پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


راز و رمز موفقیت همسران


راز و رمز موفقیت همسران
ازدواج مرحله مهمی از تشکیل خانواده است که بیش از همه مراسم و رویدادهای زندگی انسان در جنبه های متعدد فردی و زیستی و اجتماعی، امری جهانی و از نظر هدف ثابت و پایدار است. این فرایند عبارت است از: کنش متقابل مرد و زنی که برخی شرایط قانونی را تحقق بخشیده اند. ازدواج، بین فرهنگ و طبیعت تعادل برقرار می کند و از نوعی تقدس برخوردار است و در مقایسه با سایر روابط انسانی، تمامیتی بی نظیر دارد. بدین معنا که ابعاد زیستی، اقتصادی، عاطفی، روانی و اجتماعی زندگی را پوشش می دهد.
اسلام ازدواج را قراردادی با شرایط ویژه می داند و نسبت به ملل و ادیان دیگر، برای مسلمانان در ازدواج شرایط بیشتری مقرر کرده است و نکته مهم از نظر اسلام استحکام این قرارداد است. در قرآن از ازدواج به عنوان «پیمان محکم» یاد شده است (نساء۲۱‎/)‎. پیمان زناشویی محکم ترین قرارداد اجتماعی است که می توان آن را ناشی از دوستی شدید و رحمت متقابل بین زن و شوهر دانست که قرآن به آن اشاره کرده است (روم۲۱‎/)‎. این پیمان فطری، بسیار محکم و امری ورای ارضای جنسی است و اطمینان زن ومرد به یکدیگر بیش از اطمینان افراد به هم در هر رابطه دیگر انسانی است. باتوجه به این مطلب انتخاب همسر مناسب بسیار اساسی و از مراحل مهم زندگی هر فرد است.
● ملاک های گزینش همسر
مشابهت در افکار، باورها و نگرش ها به جهت برانگیختن عواطف مثبت یا احساس تأیید و بالا رفتن عزت نفس موجب جاذبه و دوستی می شود. در متون اسلامی چنین آمده است: «جان ها را شکل هایی است، پس آنان که هم شکل یکدیگرند با هم موافقت خواهند کرد و مردم به هم شکلان خود گرایش بیشتری دارند.» (بحارالانوار، ج ،۷۸ ص۹۲) و در روایاتی از امام علی (ع) آمده است: «اشخاص چون با یکدیگر سازگار باشند، الفت خواهند کرد»، «طبع تو متمایل به چیزی است که با آن انس گرفته ای»، «هرکس به همانند خودش گرایش دارد.» مضامین این روایات نکته عمیق تری را بیان می کند و آن این که گرایش افراد براساس همان ویژگی ها و خصلت های متشابه در میان افراد است. سنخیت و تناسب میان زن و شوهر از رموز زندگی های موفق و پایدار است. در روایات از همتایی و تناسب زن و شوهر با تعبیر «کفویت» یاد شده است. مردی از پیامبراکرم(ص) پرسید: «با چه کسی ازدواج کنیم » حضرت فظمود: «هم شأن ها و هم سنخ های خودتان». پرسید: «کفوها چه کسانی اند » فرمود: «مؤمنان برخی کفو و هم شأن برخی دیگر هستند.» مراد این که در میان مؤمنان نیز افراد، دارای مراتب اعتقادی متعددی هستند که بهتر است به سراغ اشخاص هم رتبه خود (یا نزدیک به هم) بروند.
در جامعه شناسی نیز عموم صاحب نظران بر اصل همسان همسری به عنوان معیار عام گزینش همسر در جوامع گوناگون، توافق دارند. براساس این اصل افرادی که در صدد ازدواج بر می آیند، معمولاً کسی را برای همسری بر می گزینند که از بیشترین سطح همسانی و مشابهت با آنان برخوردار باشد. در این قسمت به مهم ترین انواع همسانی اشاره می شود.
۱) همسانی در سن: برخلاف گذشته، امروزه در بیشتر جوامع، ازدواج ها اغلب میان افرادی انجام می گیرد که تفاوت سنی قابل توجهی ندارند.
۲) همسانی در محل سکونت: عامل جغرافیایی نیز نقش مهمی در انتخاب همسر دارد. نزدیکی جغرافیایی اولاً باعث افزایش تماس ها و روابط میان جوانان شده زمینه آشنایی آنها را فراهم می سازد و ثانیاً افرادی که در یک منطقه جغرافیایی زندگی می کنند، معمولاً از فرهنگ همگون تری برخوردار هستند و به طبقه واحدی تعلق دارند. در یک نگاه وسیع تر می توان عامل همسانی در محل سکونت را به همسانی در محیط های آموزشی، شغلی و مانند آنها نیز تعمیم داد.
۳) همسانی در دین: از آنجا که دین به عنوان یک عامل مهم تمایز فرهنگی، موجب ناهمسانی افراد متعلق به ادیان مختلف می شود، اکثر افراد با هم دینان خود ازدواج می کنند.
۴) همسانی در نژاد و قومیت: هرچند در جهان امروز نژادپرستی بطور رسمی کمتر تأیید می شود ولی نژاد همچنان از عوامل ایجاد تمایز است و تفاوت های قومی و نژادی از برقراری روابط زناشویی بین افراد جلوگیری می کند.
