بدن 'بد' است و 'هرچه کمتر باشد بهتر است' . در حالىکه چربى چندين عمل ضرورى در بدن انجام مىدهد و درصد يا مقدارى از آن براى بدن لازم است.
|