۵) همسانی در طبقه اجتماعی: هر یک از طبقات مختلف اجتماعی، سبک زندگی خاص خود را دارد و هنجارهای طبقاتی فراوانی در کارند که برقراری روابط صمیمی میان افراد متعلق به دو طبقه اجتماعی را دشوار می سازند. همین تمایزهای طبقاتی و فرهنگی بر همسرگزینی تأثیر گذاشته و احتمال ازدواج میان جوانان ناهمسان را کاهش می دهد.
۶) همسانی در تحصیلات: از آنجا که تحصیلات اغلب نیازمند تحمل محرومیت و صرف هزینه های فراوانی است، خود نوعی کالای با ارزش محسوب می شود و کسانی که از سطوح عالی آن بهره مندند، خود را با دیگران متفاوت می بینند و ترجیح می دهند بیشتر با کسانی رابطه برقرار کنند که در سطح تحصیلی مشابهی قرار دارند.
۷) همسانی در فرهنگ: از مهم ترین انواع همسانی زوج که در موفقیت زندگی مشترک نقشی اساسی ایفا می کند، همسانی فرهنگی آنان است که گونه های مختلف در زبان، دین، ملیت، نظام ارزشی، بینش ها و باورها را شامل می شود. تشابه فرهنگی مبنایی برای تعریف ها، علایق و درک های مشترک فراوان، به دست می دهد و از این راه به ثبات و استحکام خانواده کمک می کند. البته حد اعلای همسانی فرهنگی زمانی حاصل می شود که دو زوج افزون بر اشتراک در عناصر فرهنگی عام در خرده فرهنگ ها نیز با یکدیگر مشترک باشند.
۸) همسانی در ویژگی های شخصیتی: ویژگی های شخصیتی گستره وسیعی از ویژگی های روان شناختی را پوشش می دهد که همسانی در این ویژگی ها نقش قابل توجهی در ثبات و استحکام خانواده ایفا می کند. بر طبق دیدگاه غالب در روان شناسی اجتماعی معمولاً زوج هایی که دارای ویژگی های شخصیتی مشابه باشند، بیشتر جذب یکدیگر می شوند و ارتباط مستحکم تری را با یکدیگر سامان می دهند و بالعکس.
● دیدگاه اسلام درباره همسان همسری
در اسلام براصل همسان همسری به عنوان معیار همسر گزینی و ضامن انسجام خانواده، در ذیل عنوان «کفویت» تأکید شده است اما دیدگاه های ارزشی اسلام به ارائه تعریف خاصی از کفویت زن و شوهر انجامیده است. برخورد ایجابی با برخی جنبه های همسان همسری (همسانی دینی و اخلاقی) و برخورد سلبی با جنبه های دیگر (همسانی نژادی، قومی و طبقاتی) نشان دهنده کوشش قانون گذار اسلام جهت تغییر نگرش های فرهنگی نسبت به موضوع همسان همسری است. اسلام مبنای اصلی همسان همسری را ایمان و اسلام می داند («مرد مؤمن کفو زن مؤمن و مرد مسلمان کفو زن مسلمان است.» (وسائل الشیعه، ج ،۱۴ ص ۴۴)‎. به این معنا که در جانب اثباتی قضیه، ایمان و اسلام را شرط کافی برای تحقق کفویت تلقی کرده است و در جانب سلبی قضیه، مرد یا زن بی ایمان را غیر کفو دانسته و بدین جهت، ازدواج مسلمان با غیر مسلمان ممنوع است (بقره ،۲۲۱‎/ ممتحنه ۱۰‎/)‎. در عین حال اسلام به ایمان و اسلام رسمی اکتفا نکرده و به پایبندی عملی شخص به لوازم ایمان توجه کرده است. برای مثال برخی روایات، پاکدامنی و امانتداری مرد را در کفو بودن او دخیل دانسته است. (وسائل الشیعه، ج ،۱۴ ص۵۱) همان گونه که قرآن کریم نیز افراد پلید و زناکار را برای ازدواج نامناسب معرفی کرده است (نور ۳‎/) و روایات دیگری نیز شراب خواری مرد را موجب سلب اهلیت او برای ازدواج قلمداد کرده اند. (وسائل الشیعه، ج ،۱۴ ص ۵۳)‎. اولیای دین (ع) حسن خلق را نیز ملاکی اساسی در مرد اعلام نموده و توصیه می کنند که در صورت بداخلاقی مرد، ازدواج با او صورت نگیرد. (همان، ص ۵۴)‎. تقوا و پرهیزگاری نیز ملاک مهمی است که بر زندگی خانوادگی و روابط مناسب، حتی در صورت اختلاف بین زن و شوهر تأثیری بارز دارد. (همان، ص ۱۸)‎.
در بعد اقتصادی نیز توانایی مرد در اداره خانواده، گشاده دستی و دوری از بخل، ملاک های اصلی یک همسر مناسب بیان شده است. پس تعالیم اسلام در گزینش همسر، براصل کفو به معنای همتایی و همانندی تأکید دارد. البته این همسانی بیشتر در خصوص ایمان تأکید شده و زن و مرد به سبب ایمان همتای یکدیگر دانسته شده اند و ملاک های قومی، طبقاتی و اقتصادی در همتایی در نظر گرفته نشده است. پس از همانندی و تشابه زن و مرد در اصل ایمان و باورهای دینی، تشابه مراتب ایمان و ویژگی های اخلاقی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. در تعبیر «برخی مؤمنان، همتا و همسان هم هستند» مشخص می شود که صرف ایمان باعث همتایی دو نفر نمی شود و باید مراتب ایمان و ویژگی های اخلاقی را نیز در نظر گرفت. تصریح قرآن به تعلق افراد پاک و وارسته به افراد پاک (نور ‎/ ۲۶) دلیل دیگری برهمتایی زن و مرد در تقوا، دوری از گناهان و دینداری است.
هدی محمدی
منبع : روزنامه ایران


همچنین مشاهده کنید